Morgunblaðið - 29.06.2002, Blaðsíða 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. JÚNÍ 2002 27
EKKI verður annað sagt en að í
sölum Hafnarborgar ríki fjarrænn
andblær er leiðir hugann að lita-
dýrð austursins, um leið frum-
byggja Pólýnesíu og Afríku. Lit-
rófi sem heillaði evrópska
listamenn á seinni hluta nítjándu
aldar er austrið opnaði dyr sínar á
gátt, framsæknir málarar sóttu til
nýjar hugmyndir um eðli og mögu-
leika málverksins um leið og þeir
rannsökuðu list frumstæðra þjóða
á mannfræðisöfnum. Ný viðhorf er
sköruðu áhrifamátt lita og lína
ruddu sér rúms, skeði einmitt er
listamenn fengu fyrir fulltingi
efnafræðinnar ótakmarkaðan að-
gang að fyrrum fágætum frum-
litum. En þrátt fyrir að áhrif væru
sótt langt til austurs og hitabelt-
isins í suðri, voru málverk áhrifa-
málaranna svonefndu, eða im-
pressjónistanna, í anda evrópskrar
hefðar. Varð til víxlverkunar í þá
veru að evrópskra áhrifa fór með
tíð og tíma að gæta í austrinu,
einkum hinu framsækna Japan.
Þetta er í alla staði mjög lærdóms-
ríkt og hermir af mikilvægi þess
að listin sé jarðbundin, tengd nán-
asta umhverfi, um leið spegilmynd
samtímans á alþjóðavísu, hvað sem
líður öllum stílum og stefnum.
Menn nálgast afar gott dæmi
um þetta í verkum japanska text-
íllistamannsins Youchi Onagi í
samanlögðum sölum Hafnarborg-
ar. Um leið og fjölþætt verk hans
eru ótvírætt nátengd japanskri
erfðavenju kallast þau bæði á við
frumstæða list og núviðhorf vest-
ursins og þannig hlutgeng sem
últra samtímalist. Japanskur
myndlistarvettvangur ætti að geta
orðið mörgum í norðrinu til nokk-
urrar eftirbreytni, því þar fer allt
fram af meiri og yfirvegaðri ró,
nýjungar og magn ekki aðalatriðið
heldur framþróunin með fortíðina
að leiðarljósi.
Yoichi Onagi, sem er af eldri
kynslóð listamanna, f. 1931, gegndi
um árabil prófessorsstöðu við Há-
skóla myndlistar og hönnunar í
hinni fornu höfuðbog Kyoto, en er
nú kominn á eftirlaun. Skrifari var
svo lánsamur að rekast á mikla
vorsýningu skólans. Var mjög hrif-
inn af vinnubrögðum nemenda sem
rokkuðu frá hefðbundinni kallig-
rafíu til nútímans, voru í senn
gagnvirk og vönduð. Þar virtist
enginn hafa helst að markmiði að
ryðja burt eldri gildum, öllu frekar
opna leiðir til nýrra gilda með full-
tingi hefðarinnar og framsækinna
viðhorfa.
Sýningin í Hafnarborg er ein
fyrsta yfirlitssýning sem hinn
gagnmenntaði listamaður, kominn
á áttræðisaldur, heldur, áréttar
með því á einn veg að farsælast sé
að flýta sér hægt, festina lente,
eins og viðkvæðið var og er sunnar
í álfunni og eðlislægt í austrinu.
Hins vegar hefur hann tekið þátt í
fjölda mikils háttar sýninga tví- og
þríæringa víða um heim og er
handhafi menningarverðlauna
Kyoto-héraðs 2001. Frá því Onagi
hætti að kenna 1999 hefur hann
haft tækifæri til að helga sig
myndlistinni í einu og öllu, jafn-
framt safna saman sýnishornum
frá ferli sínum og kynna út á við.
Þverskurðurinn staðfestir að fjöldi
sýninga heima og erlendis er tak-
markaður mælikvarði á vægi lista-
manna og listaverka, jafnframt ris
menningar almennt, innihaldið
jafnaðarlega það sem úrslitum
ræður, ennfremur að sígandi lukka
er best.
Uppaflega lagði Onagi stund á
lögfræði en færði sig yfir í málara-
list að námi loknu, en um þrítugt
tók vefnaður hug hans allan og
snéri þá baki við pentskúfnum,
festi sér vefstól og hóf sjálfsnám í
vefnaði. Færði sín róttæku viðhorf
í abstrakt málverki yfir á vefnað
sem er rökréttara en margur
hyggur því skyldleikinn á milli
auðsær, þá býr vefurinn yfir marg-
þættum og spennandi möguleikum
í rúmtaki. Þetta yfirlit sem spann-
ar tímabilið frá 1966 til dagsins í
dag segir frá þreifingum til
margra átta, pólarnir hið svífandi
og jarðbundna, hlutvakta og
óræða, harða og mjúka, að við-
bættri sjálfri fjölþættri efnis-
kenndinni. Sýningin hefst á mjög
hefðbundnum tvívíðum listvefnaði
skreytikenndra forma þar sem
form- og litrænt hrynið er meg-
inveigurinn. Þaðan er stórt stökk í
belgvefnaðarverkin í aðalsal, sem
eru allt í senn merkilega japönsk í
útgeislan sinni, frumstæð í frjáls-
legri útfærslu og litagleði, en um
leið alþjóðleg um lífræn viðhorf.
Sækir tækni og form til strá- og
bambusvefnaðar sem stundaður
hefur verið um aldir í sveitum
heimalandsins, hugmyndirnar sótt-
ar í handbragð hluta notagildis
sveitafólksins; snjóstígvél, ilskó,
regnslár og hatta unnið úr hrís-
grjónahálmi, körfur, ýmis ílát og
aðra hluti unna úr bambustágum,
þetta allt yfirfært í yfirjarðneska
líkamninga í bland við japönsk æv-
intýri og þjóðtrú, en útfærslan í
tímalausu núi. Sá sem hefur heim-
sótt hin mörgu hof í Kyoto og
blandað sér í fjölþættar og skraut-
legar útihátíðir í Japan kennir hér
sömu kviku til lofs og dýrðar fram-
streymandi sköpuninni að við-
bættri kraftbirtingu lífsneistans.
Frístandandi verk í enda aðal-
salar eru framhald belgvefnaðar-
verkanna og hér hefur efnisnotk-
unin þróast út í eintóna, hvíta
ólífræna pólypropelene og verkin
standa óhagganleg á gólfinu, en
ekki virðist þessi reglufesta hafa
átt við listamanninn til lengdar því
næsta tímabil hans einkennist af
veggverkum þar sem vefnaðurinn
fellur niður í óreglulega fleti, sem
minnir á ýmsilegt úr popplistinni.
Niðri í Sverrissal eru nýjustu
verkin, en nú er listamaðurinn
horfinn frá vefnaðinum og í hefð-
bundin japönsk vinnubrögð lóð-
réttra stroka á stórum tvívíðum
flötum, og í Apotekinu samsamast
hann upprunanum með tilvísunum
til kalligrafíunnar …
Hrifmikil og lærdómsrík sýning
sem fæstir listunnendur ættu að
láta fram hjá sér fara.
Andblær
austursins
MYNDLIST, TEXTÍLL
Hafnarborg
Opið alla daga frá 11–17. Lokað þriðju-
daga. Til 1. júlí. Aðgangur 300 krónur í
allt húsið.
YOICHI ONAGI
Bragi Ásgeirsson
Frá myndaröð Yoishi Onagi. Belgvefnaður, 1972–1977.