Morgunblaðið - 17.05.2001, Qupperneq 28

ÚR VERINU
28 FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
-hreinasta snilld
TVEGGJA ÞREPA HREINSUN
er hreinsikerfi sem hannað er til að ná fullkomnum árangri - án þess
að erta húðina. Góð andlitshreinsun hjálpar húðinni til að viðhalda
ferskleika sínum og ljóma, gerir hana fíngerðari og eykur virkni krema
sem síðar eru borin á.
TVEGGJA ÞREPA RAKAGJÖF
Rakagjöf er nauðsynleg undirstaða heilbrigðrar húðar. Skortur á raka
getur leitt til húðvandamála. Tveggja þrepa rakagjöf Kanebo ræktar
húð þína af kostgæfni með því að veita henni það sem hún þarfnast
daglega. Þannig mun húð þín haldast fersk, falleg og ljómandi.
Ráðgjöf
fimmtudag og föstudag
kl. 12-17
Veist þú hvers
húð þín þarfnast?
BÚAST má við að síldveiðiflotinn
fari að huga að norsk-íslensku síld-
inni um leið og verkfall leysist en
heildarkvóti íslensku skipanna á
árinu er 132.080 tonn. Samkvæmt
reglugerð er aflaheimildum ekki
skipt eftir aflareynslu, heldur er
þeim annars vegar úthlutað jafnt á
skip og hins vegar eftir burðargetu
skipanna.
Freysteinn Bjarnason, útgerðar-
stjóri hjá Síldarvinnslunni hf. í Nes-
kaupstað, segir að litlar fréttir hafi
borist af síldveiðum en færeysk og
dönsk skip hafa stundað þær að und-
anförnu. „Síldin er ansi mögur ennþá
og aflabrögð hafa verið mjög dræm.“
Freysteinn á ekki von á því að
mörg skip haldi til veiðanna á allra
næstu dögum, að minnsta kosti muni
þau stærstu fara til kolmunnaveiða
áður en þau halda á síld. „Á síðasta
ári hófst síldveiðin ekki fyrr en undir
mánaðamót maí-júní. Við fengum
hins vegar fyrstu síldina hinn 10. maí
árið 1999. Þetta er því mjög misjafnt
á milli ára og ómögulegt að segja til
um hvernig þetta verður núna. Það
eru hins vegar vísbendingar um að
síldin gefi sig ekki á næstu dögum,“
segir Freysteinn.
Síldin er
enn mögur


,




 
  
 


 


   ! " #!    

  
$%
 
! & "'



 

 

  
 
! "  
    
(
'  
)
*

+ , 

 
 
) 
 
 
   

'
 # -
" - 
,  '
 &

 


.
/
.


.
 !
"    
  

 $%
  
 "  ,
.





.
0 )   
%
  
 
 
, 
.
"
  1%
" 


 
 2
-,
-,
#-
,#
-,
(#
2

-
2

-
,#
3-
(
,#


-

-
2
(#


#


-,

-
#-

-
2
$
-,

-
2

-
#

-
#
$


&$
$
3-
-,
2

-
-,
3-
(#
#
3-
2


#-

-
#

-
-,
,#
-,
*

-
)3
(
44
44
456
47
478
648
499
68
64
444
47
488
:
;8
;8
<4
9:9
55
;;
49=
=94
<8<
=<4
56
<=
4=
46
944
978
=88
<7
7:
97
;7
5
557
98
9;9
:4
778
484
948
948
=58
=78
57
44:
<<
954
7;
=98
78
74:
4
=4
=88
48
978
448
9;8
=8
4
78

 
5>4<5
=>:89
=><46
=>5:6
=>9<7
=>464
=>894
9>;6<
9>;<8
9>;89
9><:7
9><78
9><47
9>5:8
9>56=
9>556
9>54;
9>54<
9>58=
9>976
9>979
9>959
9>958
9>9=;
9>9=8
9>98<
9>8:6
9>8;6
9>856
9>884
4>:6<
4>:6=
4>:<=
4>:5<
4>:==
4>6:4
4>676
4>67=
4>655
4>6=8
4>686
4>;:8
4>;<;
4>;7<
4>;=8
4>;49
4><:7
4><;5
4><57
4>7:8
4>7<9
4>77:
4>79=
4>5;9
4>5;8
4>5<;
4>584
4>=:8
4>==8
4>9;;
6::
7=;
7=;






 
   
 
 
