Morgunblaðið - 27.11.2001, Qupperneq 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
TÆP þrjú ár eru nú liðinfrá flutningi Landmæl-inga Íslands af Lauga-vegi 178 upp á Akranes
en talsverður styr stóð um þessa
flutninga á sínum tíma. Stofnuninni
virðist hins vegar hafa farnast vel á
nýjum stað og segir Magnús Guð-
mundsson, forstjóri Landmælinga
Íslands, að með samhentum hópi
starfsfólks hafi tekist að byggja
stofnunina hratt og vel upp eftir
flutningana á þann hátt að stofn-
unin sé nú faglega styrkari en
nokkru sinni fyrr. Með tilkomu
stafrænnar tækni í söfnun upplýs-
inga og kortagerð hefur verkefnum
fjölgað og hefur þessi nýja tækni
gjörbreytt vinnslu gagna og marg-
faldað möguleikana á úrvinnslu
þeirra.
Stofnunin tók til starfa á Akra-
nesi 1. janúar 1999 í 1.400 fermetra
húsnæði í stjórnsýsluhúsi bæjarins.
Starfsmönnum hefur fjölgað aðeins
síðustu tvö árin í kjölfar aukinna
verkefna en starfsmenn eru nú 36
en voru 30 þegar flutningarnir áttu
sér stað. Afkoma LMÍ hefur verið
góð undanfarin ár og nam tekju-
afgangur stofnunarinnar 16 millj-
ónum á síðasta ári. Heildarveltan
nam tæpum 223 milljónum króna
og voru heildartekjur af sölu korta
og gagna rúmar 44 milljónir og
jukust tekjur af sölu stafrænna
gagna verulega á milli ára og eru
nú um fjórðungur af heildarsöl-
unni. Framlög ríkisins námu rúm-
um 178 milljónum króna á síðasta
ári.
Magnús segir það líklega hafa
farið verst með stofnunina hversu
langan aðdraganda flutningarnir
höfðu, en fjögur ár liðu frá því að
hugmyndinni var fyrst hreyft þar
til flutningunum var lokið. „Og það
er skelfilega langur tími fyrir
hvaða stofnun eða fyrirtæki sem er
að búa við slíka óvissu. Það magn-
aði auðvitað upp pirring, óvissu og
kvíða starfsmanna, sem er auðvitað
mjög slæmt og enginn vill ganga í
gegnum aftur,“ segir Magnús.
„Síðan hefur okkur tekist með
samhentum hópi starfsfólks hér að
byggja þetta hratt upp og vel,
þannig að þetta er faglega sterkari
stofnun en nokkru
sinni fyrr. Við höfum
ráðið til starfa ungt og
vel menntað fólk, sem
auðvitað er alltaf
sóknarfæri því ungt
fólk hefur frískar hug-
myndir og er tilbúið að leggja mik-
ið á sig og það hefur skilað sér
skemmtilega í starfseminni.“
Tekist að snúa erfiðri
stöðu í „vinningsstöðu“
Að sögn Magnúsar hefur ekki
verið vandamál að fá fólk til starfa
og stofnuninni hafi haldist vel á
fólki og meiri stöðugleiki verið í
starfsmannamálum en raunin var á
árunum fyrir flutningana. Starfs-
mannaveltan á síðasta ári var um
3%, en í aðdraganda flutninganna
var starfsmannaveltan um 20 til
30%, að sögn Magnúsar. Hann seg-
ir jafnframt að fjölmargar umsókn-
ir hafi borist um auglýst störf hjá
stofnuninni.
„Ég tel líka reyndar að núorðið
sé það viðurkennt hjá þeim sem
fjalla um atvinnumál á Íslandi, að
líta beri á Akranes sem hluta af at-
vinnusvæði höfuðborgarsvæðisins
og kannski er því ekki hægt að
segja að við séum úti á landi í raun
og veru, þótt við séum talsvert fyr-
ir utan höfuðborgina. Nú búa á
Akranesi 24 starfsmenn af 36, en
hinir fara flestir á milli í rútu sem
við útvegum starfsmönnum og einn
býr í Borgarnesi. Töluvert af þessu
unga fólki, sem hefur verið að
koma til okkar beint úr námi, hefur
tekið sér bólfestu hér á Akranesi.
