Morgunblaðið - 31.08.2002, Page 39

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 2002 39
LANDSVIRKJUN er stórt fyrir-
tæki en ekki stórgróðafyrirtæki.
Hún tapaði rúmlega 1,8 milljörðum
króna árið 2001. Nettóeignir fyrir-
tækisins eru nærri 38 milljarðar
króna en þeir peningar verða fljótir
að fara með lækkandi álverði og
auknum taprekstri. Landsvirkjun er
heldur ekki hugsuð sem gróðafyrir-
tæki heldur sem opinbert þjónustu-
fyrirtæki, í þjónustu allra lands-
manna enda með einokun á sölu
raforku og þess vegna ekkert at-
hugavert við að fyrirtækið raki ekki
saman auði. Engu að síður hegða
forsvarsmenn Landsvirkjunar sér
oft sem óforskammaðir einkafor-
stjórar og bera opinbert fé á lista-
menn, náttúrufræðinga og aðra sem
stjórnendum fyrirtækisins þykir
þægilegt að hafa auðsveipa og und-
irgefna. Hvað sem þeim loddaraleik
líður er aðalatriðið að Landsvirkjun
sé vel rekin, veiti þjóðinni, almenn-
ingi, raforku á besta fáanlega verði
og komi fram af ábyrgð við fólk og
náttúru þessa lands. Því verður að
gera kröfur bæði um framsýna um-
hverfisstefnu og sannfærandi
rekstraráætlanir.
Óljós rekstraráætlun
Í árskýrslu Landsvirkjunar er
ekki að finna haldbærar áætlanir um
rekstur næstu ára. Áætlanir Lands-
virkjunar birtast gjarnan í fjölmiðl-
um sem minnisblöð og samkomulög
þar sem vart er nokkur leið að átta
sig á hvort fyrirhugaðar fram-
kvæmdir eru fjárhagslega raunhæf-
ar og viðunandi fyrir umhverfið.
Líklegt er að stofnkostnaður 630
MW Kárahnjúkavirkjunar verði
nærri USD 1.100 milljónir (94 millj-
arðar króna). Framleiðslukostnaður
við hverja kwst slíkrar virkjunar
yrði um 24 mill (2,0 kr). Gera verður
ráð fyrir tengingu við álverð og þar
með a.m.k. 1–1,5% lækkun á ári, þ.a.
upphafsverð þyrfti að vera um 30
mill á kwst. Kredithliðin er öllu
óljósari. Af samningaviðræðum við
Norsk Hydro og skýrslu Sumitomo
Bank mátti ráða að gert væri ráð
fyrir um 18 mill meðalverði en með-
alverð fyrir raforku til stóriðju á Ís-
landi árið 2001 var 13 mill á kwst.
Engin ástæða er til að halda að Al-
coa muni bjóða hærri greiðslur fyrir
orkuverð.
Lágt álverð og ódýr raforka
Markaðsaðstæður á álmörkuðum
eru erfiðar og líklegt er að á næstu
árum bætist við mikið af ódýru áli
frá Rússlandi og Kína. Framleiðend-
ur hljóta því að fara ákaflega varlega
í fjárfestingum og harla ólíklegt er
að Alcoa geti rekið fyrirhugað álver í
Reyðarfirði á hærra meðal raforku-
verði en 15–18 mill á kwst. Miðað við
gefnar forsendur Landsvirkjunar
um framleiðslukostnað raforku frá
Kárahnjúkavirkjun blasir við stór-
felld skuldasöfnun, nema Lands-
virkjun misnoti einokunaraðstöðuna
og hækki raforku til almennings um
marga milljarða á ári. Reyndar er
slík tilfærsla óheimil en erfitt kann
að verða að draga stjórnvöld og
Landsvirkjun til ábyrgðar.
Sjá töflu.
Hversu langt eru íslensk stjórn-
völd og Friðrik Sophusson, fyrrver-
andi fjármálaráðherra, tilbúin að
ganga í skuldasöfnun með ríkis-
tryggðum lánum til að skapa álveri
Alcoa rekstrargrundvöll? 10 millj-
arða, 100 milljarða, 200 milljarða?
Eru ekki ótal betri leiðir til að ávaxta
þessa milljarða, t.d. í menntun og
þekkingu, jafnvel í Vísindasjóði, sem
úthlutaði næstum 0,193 milljörðum
króna á síðastliðnu ári, árinu sem
Landsvirkjun tapaði 1,8 milljörðum?
Landsvirkjun – stór-
gróði eða stórtap?
Ólafur S. Andrésson
Virkjanir
Miðað við gefnar
forsendur Lands-
virkjunar um fram-
leiðslukostnað raforku
frá Kárahnjúkavirkjun,
segir Ólafur S.
Andrésson, blasir við
stórfelld skuldasöfnun.
Höfundur er lífefnafræðingur
og í stjórn Náttúruverndarsamtaka
Íslands.
Áætl. afrakstur Landsvirkjunar vegna Kárahnjúkavirkjunar
Orkuverð Árlegt tap Uppsafnað tap á 50 árum *
13 mill/kwst 3,7 miljarðar kr 193 miljarðar kr
18 mill/kwst 2 miljarðar kr 106 miljarðar kr
24 mill/kwst 0,0 miljarðar kr 1 miljarður kr
* Við bætast vextir vegna framkv. sem eru allt að 4 árum á undan tekjum
Bómullar-satín
og
silki-damask
rúmföt
Skólavörðustíg 21,
sími 551 4050