Morgunblaðið - 27.11.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÓLAFUR Ragnar Grímsson, for-
seti Íslands, skoðaði í gær rúst-
irnar á Manhattaneyju í New
York. Hann sagði að eyðilegg-
ingin væri enn hrikalegri en hann
hefði getað ímyndað sér. Hún
hefði minnt sig einna helst á
myndir sem sýndu eyðilagðar
borgir í seinni heimsstyrjöldinni.
„Eyðileggingin er mun meiri en
nokkrar myndir geta gefið til
kynna. Þarna blasa við útveggir
brunninna bygginga. Fyrirfram
er kannski erfitt að gera sér í
hugarlund hvers eðlis þessi eyði-
legging hefur verið, en þegar hún
blasir við augum verður ógnin
sem hryðjuverkin höfðu í för með
sér mun meiri og senn dapurlegri
og hrikalegri en nokkur orð fá
lýst.“
Það var fulltrúi borgarstjóra
New York-borgar sem sýndi Ólafi
Ragnari rústirnar.
Ólafur Ragnar sagði að sér
hefði fundist athyglisvert að
kynnast því hversu umfangsmikið
hreinsunarstarf færi enn fram og
myndi gera næstu mánuði.
„Þarna eru að störfum allan
sólarhringinn mörg hundruð
manns. Notast er við marga tugi
vinnuvéla við hreinsunarstarfið.
Enn eru menn að finna líkams-
leifar þeirra sem fórust og menn
reyna með DNA-rannsóknum að
bera kennsl á líkin.
Eldar blossa enn upp þegar
hreyft er við rústunum á nýjum
svæðum þegar súrefni kemst að
glæðunum.“
Koma þarf í veg fyrir
að þetta endurtaki sig
Ólafur Ragnar skoðaði m.a.
stað þar sem skráð eru nöfn allra
heimalanda þeirra sem fórust í
hryðjuverkaárásinni. „Oft höfum
við hugsað um þessa atburði í
september sem mikið áfall fyrir
Bandaríkin, en þegar við sjáum
þennan mikla fjölda landa sem
skráð eru á þennan vegg erum
við minnt á að þetta var í raun og
sann áfall fyrir heimsbyggðina
alla.
Vítt og breitt um veröldina á
fólk um sárt að binda vegna þess-
ara hryðjuverka. Það er þess
vegna mikilvægt verkefni fyrir
okkur öll, hvar sem við búum, að
reyna að koma því til leiðar að
þetta endurtaki sig aldrei.“
Með fulltrúa borgarstjóra var
vinur hans sem hafði óskað eftir
að fá að skoða rústasvæðið. „Við
tókum tal saman og þá kom í ljós
að kona hans hafði unnið í World
Trade Center og farist þegar
byggingin hrundi. Þetta var í
fyrsta sinn sem hann kom á svæð-
ið frá 11. september. Hann hafði
orð á því við mig að það væri sér-
kennileg tilviljun að forseti Ís-
lands væri með í þessari ferð um
rústirnar vegna þess að hann og
konan hans hefðu áformað að
eyða sumarleyfi sínu á Íslandi ár-
ið 2003. Samræðurnar við þennan
mann færðu mig nær þessum per-
sónulega harmleik sem hver og
einn hefur upplifað sem þarna
missti vin, ættingja, maka eða
vinnufélaga.“
Ólafur Ragnar sagði ljóst að
það ætti eftir að taka mjög lang-
an tíma að ljúka hreinsun á svæð-
inu. „Hreinsunarmenn eiga enn
von á því að einhverjar byggingar
eða leifar af byggingum geti
hrunið við þetta hreinsunarstarf.
Björgunarstarfið er því enn lífs-
hættulegt. Það er farið mjög var-
lega og menn leggja áherslu á að
sýna líkamsleifum þeirra sem fór-
ust virðingu í hvert skipti sem
þær finnast í rústunum. Það er
slökkviliðs- og björgunar-
sveitamönnum í New York mikið
kappsmál að allt sé gert sem
hægt er til að finna líkamsleifar
vinnufélaga þeirra sem fórust.“
Óljóst hvenær uppbygging
á svæðinu hefst
Ólafur Ragnar sagði óljóst hve-
nær uppbygging á svæðinu hæf-
ist. Það væri hins vegar búið að
ákveða að útveggir í öðrum turn-
inum sem enn sjást að litlum
hluta yrðu varðveittir og byggðir
inn í þær byggingar sem kæmu til
með að rísa á svæðinu. Útvegg-
irnir yrðu kjarninn í minnismerki
um þá sem létu lífið 11. sept-
ember.
