Morgunblaðið - 04.04.2002, Blaðsíða 11
FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. APRÍL 2002 11
BOÐAÐ var til fundarins á Reyðar-
firði í kjölfar frétta um að Norsk
Hydro geti ekki tekið ákvörðun um
Noral-verkefnið í september eins og
ráðgert var. Þessar fréttir setja stór-
iðjuáform á Austurlandi í uppnám,
en á fundinum var tilkynnt um skip-
an nefndar sem hefur það verkefni
að hefja kynningarviðræður við nýja
fjárfesta.
Á fundinum kom fram að Austfirð-
ingar telja mikilvægt að sá tími sem
það tekur að finna nýja fjárfesta
verði notaður til að búa í haginn fyrir
framtíðina. Þannig verði ráðist í
jarðgangagerð milli Reyðarfjarðar
og Fáskrúðsfjarðar sem fyrst og
unnið að uppbyggingu í menntamál-
um og heilsugæslu.
Frummælendur á fundinum voru
Valgerður Sverrisdóttir iðnaðarráð-
herra, Halldór Ásgrímsson utanrík-
isráðherra, Geir A. Gunnlaugsson,
stjórnarformaður Reyðaráls, Smári
Geirsson, formaður Samtaka sveit-
arfélaga á Austurlandi, og Agnar Ol-
sen, framkvæmdastjóri verk- og
framkvæmdasviðs Landsvirkjunar.
Fresturinn gefur svigrúm
til annarra framkvæmda
Benedikt Vilhjálmsson, íbúi á Eg-
ilsstöðum, spurði hvort gerð jarð-
ganga milli Reyðarfjarðar og Fá-
skrúðsfjarðar yrði frestað í ljósi
þessara frétta.
Halldór Ásgrímsson sagði að eng-
ar breytingar væru fyrirhugaðar
hvað jarðgöngin varðaði. Þau væru
mikilvæg til að þétta byggð á Aust-
urlandi. Hann sagðist ekki geta gefið
nákvæma tímasetningu um hvenær
hafist yrði handa, en frestur á virkj-
unarframkvæmdum skapi aukið
svigrúm til annarra framkvæmda.
Efnahagur landsins þoli ekki miklar
framkvæmdir samtímis og því sé
engin ástæða til að ætla að frestun
verði á gerð jarðganga. Alþingi taki
endanlega ákvörðun, en engin
stefnubreyting hafi orðið af hálfu
stjórnvalda í málinu.
Sveinn Jónsson, íbúi á Egilsstöð-
um, furðaði sig á því hversu fljótir
forráðamenn hjá Landsvirkjun voru
að því að blása af allar framkvæmdir
sem ráðgerðar voru í sumar og
spurði hvort Norsk Hydro hefði
hugsanlega efasemdir
um undirbúning Íslend-
inga í þessu máli. Einnig
hvort hugsanlegt væri að
ráðamenn þjóðarinnar
væru hræddir við að fara
út í þetta stóra verkefni
og hversu langan tíma það gæti tekið
að finna nýja fjárfesta að verkefninu.
Iðnaðarráðherra svaraði því til að
sannarlega hefði verið fullreynt að
Norsk Hydro gæti ekki staðið við
tímaramma verkefnisins. Norðmenn
hafi ekki fallist á að finna nýja dag-
setningu þar sem endanleg ákvörðun
yrði tekin og því hafi sérleyfi við þá
verið aflétt og ákveðið að taka upp
viðræður við nýja aðila. Valgerður
sagði að Norðmenn hafi látið í ljósi
ánægju með undirbúningsvinnu
stjórnvalda og annarra sem að mál-
inu hafa unnið og því telji hún ekki að
Norðmenn vantreysti Íslendingum
hvað þetta varðar. Hún sagði stuðn-
ing þingmanna við verkefnið sífellt
vera að aukast og enga ástæðu til að
telja að þeir óttist stærð verkefnis-
ins.
Valgerður sagði erfitt að meta
hversu langur tími muni líða þar til
hægt verði að hefja samningavið-
ræður við nýja fjárfesta. Hún sagði
þó ekki mörg fyrirtæki koma til
greina. Hún nefndi Alcoa, Alcan eig-
anda Ísal, Pechiney og BHP Billiton.
Einnig nefndi Valgerður fyrirtækið
Noranda, fyrirtæki sem Rússar hafa
stofnað í samvinnu við Íslendinga um
uppbyggingu álvers á Íslandi og að
samvinnuverkefni margra minni fyr-
irtækja komi einnig til greina.