,     ?
      7@9884 
=4@


9884@
ALLAR stéttir sjómanna voru með
samskonar sjúkratryggingar þar til á
síðasta ári þegar sjómenn á kaup-
skipum knúðu fram breytingar á
slysatryggingum sínum. Samnings-
bundnar tryggingar sem varða lík-
amstjón sjómanna á fiskiskipum eru
svokallaðar „summutryggingar“ og
eru metnar samkvæmt læknisfræði-
legri örorku. Slíkar tryggingar
byggjast á einni hámarksfjárhæð
fyrir þann sem verður fyrir tjóni.
Verði þannig sjómaður fyrir slysi
þannig að 100% örorka hlýst af, fær
hann alla bótafjárhæðina. Hámarks-
fjárhæð er um 3,5 milljónir króna en
bæturnar margfaldast eftir örorku-
stigi. Hámarksbótafjárhæð fyrir
100% örorku í summutryggingum
yrði því u.þ.b. 8 milljónir króna, að
meðtöldum margfeldisáhrifum. Þess-
ar tryggingar eru greiddar án tillits
til þess hvernig slys ber að höndum.
Oft háar fjárhæðir í húfi
Flestar útgerðir eru hinsvegar tví-
tryggðar, þ.e. með sérstakar ábyrgð-
artryggingar fyrir sjómenn, auk
lögbundinna trygginga. Þessar
tryggingar eru hinsvegar ekki
greiddar út nema að atvinnurekandi,
eða útgerð, sé ábyrgur fyrir tjóni
samkvæmt reglum skaðabótalaga.
Ábyrgðartryggingar eru, líkt og
summutryggingar, miðaðar við
líkamlegt ástand einstaklings eftir
slys en einnig við möguleika hans á
því að afla sér tekna. Þetta atriði
skiptir meginmáli í kröfugerð sjó-
manna, enda oft háar fjárhæðir í húfi.
Verði sjómaður t.d. fyrir því að
missa framan af handlegg til sjós
vegna bilunar í búnaði eða tækjum
um borð er atvikið bótaskylt. Sjó-
maðurinn fær því sitt tjón bætt sam-
kvæmt skaðabótalögum, enda ljóst
að hann fer ekki til sjós á ný, auk þess
sem möguleikar hans á annarri at-
vinnu hafa skerst til muna. Sé tekið
mið af sjómanni á hefðbundnum tog-
bát, með 4–5 milljónir króna í árslaun
má ætla að hann fengi um 39 milljónir
króna í bætur vegna slíks tjóns, mið-
að við 65% örorkumat. Væri hinsveg-
ar ekki hægt að rekja orsakir slyssins
til ábyrgðar útgerðarinnar og sjó-
maðurinn því hlotið örorkubætur
samkvæmt lögbundinni slysatrygg-
ingu sjómanna má ætla að bæturnar
hefðu numið um 6–7 milljónum
króna.
Sérstakar aðstæður sjómanna
Þetta hefur sjómönnum þótt óvið-
unandi og sett kröfuna um bætta
tryggingastöðu á oddinn í viðræðum
sínum við útvegsmenn. Þeir hafa t.d.
bent á að sjómannastéttin sé almennt
hálaunastétt en hinsvegar séu sjó-
menn venjulega lítið menntaðir. Þeir
hafi því aðeins möguleika á láglauna-
störfum þegar þeir hætta til sjós, t.d.
vegna slysa. Sjómenn hafa þannig
krafist betri slysatryggingar umfram
aðrar starfsstéttir, enda sé sjó-
mennska í eðli sínu hættulegt starf.
Nægi í því samhengi að benda á að
vinnustaður þeirra sé alltaf á hreyf-
ingu og þar af leiðandi skapist hætta
af ýmsum búnaði og tækjum sem þeir
vinna í námunda við í slæmu veðri.
Sjómannasamtökin hafa í kjaravið-
ræðum við útvegsmenn farið fram á
að sjómenn á fiskiskipum fái það sem
kalla má „kaskótryggingu“, þ.e. að
líkamstjón sem þeir kunni að verða
fyrir um borð í skipi verði bætt sam-
kvæmt reglum skaðabótalaga eftir
því hvaða áhrif slysið hefur á framtíð-
armöguleika sjómannsins til að
stunda atvinnu, burtséð frá því
hvernig slysið ber að höndum. Sjó-
menn á kaupskipum sömdu um slíkar
slysatryggingar á síðasta ári. Trygg-
ingar af þessu tagi kosta talsverðar
fjárhæðir og sömdu farmenn um að
taka á sig hluta af kostnaðinum með
10 ólaunuðum yfirvinnutímum á ári. Í
samningi vélstjóra og útvegsmanna
er kveðið á um að slíkar tryggingar
verði greiddar af óskiptum hlut. Um
þetta hefur hinsvegar ekki náðst
samkomulag í viðræðum sjómanna
og útvegsmanna. Viðræðurnar hafa
hinsvegar ekki strandað á þessu at-
riði og hefur miðað nokkuð hvað það
varðar eftir því sem næst verður
komist.
Eins og fram hefur komið hafa sjó-
menn gagnrýnt dómstóla mjög fyrir
að ganga erinda útgerðarmanna í
skaðabótakröfum sjómanna gegn út-
gerðarmönnum. Björn L. Bergsson,
hæstaréttarlögmaður, vill hinsvegar
ekki taka svo djúpt í árinni að dóm-
stólar hafi verið sjómönnum sérstak-
lega andsnúir í þessum efnum.
„Vandinn er að þegar á að reyna á
bótaábyrgð útgerðinnar er um venju-
legt skaðabótamál að ræða. Sá sem
þannig vill byggja á því að annar hafi
valdið honum tjóni þarf að sanna það
með einhverjum hætti. Sjómenn eiga
hinsvegar oft á tíðum erfitt með að
sanna slíkt vegna aðstæðna sinna,
þar sem slysin gerast oftast úti á sjó
og þess er ekki nægjanlega gætt að
halda til haga hvernig slysið ber að
höndum, sem síðan leiðir til deilna við
tryggingafélög um það hver ber
ábyrgðina á því að slysið varð. Þessi
sönnunarskortur hefur farið hvað
verst með sjómennina. Það hefur
hinsvegar gengið erfiðlega að fá dóm-
stóla til að viðurkenna sérstöðu sjó-
manna og að um þá eigi að gilda aðrar
reglur en aðrar stéttir landsins,“ seg-
ir Björn.
Verulegur munur getur verið á slysabótum sjómanna
Morgunblaðið/Kristján Kristjánsson
Munurinn getur hlaupið
á tugmilljónum króna
Verulegur munur getur verið á slysatryggingum
sjómanna eftir því hvort bætur eru greiddar sam-
kvæmt samningsbundnum slysatryggingum eða
samkvæmt reglum skaðabótalaga. Slysatryggingar
hafa verið eitt helsta baráttumál sjómannasamtak-
anna í kjaraviðræðum við útvegsmenn, enda segja
sjómenn tryggingar sínar óviðunandi.