Morgunblaðið - 27.11.2001, Qupperneq 38

UMRÆÐAN
38 ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í MÓSAÍKÞÆTTI
Sjónvarpsins miðviku-
daginn 14. nóvember
sl. var fjallað um
byrjun leikársins hjá
atvinnuleikhúsum
landsins. Umfjöllunin
hófst á því að rakið
var hvað væri að ger-
ast í hverju leikhúsi
undir stuttum mynd-
brotum og gefið til
kynna að þar væri tal-
ið upp allt það sem
væri að gerast í ís-
lenskum atvinnuleik-
húsum. Þeirri upp-
talningu var þó varla
fyrr lokið en stjórn-
andi umræðunnar varð að játa á
sig þau mistök að hafa gleymt
Leikfélagi Akureyrar. Síðar kom í
ljós að einnig hafði gleymst að
telja upp sýningu Leikfélags Ak-
ureyrar á Blessuðu barnaláni þeg-
ar birt var sérstakt innslag um
þau íslensku verk sem frumsýnd
hafa verið það sem af er leikárinu.
Stjórnandi afsakaði sig þá með því
að manni hætti til að gleyma því
sem maður hefði ekki séð. Benda
má á að þar var ekki heldur
minnst á sýningu Icelandic Ta-
keaway Theatre, Veröldin er vasa-
klútur, sem frumsýnd var í Kaffi-
leikhúsinu í haust.
En þetta var því miður ekki það
eina sem gleymdist í upptalningu á
atvinnuleikhúsum og sýningum
þeirra. Möguleikhúsið er atvinnu-
leikhús sem hefur verið starfrækt í
tæp tólf ár. Leikhúsið hefur aðset-
ur við Hlemm þar sem er sýning-
arsalur sem rúmar 100 manns og
einnig ferðast það um landið með
leiksýningar. Á síðasta leikári
sýndi Möguleikhúsið 315 leiksýn-
ingar fyrir 26.000 áhorfendur. Frá
upphafi hefur Möguleikhúsið ein-
göngu sýnt íslensk leikverk, sam-
tals 20 leikrit. Í umræddum þætti
var ekki minnst einu orði á Mögu-
leikhúsið eða verkefni þess.
Nú skyldi maður ætla að mann-
eskja sem gefur sig út fyrir að
vera sérfróð um leikhúslíf á Ís-
landi og tekur að sér að fjalla um
það í ríkissjónvarpinu þyrfti ekki
sérstakar áminningar til að muna
hvaða atvinnuleikhús eru starf-
rækt hér á landi. Það hlýtur að
vera krafa okkar, eigenda ríkis-
sjónvarpsins, að þeir sem taka að
sér þá takmörkuðu umfjöllun sem
þar er að finna um menningarbrölt
landsmanna styðjist við öruggari
heimildir en eigið minni. En hverj-
ar skyldu vera ástæður þess að
þessi göt voru í mósaíkmynd þátt-
arins af íslensku atvinnuleikhúsi?
Það skyldi þó ekki vera að Leik-
félag Akureyrar hafi goldið þess
að vera ekki í Reykjavík, þegar
kom að umfjöllun í sjónvarpi allra
landsmanna? En hvað
með Möguleikhúsið,
sem hefur aðsetur í
miðbæ Reykjavíkur?
Skyldi það skipta ein-
hverju máli að sá
áhorfendahópur sem
það sýnir fyrir er að
mestu leyti undir lög-
aldri? Það er gömul
saga og ný að það
