Morgunblaðið - 13.12.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FRAM kom í máli Valgerðar Sverrisdóttur iðn-
aðarráðherra á Alþingi í gær að hún vonaðist til
þess að geta lagt fram á Alþingi frumvarp vegna
fjárfestingarsamnings ríkissjóðs og bandaríska
álfyrirtækisins Alcoa um álver á Reyðarfirði að
loknu jólafríi. Kom þetta fram í máli ráðherra
við utandagskrárumræðu um stöðuna í samn-
ingaviðræðum um Kárahnjúka-
virkjun. Ögmundur Jónasson,
þingmaður Vinstrihreyfingar-
innar – græns framboðs, var
málshefjandi umræðunnar.
Hann sagði m.a. að það væri með
ólíkindum hve mótsagnakennd-
ur og misvísandi málflutningur
ríkisstjórnarinnar og forsvars-
manna Landsvirkjunar væri í
málefnum fyrirhugaðrar Kárahnjúkavirkjunar.
„Einn daginn á að grannskoða allar forsendur
og samningstilboð en hinn daginn er staðhæft að
allt sé klappað og klárt,“ sagði hann. Hann sagði
stjórnvöld haga seglum eftir vindi í þessu máli til
þess að ná fram þeim ásetningi sínum að virkja
við Kárahnjúka.
Iðnaðarráðherra gerði í umræðunni grein fyr-
ir stöðu samningaviðræðna við Alcoa. „Á næstu
dögum verður samningur milli stjórnvalda,
Landsvirkjunar og Alcoa áritaður. Mikilvægt er
að gera grein fyrir gildi áritunar. Ekki er um
eiginlega undirskrift að ræða og því ekki skuld-
bindandi fyrir aðila máls,“ sagði hún. Greindi
hún frá því að sjálfur samningstextinn yrði ekki
undirritaður fyrr en eftir áramót. „Þegar samn-
ingstextinn liggur fyrir þarf að afla heimildar
Alþingis, samþykkis sveitarstjórnar Fjarða-
byggðar, stjórnar Alcoa, Landsvirkjunar og
hafnarsjóðs Fjarðabyggðar.“ Þá, sagði hún,
þyrfti niðurstaða Skipulagsstofnunar að liggja
fyrir auk niðurstöðu eftirlitsstofnunar EFTA.
„Samningar þeir sem snúa að ríkinu verða ekki
undirritaðir fyrr en allt þetta liggur fyrir.“
Ráðherra gerði einnig að umtalsefni fram-
komna kröfu um að ekki verði samið við Alcoa á
meðan dómstólar hafi ekki kveðið upp lokaúr-
skurð í málaferlum í tengslum við mat á um-
hverfisáhrifum Kárahnjúkavirkjunar. „Fram er
komin krafa,“ sagði ráðherra, „um að viðræðum
við Alcoa verði frestað þar til niðurstaða dóm-
stóla liggi fyrir í máli andstæðinga virkjunar-
innar.“ Ráðherra lagði áherslu á að umrætt
dómsmál væri ekki nýtt. Áður hefði svipuðu máli
frá sömu aðilum verið vísað frá dómi. „Það er
auðvitað hægt að leggja málið aft-
ur og aftur fyrir dóm, en það er
ekki hægt að ætlast til þess að
samningaviðræður leggist af við
það. Þetta er enn ein tilraun and-
stæðinga til að hafa áhrif á málið.“
Ráðherra beindi spjótum sín-
um einnig að náttúruverndarsam-
tökum og sagði að þau hefðu vald-
ið vonbrigðum. Sérstaklega
norðurhjaradeild WWF. „Þessir aðilar hafa
ítrekað orðið uppvísir að villandi upplýsingum í
erlendum fjölmiðlum,“ sagði hún og minntist á
grein Árna Finnssonar, framkvæmdastjóra
Náttúruverndarsamtaka Íslands, sem birtist í
erlendu tímariti fyrir um tveimur árum. Með
greininni hefði verið birt mynd af Dettifossi, tek-
in af Guðmundi Páli Ólafssyni, og sagt að sá foss
væri einn þeirra fossa sem yrðu virkjaðir fyrir
Noral-verkefnið. Ráðherra sagði að þarna hefði
vísvitandi verið farið með rangt mál. „Þetta eru
baráttuaðferðir íslenskra umhverfisverndar-
sinna. Svona bera þeir sig að við erlend fyrirtæki
og samtök. Ég get ekki annað en gagnrýnt slík
vinnubrögð, jafnvel þótt vísindamenn taki þátt í
þeim.“
Kolbrún Halldórsdóttir, þingmaður VG, tók
fram síðar í umræðunni að umrædd myndbirt-
ing væri tveggja ára gömul. Myndbirtingin hefði
verið mistök. „Og margoft er búið að leiðrétta og
biðja velvirðingar á mistökunum,“ sagði hún.
