Morgunblaðið - 27.11.2001, Blaðsíða 25

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 2001 25
BANDARÍKJAHER flutti í gær
landgönguliða, skriðdreka og stór-
skotavopn á eyðimerkurflugvöll
sunnan við Kandahar, síðustu borg-
ina sem er enn á valdi talibana. Koma
landgönguliðanna markar þáttaskil í
stríðinu í Afganistan, sem staðið hef-
ur í sjö vikur, og greiðir fyrir því að
Bandaríkjamenn geti hafið hefðbund-
inn landhernað með það að markmiði
að elta uppi Osama bin Laden, liðs-
menn samtaka hans, al-Qaeda, og for-
ystumenn talibana.
Hermt er að bandarískar herflug-
vélar hafi gert harðar árásir á Kand-
ahar meðan hermenn og vopn voru
flutt á flugvöllinn, sem er um 20 km
sunnan við borgina. Hópar Pastúna
gerðu einnig uppreisn gegn talibön-
um í grennd við borgina og lokuðu
mikilvægum vegi milli Kandahar og
grannríkisins Pakistans.
Svigrúm Bandaríkjahers eykst
Bandaríkjaher hóf liðsflutningana í
fyrrakvöld og gert er ráð fyrir því að
um 1.200 landgönguliðar verði komn-
ir á flugvöllinn í kvöld. Þeir eiga að
koma upp herstöð á svæðinu, líklega á
flugvelli við Kandahar þar sem al-
Qaeda var áður með bækistöðvar.
Gert er ráð fyrir því að allt að 2.000
hermenn verði í herstöðinni.
Fyrstu landgönguliðarnir voru
fluttir á eyðimerkurflugvöllinn með
þyrlum eftir að hópur Pastúna náði
honum og nálægum bæ á sitt vald.
Landgönguliðarnir komu úr herskip-
um í Arabíuflóa og voru fyrst sendir
til herstöðva í Pakistan áður en þeir
héldu til Afganistans.
Búist er við að landgönguliðarnir
taki þátt í ýmsum aðgerðum sem mið-
ast að því að hafa hendur í hári al-
Qaeda-liða í Afganistan og forystu-
manna talibana og hindra að þeir
komist til Pakistans. Donald Rums-
feld, varnarmálaráðherra Bandaríkj-
anna, hefur lagt áherslu á að hann
vilji tryggja að liðsmenn al-Qaeda
komist ekki undan og geti ekki komið
sér upp nýjum bækistöðvum í öðrum
löndum.
Með því að koma sér upp herstöð
nálægt Kandahar eykur Bandaríkja-
her möguleika sína til að gera skyndi-
árásir á liðsmenn al-Qaeda og talib-
ana í suðurhluta Afganistans.
Bandaríkjaher verður ekki eins háður
afgönskum andstæðingum talibana
við leitina að hryðjuverkamönnunum
og samstarfsmönnum þeirra.
„Þetta snýst allt um að setja þrýst-
ing á talibana úr ýmsum áttum og
með ýmsum aðferðum,“ sagði hátt
settur embættismaður í bandaríska
varnarmálaráðuneytinu. Hann bætti
við að með því að geta beitt land-
gönguliðum í hefðbundnum landhern-
aði yrðu aðgerðir Bandaríkjahers
ekki eins fyrirsjáanlegar og þegar að-
eins væri hægt að beita sérsveitum.
Það ætti að minnka líkurnar á mann-
falli meðal bandarískra hermanna.
Áhættan eykst
Ýmsar hættur fylgja því hins vegar
að hefja hefðbundinn landhernað í
suðurhluta Afganistans. Landgöngu-
liðunum getur meðal annars stafað
hætta af jarðsprengjum, sprengju-
gildrum, leyniskyttum og árásum úr
launsátri, einkum ef þeir verða sendir
inn í Kandahar. Ekki er þó búist við
að bandarísku hermennirnir hefji
strax aðgerðir í borginni.
Abdullah, utanríkisráðherra Norð-
urbandalagsins, kvaðst telja að Kand-
ahar félli á næstu dögum og sagði að
bin Laden og múllann Mohammad
Omar, leiðtogi talibana, væru í
grennd við borgina.
Hernaðarsérfræðingar spá því þó
að það taki margar vikur eða jafnvel
mánuði að elta uppi liðsmenn al-
Qaeda, sem hafast við í hellum í fjöll-
unum norðan við Kandahar og víð-
áttumiklum eyðimörkum sunnan og
vestan við borgina. Hugsanlegt er að
landgönguliðunum verði beitt til að
afkróa liðsmenn al-Qaeda og loftárás-
ir verði gerðar á þá sem komast ekki
úr herkvínni.
Bandaríkjamenn hafa til þessa að-
allega beitt lofthernaði í stríðinu í
Afganistan og aðeins sent þangað
nokkur hundruð sérsveitarmanna
sem hafa starfað þar með njósnurum
leyniþjónustunnar CIA. Þeir hafa
einkum gegnt því hlutverki að að-
stoða afganska andstæðinga talibana.
Um 150 sérsveitarmenn gerðu einnig
skyndiárás í suðurhluta Afganistans
19. október.
Geta lokað flóttaleiðum
Bandarískir embættismenn segja
að hægt verði að beita landgöngulið-
unum til ýmiss konar aðgerða. Þeir
geti til að mynda lokað vegum, und-
irbúið loftárásir og dregið verulega úr
möguleikum liðsmanna al-Qaeda og
talibana til að fara á milli staða. Hugs-
anlegt er að þeim verði einnig falið að
vernda fámennari sérsveitir, meðal
annars með því að umkringja ákveðin
svæði í Kandahar meðan sérsveitirn-
ar fara inn á þau til að leita að liðs-
mönnum al-Qaeda.
Landgönguliðarnir geta einnig lok-
að líklegum flóttaleiðum til Pakistans
þar sem al-Qaeda nýtur verulegs
stuðnings meðal íbúanna.
Verði hermenn sendir inn í Kand-
ahar kann það að reynast umdeild að-
gerð, jafnvel þótt margir talibanar
flýi úr borginni, því slíkar aðgerðir
geta verið mjög vandasamar og
hættulegar. Mörg af hátæknivopnum
Bandaríkjahers, svo sem stýriflaug-
ar, koma að litlum notum þegar berj-
ast þarf í návígi á öngstrætum borga.
Koma upp herstöð til
að þjarma að al-Qaeda
Kabúl. The Washington Post, AP, AFP.
Bandaríkjaher sendir hundruð hermanna til Afganistans