Morgunblaðið - 16.04.2002, Síða 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 16. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Með leyfi, hver er á línunni?
Samtök áhugamanna um minnissjúkdóma
Mikil umskipti
til hins betra
FÉLAG áhugafólksog aðstandendaAlzheimer-sjúk-
linga og annarra minnis-
sjúkra fagnar þessa dag-
ana því að hafnar eru
sýningar á Óskarsverð-
launakvikmyndinni Iris,
sem fjallar um ævi og störf
skáldkonunnar Iris Mur-
doch, en á efri árum tókst
hún á við Alzheimer-sjúk-
dóminn. María Theodóra
Jónsdóttir svaraði nokkr-
um spurningum Morgun-
blaðsins um Alzheimer og
ofangreind samtök hér á
landi.
Hvað eru margir Íslend-
ingar haldnir Alzheimer?
„Félagið heitir Félag
áhugafólks og aðstandenda
Alzheimer-sjúklinga og
annarra minnissjúkra,
skammstafað FAAS. Talið er að
200–300 manns þjáist af Alzheim-
er-sjúkdómnum á Íslandi, en að
5% Íslendinga sem orðnir eru 65
ára og eldri, þurfi á einhvers konar
vistunarúrræðum að halda, dag-
vist eða hjúkrunarvist, vegna ein-
hvers konar minnissjúkdóma.“
Er þetta svipað hlutfall og í ná-
grannalöndum okkar?
„Undanfarin ár hefur félagið
verið í samstarfi við hliðstæð félög
á hinum Norðurlöndunum.
Ástandið er svipað þar og hér og
baráttumálin þau sömu. Þessi fé-
lög vinna nú sameiginlega að verk-
efni til að auka skilning á þeirri
sérstöðu sem minnissjúkdómar
setja fólk í, bæði þá sem sjúkdóm-
inn fá og ekki síður aðstandendur
þeirra.“
Ríkir skilningur í þjóðfélaginu í
garð sjúkdómsins og sjúkling-
anna?
„Vaxandi skilningur er um allan
heim á vanda sem fylgir Alzheim-
er-sjúkdómnum. Stöðugar rann-
sóknir eru í gangi um hvað veldur
sjúkdómnum og leit að lyfjum og/
eða meðferð sem geti læknað eða
bætt líðan þess sjúka. Á Íslandi
hafa orðið mikil umskipti til hins
betra á síðustu árum. Þar á
stærstan þátt Minnismóttakan á
Landakoti sem er í fararbroddi.
Þar starfa nú sjö öldrunarlæknar
auk margra annarra sérþjálfaðra
starfsmanna. Á Minnismóttökunni
fer fram greining á hvort og þá
hvers konar heilabilun er á ferð-
inni. Aðstandendur fá viðtal við fé-
lagsráðgjafa og bent er á ýmiss
konar aðstoð sem hægt er að leita
eftir. Ráðgjöf og leiðbeiningar við
aðstandendur og fjölskyldu hins
sjúka eru ekki síður mikilvæg en
aðhlynning sjúklingsins. Beina
þarf auknum upplýsingum til
heimilislækna um sjúkdóminn og
þau úrræði sem í boði eru fyrir
hinn sjúka og aðstandendur hans
því til þeirra er oftast leitað í upp-
hafi. Dagvistun og hjúkrunarrými
eru þau úrræði sem fyrir hendi
eru. Hvort tveggja þarf að vera
sérútbúið til að þjóna minnissjúk-
um. Í upphafi árs 2001 opnaði FA-
AS dagvistun fyrir
fimmtán manns. Á höf-
uðborgarsvæðinu eru
nú starfræktar þrjár
dagvistir, allar í
Reykjavík. Þessar dag-
vistir rúma aðeins 53 gesti svo
mikil þörf er á aukningu á því
sviði. Hjúkrunarrýmum hefur ver-
ið að fjölga fyrir minnissjúka þó
betur megi ef duga skal. Þannig
voru opnuð ný sambýli á Eir árið
2000 og fjögur átta manna sambýli
fyrir skjólstæðinga okkar á hjúkr-
unarheimilinu Sóltúni á þessu ári.
Efla þarf heimilishjálp og laga
hana að þörfum minnissjúkra t.d.
með síðdegis- og kvöldþjónustu.
Það myndi bæta mikið aðstæður
þeirra sem búa einir í skjóli ætt-
ingja. Víða úti á landi er engin sér-
hæfð þjónusta fyrir þennan þjóð-
félagshóp og jafnvel fólk sem fær
enga þjónustu.“
Eru fordómar áberandi?
„Ég held að fordómar í garð
minnissjúkra á Íslandi séu ekki
miklir. Með aukinni fræðslu setur
fólk sig meira í spor þeirra sem
glíma við þennan vágest og reyna
að hjálpa og skilja sjái það ein-
hvern í vanda. Fólk vill vel, en veit
ekki hvernig bregðast á við að-
stæðum sem það þekkir ekki.“
Hvernig hyggst FAAS vekja at-
hygli á starfsemi sinni?