Svanfríður Jónasdóttir, þingmaður Samfylk-
ingarinnar, minnti m.a. á að þegar Alþingi hefði
samþykkt heimild til Kárahnjúkavirkjunar hefði
stór meirihluti þingmanna Samfylkingarinnar
stutt heimildina. Sá stuðningur hefði þó verið
með ákveðnum fyrirvörum. Meðal annars þeim
fyrirvara að áætlanir um arðsemi stæðust. „Við
töldum auk þess að taka þyrfti lögin um mat á
umhverfisáhrifum til endurskoðunar með tilliti
til þess hvernig fara skuli með kæru til ráðherra
vegna úrskurðar Skipulagsstofnunar,“ sagði
hún. „Leikreglurnar þurfa að vera skýrar. Þá
eru minni líkur á kærum og klúðri.“
Að lokum minnti Svanfríður á að Kárahnjúka-
virkjun og álver við Reyðarfjörð væri ekki í
höfn. Næðust samningar þyrfti ríkisstjórnin að
reyna að ná sem mestri sátt um málið.
Ánægjulegt hve vel gengi
Arnbjörg Sveinsdóttir, þingmaður Sjálfstæð-
isflokksins, sagði það ánægjulegt hve vel gengi í
samningaviðræðum um fyrirhugað álver við
Reyðarfjörð. „Það verður að segjast eins og er
að nú þætti okkur Austfirðingum óskaplega gott
að sjá fyrir endann á samningaviðræðum þannig
að hægt verði að hefjast handa fyrir alvöru á
framkvæmdum.“
Kolbrún Halldórsdóttir, þingmaður VG,
fjallaði um þær framkvæmdir sem þegar væru
hafnar vegna Kárahnjúkavirkjunar. „Ég spyr
með hvaða rétti er Landsvirkjun að sprengja við
fremri Kárahnjúka?“ spurði hún, „og með hvaða
leyfi eru verktakar Lansdvirkjunar að eyði-
leggja alla vegi á svæðinu með þungaflutningum
[...]. Hver er aðkoma Náttúruverndar ríkisins að
þessum framkvæmdum? Hefur hún eitthvað eft-
irlit með þeim náttúruverðmætum sem verið er
að eyðileggja? Eða er hún bara múlbundin og
kefluð einhvers staðar ofan í skúffu?“
Þingmaður Framsóknarflokksins, Hjálmar
Árnason, ítrekaði að engin framkvæmd á Íslandi
hefði hlotið jafn ítarlegan undirbúning og fram-
kvæmdirnar sem hér um ræddi. „Vitanlega eru
skiptar skoðanir um verkið en kjarni málsins er
sá að undirbúningur allur er samkvæmt lögum.