Það eru auðvitað ákveðin lífsgæði
að geta jafnvel gengið í vinnuna og
skólar og önnur þjónusta sveitarfé-
lagsins er mjög góð hér á Akra-
nesi,“ segir Magnús.
Þegar flutningarnir voru að
ganga í gegn voru gerðir samning-
ar við þá starfsmenn sem vildu
flytja með og þar var ákvæði um að
ein starfsstöð yrði í Reykjavík sem
fólk gæti komist inn í undir
ákveðnum kringumstæðum. Að
sögn Magnúsar er aðstaðan jafn-
framt nýtt af LÍSA, sem eru sam-
tök notenda um landfræðilegar
upplýsingar.
„Sem betur fer þurfum við ekki
mikið að nota þetta, því hér er allt
að gerast og hér þurfa menn að
vera til þess að vera með. Að öðru
leyti erum við með alla starfsemi
hér. Okkur hefur tekist að snúa
mjög erfiðri stöðu í „vinnings-
stöðu“. Við erum hérna með stofn-
un sem er að ná fluginu gríðarlega
vel, þar sem allir eru ákveðnir í því
að ná settum markmiðum,“ segir
Magnús.
Stafrænn kortagrunnur af
landinu stærsta verkefnið
Hann segir stærsta og mikilvæg-
asta verkefni Landmælinga í dag
vera uppbygging og gerð stafræns
kortagrunns af landinu öllu. Starfs-
fólk Landmælinga hóf gerð staf-
ræna kortagrunnsins árið 1998, en
grunnurinn nefnist IS 50V og er í
mælikvarðanum 1:50 000. Hann er
að mestu byggður upp í 7 lögum
sem eru vötn, vegir,
hæðarlínur, gróður,
mannvirki, örnefni og
sveitarfélagsmörk.
Stefnt er að því að
ljúka gerð 1. útgáfu
grunnsins árið 2003
en mikil vinna liggur á bak við slík-
an grunn.
Hjá Landmælingum starfa 6
manns í fullu starfi við grunninn,
sem er erfið nákvæmnisvinna og
felst m.a. í skönnun og gerð staf-
rænna lína sem unnar eru af korta-
filmum. Auk þess vinna verktakar
við grunninn, bæði hér á landi og
erlendis. Með tilkomu stafrænu
tækninnar er filmuvinnsla á und-
anhaldi í kortagerð og segir Magn-
ús að filmur verði að líkindum
horfnar innan fimm ára.
„Við sjáum fyrir okkur að um
þessar mundir erum við loksins að
komast á það stig að við þurfum
ekki lengur að nota gömlu
ar til að búa til kortin, en
nánast að ljúka við að kom
kortaferlum í stafrænt f
þessar mundir. Það er a
skref og eftirleikurinn ve
miklu auðveldari þegar vi
að lagfæra eða breyta kort
Með tilkomu stafræns
grunns eykst notagildi la
verulega og ný kortagög
við sem veita möguleika á
fram fyrirspurnir og tölfr
athuganir. Innan tíðar ver
hægt að nota kort í GSM
Þannig er hægt að kalla
kvæma staðsetningu t
kennileita og bygginga me
andi leiðarlýsingum og mö
á tengingu annarra gag
raun óþrjótandi, að sögn
ar. Má þar nefna sem
hægt verður að panta
ákveðinni stærð úr grunn
tilteknu landsvæði sem ekk
fylgja hinni hefðbundnu
skiptingu sem þekkist í da
Útgáfa geisladiska va
þáttur starfseminn
Vinnunni við gagnagrun
ur miðað vel og hlutu L
ingar alþjóðleg verðlaun s
á ráðstefnu í San Diego í K
fyrir framúrskarandi ski
uppbyggingu á landfræðil
lýsingakerfi við gerð
gagnagrunnsins.
