Morgunblaðið - 27.11.2001, Blaðsíða 35

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 2001 35
Á FYRSTA lands-
fundi Samfylkingarinn-
ar sem haldinn var 16.–
18. nóvember sl. var
mótuð heildstæð og
skýr stefna í helstu
álitamálum sem uppi
eru í stjórnmálum á Ís-
landi. Velferðarmál,
efnahagsmál, kven-
frelsi, byggðamál,
mennta- og menningar-
mál eru tekin föstum
tökum í stjórnmála-
ályktun fundarins en
lesendur geta kynnt sér
efni hennar á vefriti
flokksins, Samfylking-
.is. Þau málefni sem ég
vil sérstaklega vekja athygli á eru
þrjú. Í fyrsta lagi lýðræðismálin sem
bæði varða stefnu flokksins út á við og
hugmyndir um ný vinnubrögð í
flokksstarfi. Í öðru lagi auðlindastefn-
una sem nær til nýtingar á öllum auð-
lindum þjóðarinnar og í þriðja lagi
hugmyndir Samfylkingarinnar um
framtíð Evrópusamstarfsins og um
lýðræðislega aðkomu flokksmanna að
mótun stefnu í því máli.
Lýðræði
Samfylkingin hefur lagt fram fjölda
mála á Alþingi sem miða að því að
treysta lýðræðið í landinu og hefur
fleiri slík mál í bígerð. Þessi mál miða
m.a. að því að efla þátt löggjafarvalds-
ins í ríkisvaldi, styrkja sjálfstæði
dómsvaldsins og stemma stigu við of-
ríki framkvæmdavaldsins. Má þar
nefna dæmi frumvarp um lagaráð,
frumvarp sem miðar að því að koma í
veg fyrir pólitísk áhrif við skipan
hæstaréttardómara, að ráðherrar
segi tímabundið af sér þingmennsku á
meðan þeir gegna ráðherraembætti,
að ráðherraábyrgð verði gerð raun-
veruleg með nýrri löggjöf þar um og
að Alþingi verði heimilað að setja á fót
sérstakar opnar rannsóknarnefndir
til að sinna raunverulegu eftirliti með
framkvæmdavaldinu.
Samfylkingin telur það grundvall-
arforsendu góðs lýðræðis að fjárreið-
ur stjórnmálaflokka verði gerðar
heyrinkunnugar kjósendum og að
birt verði nöfn styrktaraðila þegar há
framlög eru reidd fram. Margsinnis
hefur Samfylkingin lagt slíkt frum-
varp fram á Alþingi og nú nýverið tók
ríkjahópur Evrópuráðsins undir mik-
ilvægi þess að opna bókhaldið í
skýrslu um spillingu. Þar kom fram
að þótt spilling virtist ekki mikil hér á
landi sýndist nefninni að íslensk
stjórnvöld skilgreindu spillingu frem-
ur þröngt, þau beindu athygli sinni
eingöngu að mútum en hefðu skyld
vandamál, s.s. áhrifakaup og fjársvik,
ekki nægilega í huga. Þá lýsti nefndin
sérstökum áhyggjum yfir að engar
reglur væru í gildi um fjáröflun
stjórnmálaflokkanna og taldi æski-
legt að Alþingi tæki slíkar reglur til
umfjöllunar.
Samfylkingin leggur líka áherslu á
lýðræði í flokksstarfinu þar sem að-
koma flokksmanna á að vera sem
greiðust að mótun stefnu með gagn-
virku sambandi félagsmanna og
flokksins. Aðferðir beins lýðræðis
verði þróaðar innan flokksins með
beinni þátttöku flokksmanna í at-
kvæðagreiðslu um mikilvæg mál.
Landsfundurinn samþykkti að for-
maður og varaformaður flokksins
skyldu kosnir beinni kosningu en að
auki verður stóru spurningunni um
það hvort sækja á um aðild að Evr-
ópusambandinu lögð undir atkvæði
allra flokksmanna fyrir lok næsta árs.
Með þessu er Samfylkingin að þróa
skynsamlega aðferð til að koma á
beinu lýðræði og auka möguleika
flokksmanna til að koma að mótun
flokksins.