En hörðustu andstæðingar halda baráttu sinni
áfram. Við því er ekkert að segja og það er eðli-
legt nema í þeim tilvikum þegar gripið er til
hreinna rangfærslna á vafasömum forsendum.“
Í máli Jóhanns Ársælssonar, þingmanns Sam-
fylkingarinnar, kom fram að Kárahnjúkavirkjun
væri orðið eitt mesta átakamál síðari ára. Þó
væri mikill stuðningur við málið á Alþingi. „Ég
tel hins vegar að það séu engin efni til þess að
fresta þessu máli af þeim ástæðum að menn
standi í málaferlum. Það myndi einfaldlega hafa
það í för með sér að það væri hægt að taka mál af
þessu tagi í gíslingu.“
Lifi af hundasúrum
Guðjón Guðmundsson, þingmaður Sjálfstæð-
isflokksins, sagði að ástæða væri til að fagna því
hve undirbúningur framkvæmdanna gengi vel
og Steingrímur J. Sigfússon, formaður VG,
sagði að í málinu væri komin upp herferð Fram-
sóknarflokksins gegn umhverfisverndarsinnum
og vísindamönnum. „Það er ekki hægt að kalla
þetta annað en herferð; sérstaka herferð Fram-
sóknarflokksins þar sem verið væri að reyna að
reyta æruna af nafngreindum vísindamönnum
og baráttufólki fyrir umhverfisvernd.“ Stein-
grímur sagði að kjarni málsins væri sá að efa-
semdir úti í atvinnu- og viðskiptalífinu, vegna
framkvæmdanna, færu ört vaxandi. „Atvinnu-
lífið og sérstaklega útflutningsgreinarnar eru að
átta sig á því að hækkandi vextir, styrking á
gengi krónunnar og versnandi starfsskilyrði
hins almenna atvinnulífs verður gríðarlegur
fórnarkostnaður sem óskyldir aðilar munu þurfa
að bera verði ráðist í þessa framkvæmd.“
Að lokum sagði Ísólfur Gylfi Pálmason, þing-
maður Framsóknarflokksins, að um gríðarlega
mikilvægar framkvæmdir væri að ræða. Fram-
kvæmdir sem ættu eftir að hafa áhrif á hagkerfi
Íslendinga. Hann beindi síðan spjótum sínum að
þingmönnum VG og sagði: „Hver er atvinnu-
stefna þessara félaga okkar í Vinstri grænum.
Jú, hún er eitthvað á þessa leið: Við þurfum að
gera eitthvað annað.“ Að þessum orðum sögðum
kallaði Ögmundur Jónasson fram í fyrir Ísólfi
Gylfa en sá síðarnefndi hélt ótrauður áfram og
sagði: „Það er nákvæmlega það sem ég er farinn
að trúa, að háttvirtur þingmaður sem gapar og
galar hér fram í, sé farinn að trúa því að við get-
um lifað af fjallagrösum og hundasúrum.“
Utandagskrárumræða um stöðuna í samningaviðræðum vegna fyrirhugaðs álvers
Samningar
verði undir-
ritaðir eftir
áramót
Morgunblaðið/Sverrir
Valgerður Sverrisdóttir var í eldlínunni í utandagskrárumræðunni um stöðu álversviðræðna.
Þingmenn tókust á um fyrirhugaðar stór-
iðjuframkvæmdir í utandagskrárumræðu á
Alþingi í gær. Arna Schram hlýddi á um-
ræðuna, en þar gagnrýndi iðnaðarráðherra
framgöngu umhverfisverndarsinna.
arna@mbl.is
SVONEFNDUR tannskemmda-
stuðull 12 ára barna var, skv. til-
tækum upplýsingum frá Skólatann-
lækningum Reykjavíkur, um það bil
1,6 árið 2001. Þá voru 48% 12 ára
barna án tannskemmda árið 1996.
Annars staðar á Norðurlöndum er
tannskemmdastuðull 12 ára barna á
bilinu 1–1,5 og hlutfall 12 ára barna
sem er án tannskemmda á bilinu
35–61%. Þetta kemur fram í svari
heilbrigðisráðherra, Jóns Krist-
jánssonar, á Alþingi við fyrirspurn
Þuríðar Backman.
Tannskemmda-
stuðull 1,6
SAMGÖNGURÁÐHERRA, Sturla
Böðvarsson, hefur lagt fram á Al-
þingi lagafrumvarp sem gerir ráð
fyrir því að Ferðamálasjóður verði
lagður niður frá og með 1. janúar
2003. Jafnframt er gert ráð fyrir því
að eignir og skuldir sjóðsins verði yf-
irteknar af ríkissjóði og að umboð
stjórnar Ferðamálasjóðs falli niður.