menningarefni sem
framleitt er fyrir börn
fær mun minni um-
fjöllun í fjölmiðlum en
það sem framleitt er
fyrir fullorðna. Það
þykir einfaldlega ekki
jafnspennandi. Það
má þó segja að þá fyrst kasti tólf-
unum þegar barnaleikhús er ekki
talið með þegar talin eru upp, í
verðlaunaþættinum Mósaík, þau
atvinnuleikhús sem starfrækt eru
á Íslandi. Þó er þetta ekki í fyrsta
skipti sem barnaleikhús er afskipt
í leiklistarumfjöllun þar á bæ, því
aðstandendur Möguleikhússins
hafa áður komið athugasemdum á
framfæri til stjórnenda þáttarins
þegar sama manneskja taldi starf-
semi leikhússins ekki með í um-
fjöllun um atvinnuleikhús. Þá má
einnig benda á að það eru fleiri at-
vinnuleikhópar sem sýna fyrir
börn, má þar nefna Leikhúsið tíu
fingur, Stopp-leikhópinn og Sögu-
svuntuna.
Það er illt til þess að vita ef
menningarumfjöllun opinberra
fjölmiðla mótast af fordómum,
þröngsýni og virðingarleysi við
börn. Í lok fyrrnefndrar umræðu
var boðað að aftur yrði efnt til
samskonar spjalls eftir áramótin.
Vonandi verður þá staðið faglegar
að málum, því menningarumfjöllun
af því tagi sem boðið var upp á í
þessum Mósaíkþætti er ríkissjón-
varpinu til skammar og vekur efa-
semdir um að umsjónarmenn séu
starfi sínu vaxnir.
Meingallað
Mósaík
Pétur
Eggerz
Höfundur er einn af stjórnendum
Möguleikhússins og formaður Sam-
taka um barna- og unglingaleikhús á
Íslandi.
Menning
Það er illt til þess að
vita, segir Pétur
Eggerz, ef menningar-
umfjöllun opinberra
fjölmiðla mótast af for-
dómum, þröngsýni og
virðingarleysi við börn.
13
90
.3
1
Prentari fyrir PC og MAC
hugbúnaður fylgir
Öflug merkivél fyrir
mikla notkun
Merkivél fyrir heimili
og fyrirtæki
Nýbýlavegi 14, Kópavogi. Sími 554 4443. www.if.is/rafport
MERKIVÉLARMERKIVÉLAR
Viltu góða veltu?
Viltu auka veltuna? Hagræða í fyrirtækinu? Búa þig undir samdráttar-
tíma? Þéna meira með minni tilkostnaði? Eða byrja sjálfur ef þú getur
byrjað stórt?
Höfum til sölu tvö fyrirtæki í sömu starfsgrein en falla þó mjög
vel saman, með heildarveltu um 320 millj. á ári. Bæði mjög vel
þekkt fyrirtæki með mikið af þekktum umboðum, enda flytja þau
sjálf inn mest af vörunum. Eru með heildverslun og smásölu.
Búið að hagræða mikið hjá báðum og bæði eru með góða framlegð
og lítinn tilkostnað, sem getur minnkað enn meira við að sameinast
öðru stóru fyrirtæki. Seljast einnig sjálfstætt.
Höfum einnig mikið úrval af stórum og smáum fyrirtækjum í öllum
verðflokkum. Jólaviðskiptin framundan.
Erum með úrval fyrirtækja á skrá hjá okkur á hverjum tíma.
Upplýsingar aðeins á skrifstofunni.