Mat Reyðarálsverkefnisins gott
Geir A. Gunnlaugsson, stjórnar-
formaður Reyðaráls, sagði erfitt að
spá fyrir um hvenær hjólin geti farið
að snúast. Hann sagði þó að gera
mætti ráð fyrir því að kynningarvið-
ræður muni taka meginhluta þessa
árs og að samningaviðræðurnar
sjálfar muni taka um eitt ár, þannig
að í fyrsta lagi í lok næsta
árs geti menn farið að
vænta jákvæðrar niður-
stöðu.
Hann ítrekaði að allt
mat Reyðarálsverkefnis-
ins væri gott. Arðsemi
þess væri mjög góð og staðsetning
miðað við markaði í Evrópu og Am-
eríku sömuleiðis, auk þess sem ís-
lenska ákvæðið í Kyoto-samkomu-
laginu væri verkefninu hagstætt.
Geir hvatti Austfirðinga til að halda
áfram við undirbúningsvinnu á
svæðinu. Álver verði áfram byggð í
heiminum og ekki væru margir kost-
ir hagkvæmari en Reyðarfjörður til
að byggja nýtt álver. Geir sagði eig-
endur Hæfis áfram hafa áhuga á að
af byggingu álversins verði.
Hann sagðist telja að mikið af
þeirri vinnu sem lokið er gæti nýst í
samningagerð við aðra aðila, þótt
hugsanlega yrði að taka einhvern
hluta samninganna upp að nýju.
Halldór Ásgrímsson sagði Norsk
Hydro ekki hafa útilokað að tækni
fyrirtækisins verði notuð í álverinu
jafnvel þótt Hydro fjárfesti ekki í
því. Slíkt samþykki þeir yfirleitt
aldrei en vegna aðstæðna og vænt-
inga sem þeir vita að gerðar séu til
fyrirtækisins vilji forráðamenn þess
ekki útiloka neitt.
Reyðfirðingurinn Jóhannes Páls-
son spurði hvað þær framkvæmdir
sem Landsvirkjun hafði áformað að
ráðast í nú í sumar áttu að kosta.
Agnar Olsen, framkvæmdastjóri hjá
Landsvirkjun, sagði að fyrirhugað
hafi verið að gera veg að virkjunar-
stæðinu, Kárahnúkaveg, byggja brú
yfir Jökulsá á Dal og leggja raflínur
og ljósleiðara að Kárahnjúkum.
Áætlaður kostnaður þessara fram-
kvæmda hafi verið um 300 milljónir
króna.
Agnar sagði ljóst að Landsvirkjun
komi ekki til með að ráðast í fram-
kvæmdir meðan ekki sér fyrir mála-
lyktir, því verði engar framkvæmdir
á vegum fyrirtækisins á svæðinu í
sumar. Þó verði stíflusvæðið rann-
sakað sem og gróðurfar auk þess
sem áfram verði kostuð unglinga-
vinna og gæsla á svæðinu.
Hrafnkell Jónsson, Egilsstöðum,
spurði hvort hugsanlegt væri að
Landsvirkjun hefði fallið jafnfljótt
frá framkvæmdum sem fyrirhugðar
voru í sumar þar sem Helgi Hjörvar,
forseti borgarstjórnar Reykjavíkur,
ætti sæti í stjórn fyrirtækisins og vit-
að væri að hann væri mótfallinn Nor-
al-verkefninu.
Hrafnkell sagðist telja að vel hefði
verið staðið að undirbúningi Noral-
verkefnisins og taldi að fundurinn
ætti að senda þau skilaboð að Aust-
firðingar treysti fullkomlega frum-
mælendum til að vinna af heilindum
að málinu. Smári Geirsson, formaður
Samtaka sveitarfélaga á Austurlandi
tók í sama streng og klöppuðu fund-
argestir til að sýna stuðning sinn og
traust í verki.
Ný bið verði ekki hafin á
grundvelli óljósra væntinga
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, sagðist að hluta til geta
tekið undir með öðrum ræðumönn-
um að tilefni fundarins væri ekki
ánægjulegt þar sem miklar vænting-
ar til verkefnisins hafi vaknað á
Austurlandi í kringum verkefnið.
Einmitt vegna væntinganna hafi
hann ótal sinnum á síðustu árum
sagt að hyggilegt væri að gera ráð
fyrir því að svona gæti farið. „Ég tel
að staðan væri betri hér ef menn
hefðu frá upphafi lagt málið þannig
upp að ef þessi stóra framkvæmd
yrði þá kæmi hún og menn glímdu
við hana. En þangað til hún væri
staðreynd og farin að rísa treystu
menn ekki á það og ynnu ötullega að
öllum öðrum kostum sem þeir
hefðu.“
Steingrímur lagði áherslu á að
Austfirðingar hæfu ekki í óðagoti
nýja bið á grundvelli
óljósra væntinga. Það
sem mestu máli skipti
væri að horfa fram á veg-
inn og læra af reynslunni.
