Morgunblaðið - 13.12.2002, Qupperneq 28

&%'&%$(%)# * )&%+(!&),-!.,-/
&( #( %!( !/ ( 0 ( / " (  ( *% 1  $   ("(1( #(   ( 2(+
"13"%   (  (" 1(  * (  (  ( 2(2*" $  4#5( $   %%"6
.784-, 7-89:-974-, 

;<
- ("  *
( "13 !

 " # 


;
;
- ("
 * (
13##
- ("#
 % !
/(## ! / $ 
- ("# 
% ! / $ 
&3# 1 " 1 1  ("#( *
 5" ( /## $( ! (%(
 #1 * /## ! / $ "%
13( ##( * ("#  #"
- ("#  % !
)$ *  #"
( 
13##
&3# 1 " 1 1
 ("#( * #
! 3
( )$(  (
)#(  ("## !




ÓGNIN sem farþegaflugvélum
stafar af hryðjuverkamönnum,
vopnuðum eldflaugum sem maður
getur skotið af öxl sér, fer vax-
andi en farþegarnir ættu góða
möguleika á að sleppa lifandi þótt
vélin yrði fyrir slíkri eldflaug, að
mati sérfræðinga og flugmanna.
Eldflaug á borð við þá sem
skotið var að ísraelskri farþega-
þotu yfir Kenýa fyrir skömmu
myndi að öllum líkindum eyði-
leggja einn hreyfil en flugvélar
ættu að geta flogið áfram á þeim
hreyflum sem eftir væru, að því
er hernaðarsérfræðingur, sem
stýrði opinberri, evrópskri rann-
sókn á tilræðinu í Kenýa, tjáði
AFP.
„Hleðslan í SA-7 [eldflaug] er
u.þ.b. eitt kíló, sem er mjög lítið.
Eldflaugarnar myndu alltaf lenda
í hreyfli vegna þess að þær eru
hitasæknar. Reglugerðir alls
staðar í heiminum kveða á um að
jafnvel þótt sprenging verði í
hreyfli eiga allir partar hans að
haldast innan brynvarnar og því
er takmörkuð hætta á að
skemmdir verði á vængjum eða
búknum,“ sagði sérfræðingurinn,
sem ekki vildi láta nafns síns get-
ið.
Hann sagði ennfremur að um-
fangsmiklar rannsóknir í heima-
landi hans, fyrir nokkrum árum,
hefðu sýnt fram á að áhyggjurnar
sem menn hafi nú af því að
hryðjuverkamenn grandi farþega-
þotum með þessum hætti séu
óþarflega miklar.
„En frá pólitísku sjónarmiði
gæti engin ríkisstjórn leyft sér að
segja við þegna sína: „Engar
áhyggjur, þetta er ekkert hættu-
legt svo að við ætlum ekki að
gera neitt í þessu.“ Fólk myndi
ekki líða það. Ég verð að segja að
ég held að hættan á að einhver
myndi deyja sé lítil og ég væri
tilbúinn til að fara sjálfur í flug-
ferð og prófa það.“
Ætíð hætta
fyrir hendi
Fyrrverandi flugstjóri á far-
þegaþotum og herflugmaður
sagðist í samtali við AFP vera
hermálasérfræðingnum að sumu
leyti sammála, en kvaðst þó ekki
vera alveg jafnviss um að yrði
farþegavél fyrir eldflaug myndi
það ekki geta valdið alvarlegri
bilun í vélinni.
„Það er rétt að farþegavélar
geta flogið áfram þótt þær missi
hreyfil. Boeing 747 er með fjóra
hreyfla, en jafnvel minni vélar
með tvo hreyfla, eins og til dæmis
Boeing 737 eða sumar Airbus-
vélarnar, myndu sleppa. En sú
hætta hlýtur að vera fyrir hendi
að sprenging rjúfi einhver vökva-
stýrikerfi í vængnum eða kveiki
eld,“ sagði flugmaðurinn.
Eldflaugar sem maður getur
skotið af öxlinni, eins og t.d. SA-7
Strela, sem smíðaðar eru í Rúss-
landi, og ein slík var notuð í til-