Auðlindir
Á landsfundinum var mótuð skýr
og heildstæð stefna í auðlindamálum.
Samfylkingin vill að
takmarkaðar auðlindir,
svo sem fiskveiðikvótar
og losunarheimildir fyr-
ir gróðurhúsaloftteg-
undir og mengun, verði
í þjóðareign og nýttar á
grundvelli jafnræðis og
gegn eðlilegu gjaldi.
Auk þess hefur Sam-
fylkingin lagt til í þing-
máli að náttúra landsins
sé skráð, flokkuð og
kortlögð á samræmdan
hátt en þannig er unnt
að leggja góðan grund-
völl fyrir gerð skipulag-
sáætlana, skilvirka
framkvæmd laga um
mat á umhverfisáhrifum og gerð
rammaáætlana um náttúruvernd og
virkjanir. Slík kortlagning hefur verið
framkvæmd víða í öðrum ríkjum og
gert það að verkum að mun minna er
um kærur vegna umhverfismats, auk
þess sem vægi hins pólitíska þáttar í
ákvörðuninni verður minna en faglegi
grundvöllurinn sterkari. Slíka kort-
lagningu vantar hér á landi en aðeins
á heildstæðum grundvelli, ásamt því
að gera nú þegar rammaáætlun um
þá virkjanakosti sem fyrir hendi eru,
er unnt að taka skynsamlegar ákvarð-
anir um fleiri virkjanir. Samfylkingin
er stóriðjuflokkur, hún vill nýta auð-
lindir landsins en hún leggur ríka
áherslu á fagleg vinnubrögð og að
slíkar ákvarðanir séu teknar í sátt við
umhverfið og á skynsemisgrundvelli.
Um nýtingu stóru auðlindarinnar
okkar í sjónum hefur Samfylkingin
lagt fram heildstæða stefnu sem
byggist á fyrningarleiðinni, en sú leið
nýtur nú vaxandi fylgis.
Evrópa
Í ályktun landsfundarins um Evr-
ópumál er kveðinn skýr tónn varðandi
mikilvægi Evrópusamstarfsins. Bent
er á að Evrópusambandið sé mikil-
vægasti samningavettvangur Evr-
ópuríkja og vakin athygli á því hversu
lítil áhrif við Íslendingar höfum nú á
gerð evrópskrar löggjafar, um leið og
við erum þó skuldbundin til að laga
okkar eigin löggjöf að henni. Þótt að-
ild að Evrópska efnahagssvæðinu hafi
verið farsælt skref á sínum tíma
bendir allt til þess að sá samningur
dugi okkur vart til fullrar þátttöku í
því mikla starfi sem nú fer fram á
vettvangi ESB. Flokkurinn hefur
gert sérstaka úttekt á áhrifum aðildar
að ESB á einstök svið þjóðlífsins og
þar er m.a. tekin afstaða til hugsan-
legra samningsmarkmiða Íslendinga
ef til aðildarumsóknar kæmi og kostir
og gallar aðildar metnir fyrir viðkom-
andi svið. Samfylkingin kynnti niður-
stöður úttektarinnar í ritinu Ísland í
Evrópu sem lagt var fram á lands-
fundinum og hyggst nú þegar hefja
kynningu á niðurstöðum úttektarinn-
ar í flokksfélögum víðsvegar um land-
ið. Með því gefst öllum flokksmönn-
um og öðrum sem áhuga hafa á
framtíð Evrópusamstarfsins kostur á
að taka þátt í umræðu um þetta mik-
ilvæga mál. Ferlinu lýkur síðan með
almennri póstkosningu um afstöðu
flokksmanna til aðildarumsóknar að
ESB en miðað verður við að sú kosn-
ing fari fram á árinu 2002. Með þess-
ari aðferð hefur Samfylkingin sett
Evrópumálin rækilega á dagskrá
stjórnmálanna, tryggt að virk um-
ræða fari fram um málið um allt land
og séð til þess að flokksmenn allir geti
tekið á beinan hátt þátt í að móta
stefnu flokksins í málinu. Slík aðkoma
að pólitískri stefnumótun mun án efa
verða algeng aðferð í framtíðinni,
enda líkleg til þess að efla pólitíska
umræðu og þátttöku almennings í
henni.