„Félagið er landssamtök. Í jan-
úarbyrjun skrifuðum við öllum fé-
lagsmálafulltrúum á landinu til að
vekja athygli á okkur í von um
samstarf. Við munum fylgja því
eftir. 21. september er alþjóða Alz-
heimer-dagurinn. Áætlað er að
vera þá með ráðstefnu um málefni
minnissjúkra. Við hugleiðum þýð-
ingu á nýrri bók og að efla fræðslu
og aðstoð við aðstandendur eftir
bestu getu.“
Hvað er hægt að gera til að
auka lífsgæði Alzheimersjúklinga?
„Til að auka lífsgæði minnis-
sjúkra þarf að auka stuðning við
fjölskylduna á þann veg að fólk
geti dvalið sem lengst í heimahús-
um. Þannig er þörf á að fjölga dag-
vistum, efla heimaþjónustu, fjölga
hvíldarinnlagnarplássum og gera
þau vistlegri og markvissari. Efla
þarf iðjuþjálfun minnissjúkra sem
njóta dvalar á dagvist-
unum og hjúkrunar-
rýmum.“
Er ekkert í sjónmáli
sem gæti dregið úr ein-
kennum eða læknað
sjúkdóminn?
„Það eru komin lyf sem tefja
framvindu Alzheimer-sjúkdóms-
ins á fyrri stigum. Ennþá er engin
lækning við sjúkdómnum en við
vonum að innan fárra ára komi lyf
með annars konar verkunarmáta
sem gefi betri raun. Hver veit, við
missum ekki vonina því alltaf
eykst þekking á öllum þáttum lífs-
ins.“
María Theodóra Jónsdóttir
 María Theodóra Jónsdóttir er
fædd í Hvallátrum á Breiðafirði
árið 1938. Hún gekk m.a. á hús-
mæðraskóla 1956–57 og hefur
sótt ýmis námskeið hjá Náms-
flokkum Reykjavíkur í tengslum
við vinnu við leikskóla, sjúkra-
hús, heimilisáðstoð og dagvist
fyrir minnissjúka. Eiginmaður
Maríu er Einar Sigurgeirsson og
eiga þau þrjá syni, Jón Dan, Ein-
ar og Friðrik.
…beina þarf
auknum upp-
lýsingum…
LÖGREGLAN í Reykjavík seg-
ir brögð að því að menn sem
hafa fengið bíla lánaða til
reynsluaksturs noti þá til að
fara hús úr húsi við innbrot.
Þeir fái bílinn lánaðan á af-
greiðslutíma en fari beinustu
leið til lyklasmiða og láta smíða
eintak af nýjum lykli. Bílnum sé
skilað aftur en þjófarnir vitja
þeirra síðan í skjóli nætur.
Á vefsvæði lögreglunnar kem-
ur fram að það eru ekki ein-
göngu innbrotsþjófar sem
stunda þennan leik. Helst er
sóst eftir dýrari bílum og eru
dæmi þess að fólk hafi leikið
þennan leik nótt eftir nótt án
þess að bílasalarnir hafi orðið
þess varir enda hafa bílarnir
verið þvegnir og bætt á þá
bensíni.
Þá er alltaf eitthvað um að
menn fái bíla lánaða til reynslu-
aksturs en skili þeim ekki aftur.
Lögreglan segir að mikil
hætta sé á skemmdum á bíl-
unum í þessum tilfellum en bíla-
salar hafi almennt ekki trygg-
ingar sem bæta slík tjón og hafa
ekki talið sig bera ábyrgð á bif-
reiðum sem standa á bílastæð-
um þeirra.
Lögreglan telur ástæðu til að
benda bíleigendum á að kanna
hvernig þessu er háttað áður en
þeir afhenda bíla sína til bíla-
sala.
Hún vill jafnframt skora á
bílasala að afhenda ekki lykla að
bifreiðum nema starfsmaður
fylgist með þeim sem vill prófa
bifreiðina. Því er einnig beint til
lyklasmiða að vera á varðbergi
þegar menn vilja láta smíða eft-
ir kveikjuláslyklum bifreiða.
Lögreglan varar við
misnotkun á reynsluakstri
Innbrotsþjófar taka
bíla af bílasölum ÁRNI G. Sigurðsson flugmaður oglögmaður hans hafa fengið aukinn
frest til að gera athugasemdir við
niðurstöðu Jóns Þórs Sverrisson-
ar, fluglæknis á Akureyri, varð-
andi heilbrigði flugmannsins.
Fresturinn rann út á sunnudag en
hefur verið framlengdur til 26.
apríl.
Trúnaðarlæknir Flugmála-
stjórnar komst að þeirri niður-
stöðu á síðasta ári að Árni stæðist
ekki kröfur sem gerðar eru til
flugmanna um heilbrigði. Nefnd
þriggja sérfræðinga sneri hins
vegar þeirri niðurstöðu við. Jóni
Þór var falið í upphafi þessa árs að
meta heilbrigði Árna og komst
hann að þeirri niðurstöðu í síðasta
mánuði að flugmaðurinn stæðist
ekki heilbrigðiskröfur. Ekki er þó
um endanlega niðurstöðu að ræða
því að flugmanninum og lögmanni
hans er gefið færi á að gera at-
hugasemdir við matið áður en
kveðin verður upp endanleg nið-
urstaða.
Flugmað-
urinn fær
aukinn frest