„Það blasir við mér eftir þessa
ferð hversu hrikalegt þetta
hryðjuverk var og hvílík atlaga
það var gegn mannkyninu öllu og
þeirri siðmennsku sem okkur er
nauðsynlegt að varðveita. Við
hljótum að finna til ríkrar sam-
úðar og samkenndar með því fólki
sem þarna lét lífið, ættingjum
þess og vinnufélögum. Það styrkir
okkur í viðleitni okkar að mann-
kynið allt beri gæfu til þess að
takast á við þá ógn sem í hryðju-
verkunum felst svo að við þurfum
aldrei aftur að horfast í augu við
þvílíka eyðileggingu og hörm-
ungar,“ sagði Ólafur Ragnar.
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, skoðaði rústasvæðið í New York
Minnir á eyði-
legginguna í
síðari heims-
styrjöldinni
Morgunblaðið/Hulda Stefánsdóttir
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, og Dorrit Moussaieff, heitkona hans, skoðuðu rústirnar undir leiðsögn
Brian Grimaldy, fulltrúa borgarstjóra New York-borgar. Enn blossa eldar upp í rústunum við og við.
VINNUHÓPUR formanns og vara-
formanns fjárlaganefndar og emb-
ættismanna fjármálaráðuneytisins,
sem fékk það verkefni að koma með
hugmyndir um niðurskurð útgjalda
fyrir fjárlög næsta árs, hefur skilað
útfærðum tillögum sínum.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði í ljósvakamiðlunum í gær að
fjárlögin yrðu skorin niður um 3-4
milljarða við lokaafgreiðslu þeirra
og niðurskurðurinn næði til allra
ráðuneyta. Halldór Ásgrímsson ut-
anríkisráðherra og formaður Fram-
sóknarflokksins segir að starfshóp-
urinn hafi skilað ákveðnum tillögum
sem verði ræddar á næstu dögum.
Ekkert sé enn frágengið og þing-
menn hafi ólíkar hugmyndir um
hvar bera skuli niður í niðurskurð-
inum.
Tillögurnar ræddar óformlega
í þingflokkunum í gær
Tillögur vinnuhópsins voru rædd-
ar aðeins stuttlega og með óform-
legum hætti á fundi þingflokka
stjórnarflokkanna í gær. Fulltrúar
Samfylkingarinnar í fjárlaganefnd
óskuðu eftir aukafundi í nefndinni
vegna tillagnanna, en á fundi nefnd-
arinnar um helgina var endanlega
gengið frá áliti meiri- og minnihluta
vegna 2. umræðu um fjárlögin sem
fram fer á Alþingi í dag. Þar er gert
ráð fyrir auknum útgjöldum frá
fyrstu gerð fjárlagafrumvarpsins
upp á 2,2 milljarða kr.
„Þetta er allt enn á umræðustigi
og við erum enn að velta á milli okk-
ur hugmyndum. Sumt finnst okkur
koma til greina en ekki annað,“ sagði
Halldór Ásgrímsson í samtali við
Morgunblaðið. „Þetta hefur borið
nokkuð brátt að og við fengum þess-
ar hugmyndir um helgina. Það ligg-
ur alveg fyrir að tekjur eru ekki í
samræmi við áætlanir og þá er ekki
annað að gera en minnka útgjöldin.“
Halldór segir að vissulega hefði ver-
ið betra að hafa niðurskurðartillögur
með við aðra umræðu um fjárlögin,
en það hafi verið metið svo að betra
væri að raska ekki starfsáætlun
þingsins.
„Ég á ekki von á því að mikill
ágreiningur verði milli flokkanna um
aðhaldsaðgerðir almennt. Við töld-
um rétt að skýra frá þessum hug-
myndum, enda þótt þær séu ekki
fullmótaðar, um leið og skýrt er frá
útgjaldaaukningu í fjárlagaumræð-
unni í þinginu. Við töldum það mjög
mikilvægt að láta vita af því að enn
sé stefnt að því að halda forsendum
fjárlaga, að skila tekjuafgangi af rík-
issjóði,“ sagði Halldór Ásgrímsson
ennfremur.
Breytingar á
fæðingarorlofinu?
Heimildir Morgunblaðsins herma
að komið sé við í útgjöldum allra
ráðuneyta og raunar víðar í niður-
skurðartillögum starfshópsins.
Þannig hefur komið til tals að fresta
að einhverju leyti gildistöku fæðing-
arorlofsfrumvarpsins, að fresta að
hluta til eða öllu leyti gerð hugbún-
aðar fyrir ríkisbókhald og Lands-
skrá fasteigna, auk framkvæmda á
sviði vegamála. Takmarkið er að
skila þeim afgangi sem að var stefnt
í fjárlagafrumvarpinu, eða hálfum
fjórða milljarði kr. Lögð skal þó
áhersla á að ekkert er frágengið enn.