Lykilorðin í
stefnu Samfylk-
ingarinnar
Bryndís
Hlöðversdóttir
Stefnumótun
Lýðræðismálin, auð-
lindastefnan og framtíð
Evrópusamstarfsins
eru, að sögn Bryndísar
Hlöðversdóttur, þau
mál sem Samfylkingin
leggur mesta áherslu á.
Höfundur er formaður þingflokks
Samfylkingarinnar.
Heyrnarskerðing af
völdum hávaða er al-
gengasti greindi at-
vinnusjúkdómur á Ís-
landi.
Þegar heyrn skað-
ast af völdum hávaða
skekkist heyrnin á
þann hátt að órödduð
samhljóð talmálsins
heyrast ekki og allt
tal hljómar mjög loðið
í eyrum. Hin skekkta
hljóðmynd lýsir sér í
því að erfitt er að
heyra í fjölmenni.
Föst regla er að
heyrnarskerðing af
völdum hávaða bitnar
mest á nánustu ættingjum og
maka.
Það er afar einstaklingsbundið
hvað heyrnin er viðkvæm. Sumir
geta unnið í miklum hávaða alla
sína starfsævi nánast án þess að
tapa einum einasta tóni meðan
aðrir eru komnir með slæma og
varanlega heyrnarskerðingu eftir
tiltölulega skamma dvöl í hávaða.
Talað er um að sumir séu með
„silkieyru“ og séu miklu viðkvæm-
ari en aðrir. Þess vegna er gríð-
arlega áríðandi að allir sem eru í
hávaða yfir 85 desibelum í
skemmri eða lengri tíma noti
heyrnarskjól.
Eina heyrnarbætandi úrræðið
sem hægt er að bjóða mönnum
sem hafa skerta heyrn af völdum
hávaða er að nota heyrnartæki. En
heyrnartæki, hversu góð sem þau
eru, eiga erfitt með að rétta af
hina skökku hljóðmynd sem áður
er getið.
Suð fyrir eyrunum er mjög al-
gengur fylgikvilli skertrar heyrn-
ar. Suð fyrir eyrum háir mjög
mörgum í dag og er afar erfitt við-
ureignar. Rannsóknir sýna að suð
fyrir eyrum hefur aukist verulega
á síðustu áratugum og sífellt
yngra fólk er þjakað af þessum
kvilla.
Heyrnartæknar frá Heyrnar- og
talmeinastöð Íslands heyrnarmæla
starfsfólk hávaða-
samra vinnustaða.
Niðurstöður heyrnar-
mælinga eru skráðar
eftir ákveðnu tölvu-
kerfi og sendar hverj-
um þeim sem mældur
er. Þeir starfsmenn
sem mælast heyrnar-
skertir fá eyrnaskoð-
un hjá lækni HTÍ sem
mætir á staðinn.
Með heyrnarmæl-
ingum er hægt að
greina byrjunarein-
kenni heyrnarskerð-
ingar og sá kostnaður
sem fer í slíkt fyrir-
byggjandi starf borg-
ar sig margfalt. Heyrnarverndará-
róður er endalaus glíma sem þarf
að vinna frá degi til dags um alla
framtíð. Langáhrifaríkasta for-
vörnin er sú að starfsmenn séu
heyrnarmældir reglulega og fái að
fylgjast með þróun heyrnar sinn-
ar. Beinn áróður frá lækni til
starfsmanns skilar sér best. Það fé
og sá tími sem fer í forvarnir af
þessum toga skilar sér margfalt
fyrir samfélagið. Reynum með
samstilltu átaki að fækka ótíma-
bærum heyrnarskerðingum af
völdum hávaða. Notum heyrnar-
hlífar!
Heyrnarskerðing
– hávaðavernd
Einar
Sindrason
Höfundur er yfirlæknir.
Heyrnarskerðing
Það er gríðarlega
áríðandi, segir Einar
Sindrason, að allir
sem eru í hávaða yfir
85 desibelum í
skemmri eða lengri
tíma noti heyrnarskjól.