„Ekki er gert ráð fyrir opinberri inn-
köllun frá lánardrottnum Ferða-
málasjóðs en gert er ráð fyrir að
Byggðastofnun verði falið að sjá um
innheimtu útlána sjóðsins,“ segir í
greinargerð frumvarpsins.
Í greinargerðinni kemur fram að
samgönguráðherra hafi vorið 2002
skipað vinnuhóp til að fara yfir stöðu
Ferðamálasjóðs. „Tilefni þess var sú
staða sem var komin upp í fjármál-
um sjóðsins að eiginfjárhlutfall upp-
fyllti ekki skilyrði laga nr. 123/1993,
um lánastofnanir aðrar en viðskipta-
banka og sparisjóði,“ segir í grein-
argerð. Umrætt frumvarp er af-
rakstur úttektar vinnuhópsins.
Í greinargerð kemur fram að sam-
komulag hafi náðst milli samgöngu-
ráðuneytis, iðnaðarráðuneytis og
fjármálaráðuneytis um að stuðning-
ur við verkefni á sviði ferðaþjónustu
verði áfram veittur í formi samstarfs
Ferðamálaráðs og Byggðastofnun-
ar. Verkefnin verði annars vegar
fjármögnuð með styrkjum ferða-
málayfirvalda og hins vegar með lán-
um frá Byggðastofnun. „Gert er ráð
fyrir að fjármunir sem varið er í
málaflokkinn muni nýtast betur en
með núverandi fyrirkomulagi. Mark-
mið verkefnanna verður að styrkja
nýsköpun á sviði ferðaþjónustu, auk
þess að efla hlutverk Byggðastofn-
unar sem lánveitanda í ferðaþjón-
ustu. Að öðru leyti er gert ráð fyrir
fyrigreiðslu fjármálastofnana.“
Ferðamálasjóður
verði lagður niður
ÁGÚST Einarsson, varaþingmað-
ur Samfylkingarinnar og Vil-
hjálmur Egilsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, hafa lagt
fram á Alþingi frumvarp sem hef-
ur það að markmiði að Kauphöll
Íslands sýni frumkvæði í því með
stuðningi stjórnvalda að á hinu ís-
lenska verðbréfaþingi verði hafin
verslun með hlutabréf erlendra
sjávarútvegsfyrirtækja. Kauphöll
Íslands geti þar með orðið í far-
arbroddi í hlutabréfaviðskiptum í
sjávarútvegi í heiminum. Til þess
að svo geti orðið þurfi að hafa skýr
ákvæði í lögum um verslun með
erlend hlutabréf.
„Ísland hefur allar forsendur til
að verða miðstöð fjármálavið-
skipta í sjávarútvegi þar sem hér
er umtalsverð sérþekking í sjáv-
arútvegi og nær sú sérþekking
ekki hvað síst til viðskipta með
hlutabréf í þessum geira,“ segir í
greinargerð frumvarpsins.
Þar segir að mörg fordæmi séu
fyrir því að félög skrái sig í kaup-
höllum sem séu miðstöðvar á sínu
sviði. „Þannig eru flest stór málm-
fyrirtæki skráð í kauphöllinni í
London og alþjóðleg siglingafyrir-
tæki eru mörg skráð í norsku
kauphöllinni þótt aðsetur fyrir-
tækjanna sé annars staðar. Ís-
lendingar eru ellefta mesta fisk-
veiðiþjóð í heimi og sjávarútvegur
er eina sviðið þar sem Íslendingar
hafa sterka efnahagslega stöðu á
alþjóðlegum vettvangi.“ Kemur
ennfremur fram í greinargerð að
það yrði íslensku efnahagslífi
mjög til framdráttar ef pólitískur
vilji yrði fyrir því að gera frum-
varpið að lögum.
Bréf erlendra fyr-
irtækja á markað
ÞINGFUNDUR Alþingis hefst kl.
10.30 í dag. Fjölmörg þingmál fara
til annarrar og þriðju umræðu. Þá
er gert ráð fyrir því að þingfundum
Alþingis verði frestað í dag fram til
21. janúar nk.
Þingið fari í jólafrí í dag