Ólafur Örn Haraldsson, þingmað-
ur Framsóknarflokksins og form.
fjárlaganefndar, vildi ekkert tjá sig
um vinnuhópinn í samtali við Morg-
unblaðið í gær, utan að eðlilegt væri
að fjárlaganefnd og ríkisstjórnin
ræddu möguleika til aðhalds í rík-
isbúskapnum. Lagði hann áherslu á
að málið væri í höndum Alþingis sem
myndi eiga lokaorðið um endanlega
fjárlagagerð.
Gera ráð fyrir útgjaldaauka
upp á 2,2 milljarða
Fjárlaganefnd samþykkti annars
á fundi sínum á sunnudagskvöld
breytingartillögur sínar fyrir aðra
umræðu um fjárlögin á Alþingi í dag.
Afgreiðsla á tekjuhlið frumvarpsins
og nánari útfærsla á niðurskurði bíð-
ur frekari vinnu í nefndinni og svo
þriðju umræðu sem áætlað er að
verði 7. desember nk.
Breytingartillögur meirihluta
fjárlaganefndar gera ráð fyrir út-
gjaldaauka upp á 2.278 milljónir
króna. Stærstur hluti útgjaldaaukn-
ingarinnar, samkvæmt tillögum
nefndarmeirihlutans, fer til tveggja
ráðuneyta, fjármálaráðuneytis og
menntamálaráðuneytis. Gert er ráð
fyrir að útgjöld fjármálaráðuneytis
aukist um 729,1 milljón króna.
Mestu munar um að gert er ráð fyrir
að launa- og verðlagsliður hækki um
1.036,9 milljónir króna í samræmi
við endurskoðaða verðbólguspá
Seðlabankans. Breyttar forsendur
um almennar verðlagshækkanir
hafa í för með sér um 615 milljóna
króna hækkun á almennum rekstr-
argjöldum stofnana og verkefna og
um 420 milljóna hækkun á bótum al-
mannatrygginga.
Á móti kemur að áætlun um gjald-
færðar lífeyrisskuldbindingar ríkis-
sjóðs árið 2002 hefur verið lækkuð
um samtals 624 milljónir.
Útgjöld menntamálaráðuneytis
aukast um 707 milljónir samkvæmt
breytingartillögunum. M.a. er lagt
til að fjárveiting til framkvæmda hjá
Háskóla Íslands hækki um 313 millj-
ónir frá fjárlagafrumvarpi og nemi
518 milljónum í samræmi við endur-
skoðaða áætlun skólans um fram-
kvæmdir og tækjakaup. Auknar
framkvæmdir verða fjármagnaðar
með lántöku Happdrættis Háskóla
Íslands.
Þá er gert ráð fyrir að framlag til
Lánasjóðs íslenskra námsmanna
hækki um 133 milljónir, annars veg-
ar um 91 milljón í samræmi við end-
urskoðaða áætlun um útlán sjóðsins
sem gerir ráð fyrir að lánþegum í
námi erlendis fjölgi um 3% milli ára í
stað 2% eins og fjárlagafrumvarpið
byggist á og að lánþegum í námi inn-
an lands fjölgi um 10% en ekki um
2% samkvæmt frumvarpinu. Hins
vegar eru 42 milljónir vegna áætl-
aðra gengisbreytinga.
Fáheyrt að geyma eigi umræðu
um niðurskurð til 3. umræðu
Einar Már Sigurðarson, fulltrúi
Samfylkingarinnar í fjárlaganefnd,
sagði við Morgunblaðið í gær að nú
þegar ljóst væri að ríkisstjórnin vildi
niðurskurð frá fjárlögum upp á þrjá
til fjóra milljarða væri furðulegt að
ekki hefði verið frestað 2. umræðu
um fjárlögin. „Þetta eru mjög und-
arleg vinnubrögð og fáheyrt að
geyma eigi umræðu um niðurskurð
til 3. umræðu. Það er greinilegt að
ríkisstjórnin hefur ekki unnið
heimavinnuna sína og er ekki tilbúin
með hugmyndir um niðurskurð fyrr
en á síðustu stundu. Við hljótum að
ræða almennt um efnahagsmál í
annarri umræðu þegar við vitum að
verið er að vinna hinar raunverulegu
tillögur úti í bæ,“ sagði hann.
Einar Már benti á að fjárlaga-
nefnd hefði unnið alla helgina að
gerð breytingartillagna og endur-
skoðaðs fjárlagafrumvarps, en nú sé
komið á daginn að á sama tíma hafi
aðrir og utan Alþingis verið að vinna
að fjárlagafrumvarpi annars staðar.
Það sé eitthvað meira en lítið skrítið.
Önnur umræða um fjárlagafrumvarp ársins 2002 fer fram á Alþingi í dag
Tillögur um niður-
skurð upp á 3–3,5
milljarða í mótun