„Það hefur orðið gríðarl
ing á starfseminni með
Tæp þrjú ár liðin frá flutningi Landm
„Faglega ster
un en nokkru
Flutningur á starfsemi Landmælinga
Íslands í upphafi árs 1999 var umdeildur á
sínum tíma og nokkurt rót komst á starfs-
fólk stofnunarinnar. Eiríkur P. Jörunds-
son kynnti sér verkefni LMÍ og kannaði
hvernig henni hefði vegnað á þeim árum
sem liðin eru frá flutningunum.
Eydís Líndal Finnbogad
málin með Jóhanni Helg
vinnur
Fjölmargar
umsóknir borist
um störf hjá
stofnuninni
AÐGÁT SKAL HÖFÐ
NAUÐSYNLEGUR
NIÐURSKURÐUR
Sá niðurskurður á gjaldahlið fjár-lagafrumvarpsins, sem forystu-menn ríkisstjórnarflokkanna
boðuðu í gær og á sunnudag, er eðlileg-
ur og nauðsynlegur við núverandi að-
stæður í ríkisfjármálum og efnahags-
málum landsins. Fram hefur komið að
tekjur ríkissjóðs verði að öllum líkind-
um minni en ráð var fyrir gert þegar
frumvarpið var lagt fram vegna sam-
dráttar í efnahagslífinu og þá er eðli-
legt að ríkið skeri niður útgjöld til sam-
ræmis við það, rétt eins og heimili eða
fyrirtæki myndu gera ef þau sæju fram
á minni tekjur en ráð var fyrir gert.
Tillögur um niðurskurð eru augljós-
lega ekki fullmótaðar, enda á Alþingi
eftir að fjalla um þær, en fram hefur
komið í samtölum fjölmiðla við þá Dav-
íð Oddsson forsætisráðherra og Hall-
dór Ásgrímsson utanríkisráðherra að
útgjaldalækkunin muni ná til flestra
ráðuneyta og nema 3-4 milljörðum
króna. Við aðstæður eins og þær, sem
nú eru, er sjálfsagt að víða sé borið nið-
ur og nýjum útgjöldum skotið á frest.
Sömuleiðis virðist eðlilegt að niður-
skurðurinn nái til verklegra fram-
kvæmda af ýmsu tagi, fremur en til
stuðnings við einstaklinga og fjöl-
skyldur, þar sem róðurinn þyngist
hvort sem er vegna efnahagssamdrátt-
arins.
Þeir, sem kallað hafa eftir viðbrögð-
um ríkisstjórnarinnar vegna samdrátt-
ar í efnahagslífinu, gengislækkunar,
verðbólgu og hárra vaxta, hljóta að
fagna áformum um lækkun útgjalda
ríkissjóðs. Aðgerðir í ríkisfjármálum
eru í raun eina alvörustjórntækið, sem
ríkisstjórnin hefur yfir að ráða til að
hafa áhrif á hagstærðir eins og gengi
og vexti. Ætla verður að yfirlýsingar
forystumanna ríkisstjórnarinnar um
að ekki verði hvikað frá áformum um
rekstrarafgang á ríkissjóði, muni hafa
jákvæð áhrif á fjármálamarkaðinn,
enda er tilgangurinn með því að greina
frá áformunum áður en þau liggja fyrir
í einstökum atriðum augljóslega sá að
markaðurinn viti hver stefna stjórn-
valda er.
Formaður og varaformaður fjár-
laganefndar þingsins hafa tekið þátt í
vinnu við gerð niðurskurðartillagna.