 

 

  

 HLÍÐARSMÁRI - TIL LEIGU
1200 fm á tveimur hæðum í
álklæddu húsi. Möguleiki að
skipta þessu upp í minni
einingar. Vel staðsett, mikið
auglýsingagildi. Lyftuhús.
Allar nánari upplýsingar veitir Gunnar í síma 693 7310.
ÞAÐ er undarlegt
hversu margir fá út-
rás með því að ráðast
gegn þeim aðferðum
sem við Íslendingar
höfum við að stjórna
fiskveiðum. Þessir að-
ilar horfa algjörlega
fram hjá því að ís-
lensk þjóð hefur
hagnast meira á því
að stjórna fiskveiðum
með skynsamlegum
hætti en flestu eða
öllu öðru sem hún
hefur tekið sér fyrir
hendur.
Lengst af hafa and-
stæðingar aflamarks-
kerfisins engar lausnir haft, aðeins
bent á að það þurfi að gera hlutina
öðruvísi en nú er gert. Nú hefur
þessum aðilum borist himnasend-
ing sem á að leysa öll þeirra
vandamál. „Færeyska aðferðin“ er
lausnin. Af málflutningnum má
ætla að þegar við höfum tekið upp
„færeysku aðferðina“ fyllist öll mið
af fiski og hver sem er geti fiskað
eins og hann lystir. Fullkomið
jafnræði, fullkomið réttlæti. Það
getur verið gott að láta sig dreyma
en við lifum í raunveruleikanum og
í þeim raunveruleika er það því
miður staðreynd að fiskveiði-
stjórnarkerfi búa ekki til fisk. Í
raunveruleikanum er „færeyska
aðferðin“ angi af því sem gjarnan
er kallað sóknarstýring eða sókn-
armark.
Við Íslendingar reyndum sókn-
armarkskerfi áður en við tókum
upp núverandi aðferðir við stjórn
fiskveiða, aflamarkskerfið. Sóknar-
markið reyndist því miður ekki vel
og það er almenn reynsla að sókn-
armark eða sóknarstýringar henta
einar og sér ekki vel til að stjórna
fiskveiðum.
Hluti af fiskveiðistjórnun okkar
felst í sóknartakmörkunum og
svæðalokunum sem reynast vel
með aflamarkskerfinu. Þar má
nefna að veiðar á ákveðnum fisk-
tegundum eru bannaðar á
ákveðnum tímabilum. Veiðar með
ákveðnum veiðarfær-
um, s.s. botnvörpu,
eru bannaðar á
stórum svæðum. Veið-
ar skipa af ákveðinni
stærð eru bannaðar á
stórum svæðum. Að
stýra fiskveiðum al-
farið með sóknarstýr-
ingu er einfaldlega
óhagkvæmt og kemur
þar margt til.
Sóknarmark leiðir
almennt til offjárfest-
ingar og er frægasta
dæmið lúðuveiðar við
strendur Bandaríkj-
anna þar sem sóknin
endaði þannig að ein-
ungis var heimilað að veiða í einn
dag á ári. Áherslan verður á
magnið á kostnað gæðanna, þar
sem menn keppast við að ná sem
mestum afla á þeim tíma sem þeir
hafa til ráðstöfunar. Erfitt verður
að skipuleggja veiðarnar og sam-
hæfa veiðar og vinnslu. Slysahætta
eykst vegna þess að hvatinn er að
nýta sóknardagana í botn þótt
bræli. Grundvallaratriði til að eitt-
hvert vit verði í stjórninni er að
takmarka bæði fjölda veiðileyfa og
afkastagetu flotans. Þannig verður
aðgengi að vera takmarkað vegna
þess að auðlindin er takmörkuð.
Erfitt er að finna rétta sóknargetu
í upphafi og ekki er auðveldara að
hemja afkastagetuna þar sem þró-
un í skipakosti og veiðitækni er af-
ar hröð. Í blönduðum veiðum
leggjast menn í verðmætustu teg-
undina sem leiðir til ójafnvægis og
ofveiði á henni en vannýtingu á
verðminni tegundum. Í mikilli
veiði er hvati til brottkasts og eng-
ar líkur á að þeir sem á annað
borð fara á sjó með það hugarfar
að henda verðminnsta fiskinum
breyti hátterni sínu.
Því miður hafa íslensk stjórn-
völd ekki borið gæfu til að afnema
sóknarmarkskerfi sem hluti smá-
bátanna býr við. Auk þeirrar of-
fjárfestingar sem átt hefur sér
stað í öflugum hraðfiskibátum hef-
ur það leitt til gífurlegrar umfram-
veiði þeirra miðað við það sem
þeim er ætlað að veiða eins og
fram kemur á meðfylgjandi mynd.
Stjórnvöld hafa beitt því óynd-
isúrræði að láta umframveiði sókn-
armarksbátanna bitna á hlut afla-
marksskipanna. Ljóst er að afli
sóknarmarksbátanna hefur ekki
aukist vegna þess að þorskstofninn
hafi verið að stækka. Það sjá allir
hvernig færi fyrir þorskstofninum
ef öll stjórn á þorskveiðum væri
með sama hætti og óstjórn sókn-
armarksbátanna. Ég legg því til að
það verði forgangsverkefni að ná
tökum á íslenskum raunveruleika
áður en menn leggjast frekar í
færeyska dagdrauma.
Færeyskur draumur
– íslenskur veruleiki
Friðrik J.
Arngrímsson
Kvótinn
Íslensk stjórnvöld, segir
Friðrik J. Arngrímsson,
hafa ekki borið gæfu til
að afnema sóknar-
markskerfi sem hluti
smábátanna býr við.
Höfundur er framkvæmdastjóri LÍÚ.