Hann sagði einboðið að
hraða framkvæmdum á
Austurlandi og mikilvægt að aðrir
möguleikar til atvinnuuppbyggingar
á Austurlandi yrðu skoðaðir. „Það er
margt fleira sem hægt er að gera hér
og spýta þarf í lófana. Það á ekki að
mínu mati að gera það eingöngu í
trausti þess að álverið rísi. Hvort
sem það kemur eða ekki ætla menn
að búa hér og byggja gott mannlíf í
þessum fjórðungi. Það er af nógum
verkefnum að taka, að minnsta kosti
meðan beðið er,“ sagði Steingrímur
sem lagði áherslu á að menn virtu
skoðanir annarra.
Helgi Seljan, ungur Austfirðingur,
tók síðar á fundinum í sama streng,
spurði hvort ekki væri ráð að nýta
biðtímann í að huga að öðrum mögu-
leikum til uppbyggingar.
Einar Rafn Haraldsson, formaður
Afls fyrir Austurland, sagðist dást að
Steingrími fyrir að tala sínu máli
þótt hann væri ósammála öllu sem
hann segði og uppskar Steingrímur
klapp fundarmanna. Hann spurði
hvort Norsk Hydro-menn væru
blankir og svaraði Geir því til að fjár-
festing Norðmanna í VAW væri af
þeirri stærðargráðu að Hydro-menn
þyrftu að endurmeta öll sín fjárfest-
ingaráform til lengri og skemmri
tíma.
Björgvin Hrafnkelsson, sem býr í
grennd við Egilsstaði, sagðist ekki
telja ráðlegt að virkjunarleyfi væri
samþykkt á Alþingi fyrr en orku-
kaupandi væri fundinn. Þannig
mætti koma í veg fyrir að Lands-
virkjun fengi virkjunarleyfi til tíu
ára sem fyrirtækið gæti gert það
sem því þóknaðist við. Iðnaðarráð-
herra benti hins vegar á að leyfi ráð-
herra yrði að liggja fyrir áður en
Landsvirkjun gæti farið í fram-
kvæmdir.
Mikil vonbrigði fyrir
Austfirðinga
Smári sagði frestun framkvæmda
sérstaklega mikil vonbrigði þar sem
Austfirðingar hafi verið farnir að
finna skýr merki um hvaða áhrif
ákvarðanataka um virkjun og álver
myndi hafa á austfirskt samfélag.
Fyrirtæki á ýmsum sviðum hafi ver-
ið farin að hugsa sér til hreyfings,
byggingarlóðum hafi verið úthlutað í
meiri mæli og opinberar stofnanir
farnar að skipuleggja aukin umsvif
og þjónustu. „Allt virkaði þetta með
jákvæðum hætti á samfélagið og því
eru kannski vonbrigðin meiri en ella
þegar afstaða Norsk Hydro varð
ljós.“
Smári sagði brýnt að lög um virkj-
un við Káranhnjúka og Kröflu yrðu
afgreidd sem fyrst á Alþingi. Mik-
ilvægt hljóti að vera að
hafa slík lög í höndunum
þegar teknar eru upp við-
ræður við nýja sam-
starfsaðila. Einnig taldi
Smári mikilvægt að við-
ræður við ný fyrirtæki
hefjist sem fyrst. Loks lagði hann
áherslu á að millibilsástandið sem nú
hefði skapast yrði nýtt til að búa
austfirskt samfélag undir komandi
tíma með markvissum hætti.
„Látum mótlætið ekki veikja okk-
ur heldur skulum við þvert á móti
herða baráttuna og hvetja alla þá
sem að málum koma til dáða.“
Austfirðingar á fundi um nýja stöðu í álversframkvæmdum og virkjunarmálum
Áfram verði
unnið að
uppbyggingu
á svæðinu
Morgunblaðið/Þorkell
Fundarmenn klöppuðu til að sýna að þeir treystu málsaðilum til að vinna af heilindum að málinu.
„Hversu lengi þurfum við að bíða?“
var spurningin sem brann á vörum Aust-
firðinga á fundi um framtíð virkjunar- og
stóriðjumála á Austurlandi sem fram fór í
íþróttahúsinu á Reyðarfirði á þriðjudags-
kvöld og nærri 400 manns sóttu. Nína Björk
Jónsdóttir hlýddi á umræðurnar.
Valgerður Sverrisdóttir iðnaðarráðherra sagði erfitt að meta hversu langur tími mundi líða þar til hægt yrði að
hefja samningaviðræður við nýja fjárfesta. Allt kapp yrði þó lagt á að flýta þeirri vinnu.
„Það er margt
fleira sem
hægt er að
gera hér“
„Allt virkaði
þetta með já-
kvæðum hætti
á samfélagið“