Þrátt fyrir að fjárlaganefnd hafi haldið
sínu striki og gengið út frá óbreyttu
fjárlagafrumvarpi við gerð breytingar-
tillagna fyrir 2. umræðu um frumvarp-
ið, sem fara á fram í dag, verður að
ætla að ríkisstjórnin eigi fullan stuðn-
ing þingliðs stjórnarflokkanna í við-
leitni sinni til að viðhalda rekstraraf-
gangi á fjárlögum. Í viðtali hér í
blaðinu fyrir rúmri viku sagði Einar
Oddur Kristjánsson, varaformaður
fjárlaganefndar: „Það er vilji nefndar-
innar og ætlan að leggja fram frum-
varpið með ekki minni tekjuafgangi en
gengið var út frá í upphafi eða 3,5 millj-
örðum.“
Það á að telja þingmönnum til tekna
að taka ábyrga afstöðu og samþykkja
lækkun ríkisútgjalda í núverandi
stöðu. Á næstu vikum hlýtur hins veg-
ar jafnframt að verða gerð krafa um að
kjörnir fulltrúar almennings í sveitar-
stjórnum sýni sömu ábyrgð og skeri
niður útgjöld. Full ástæða er til að
sýna sveitarstjórnum aðhald í þessu
efni, því að komandi ár er kosningaár
og ævinlega tilhneiging til að auka út-
gjöld til vinsælla mála við þær aðstæð-
ur.
Í Morgunblaðinu í fyrradag var fráþví sagt að verulega hefði dregið úr
tíðni sjálfsmorða í Svíþjóð og Ung-
verjalandi vegna aukinnar notkunar
geðdeyfðarlyfja. Þetta kom fram í er-
indi, sem Jón G. Stefánsson geðlæknir
flutti sl. laugardag.
Það er ástæða til að veita þessum
upplýsingum athygli. Á undanförnum
árum hefur hvað eftir annað komið
upp neikvæð umræða hér á landi í kjöl-
far frétta um aukna notkun geðlyfja af
ýmsu tagi. Geðlæknar hafa sætt gagn-
rýni af þessum sökum og spurt hefur
verið hvers vegna notkun þessara lyfja
sé meiri hér en í sumum nálægum
löndum. Í þessum umræðum hefur
jafnvel verið gengið svo langt að tala
um þessi lyf sem „gleðipillur“.
Nú er það svo að það er engin
„gleði“ tengd notkun þessara lyfja,
sem er sprottin af viðleitni til þess að
takast á við alvarlega sjúkdóma, sem
stundum eru viðvarandi ævilangt.
Nema þá kannski sú gleði sem fylgir
því að það skuli yfirleitt hafa verið
uppgötvuð lyf, sem geta hjálpað fólki
við þessar aðstæður.
Í gamla sjúkrahúsinu á Ísafirði, sem
nú er verið að endurnýja sem menn-
ingarhús, er að finna sögulega merki-
legt herbergi í kjallara hússins, lítið
og þröngt, sem merkt er geðveiki og er
hljóðeinangrað. Það segir alla söguna
um það hvaða ráð voru til að hjálpa
fólki, sem átti við þennan sjúkdóm að
stríða snemma á 20. öldinni.
Á síðustu 30-40 árum hafa fundizt
ný lyf, sem haft hafa stórkostleg áhrif
á þessa erfiðu sjúkdóma og hafa gert
fólki, sem þjáist af einhverri tegund
þeirra, kleift að lifa sem næst eðlilegu
lífi.
Nú liggja fyrir rannsóknir frá a.m.k.
tveimur löndum, sem sýna að sum
þessara lyfja draga úr tíðni sjálfs-
morða.
Það er ástæða til að bæði fjölmiðlar,
stjórnmálamenn og embættismenn,
sem fjalla um þennan kostnaðarlið í
heilbrigðiskerfinu, gæti að sér í um-
fjöllun um þessi lyf. Það er hvorki
ástæða til að hafa þau að gamanmáli
né gefa í skyn að læknar stuðli að of-
notkun þeirra. Það getur þvert á móti
verið til marks um að við Íslendingar
stöndum framar sumum öðrum þjóð-
um í meðferð geðsjúkra, að notkun
þessara nýju lyfja sé meiri hér en ann-
ars staðar.
Þau eru dýr en þau spara líka gíf-
urlega fjármuni vegna þeirra vinnu-
stunda, sem ella mundu tapast, ef
þeirra væri ekki kostur.
Og það sem mest er um vert; þau
lina þjáningar þeirra, sem í eina tíð
hefðu verið lokaðir inni í litlum hljóð-
einangruðum klefum.