ræðinu í Kenýa, hafa verið víða
fáanlegar á svartamarkaðinum í
kjölfar falls Sovétríkjanna og er
verðið allt niður í um tíu þúsund
dollara (tæplega 900.000 kr.),
sagði evrópski hernaðarsérfræð-
ingurinn.
Osama bin Laden er sagður
ráða yfir nokkrum SA-7 auk
Stinger-flauga, sem smíðaðar eru
í Bandaríkjunum en var dreift til
Afgana sem voru að berjast gegn
hernámi Sovétmanna á níunda
áratugnum. Svona flaugar hafa
flestar um 5 km drægi og geta
farið í allt að 12 þúsund feta hæð.
Mögulegar gagnráðstafanir eru
allt frá vandlegri gæslu flugvalla
til eldflaugavarnarkerfa um borð
í farþegaflugvélum. Það tæki far-
þegaflugvél, sem venjulega flýgur
í um 30 þúsund feta hæð, um tíu
mínútur að komast upp í örugga
hæð, sem þýðir að hryðjuverka-
maður sem vildi granda flugvél
gæti verið í allt að 50 km fjarlægð
frá flugvellinum, sagði hernaðar-
sérfræðingurinn. Ógerningur
væri að gæta fullkomlega svo
stórs svæðis.
Kostnaðarsamt
Einnig væri hægt að setja á
flugvélar búnað til varnar eld-
flaugum, en kostnaðurinn við það
yrði óyfirstíganlegur. Blys, sem
skjóta mætti frá vélinni til að
villa um fyrir hitaleitarbúnaði
eldflaugarinnar, kostar eitt og sér
aðeins um 42.000 krónur hvert og
um átta og hálfa milljón að búa
vélarnar þeim, en búnaður til að
greina aðsteðjandi eldflaugar
gæti kostað hátt í hundrað millj-
ónir króna fyrir hverja flugvél.
Vopnaþróunarráð ísraelsku
stjórnarinnar hefur sagt, að hægt
væri að búa allar ísraelskar far-
þegaflugvélar eldflaugavarnar-
ratsjám á fáum mánuðum og yrði
kostnaðurinn um tvær milljónir
dollara, eða um 170 milljónir
króna, á hverja flugvél.
Farþegavélar
gætu þolað
eldflaugaárás
Kuala Lumpur. AFP.
’ Eldflaugarnarmyndu alltaf lenda
í hreyfli. ‘
ERLENT
28 FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Sendu jólakveðju
til vina og vandamanna!
Nú getur þú farið inn á mbl.is og sent
jólakveðjur til vina og ættingja.
Þú velur úr fjölda skemmtilegra mynda,
kveðjum á ýmsum tungumálum
og skrifar inn eigin kveðju.
Með því að skrá þig getur þú nýtt
þér eftirfarandi þjónustu:

Notað og keypt myndir úr Myndasafni
Morgunblaðsins sem fylgja eiga korti. Hver mynd
úr Myndasafninu kostar 500 kr.

Listi yfir keyptar myndir sem hægt er að nota aftur
án frekari greiðslu.

Yfirlit yfir þá sem þú hefur sent jólakort.

Tölvupóstur sem staðfestir að kort hafi verið lesin.
Einföld leið til að gleðja vini og
vandamenn hvar í heimi sem er!
mbl.is
Ný þjónusta!
ÆTLA mætti, að um væri að ræða
nýja mynd með Arnold Schwarzen-
egger, „The Phraselator“, en svo er
þó ekki. Þetta er heiti á nýju tæki
fyrir bandaríska hermenn í Afgan-
istan en það getur snúið einstökum
setningum yfir á 40 tungumál, þar á
meðal þau, sem töluð eru í Afgan-
istan og Pakistan.
„Ertu vopnaður?“ spurði Robert
Olsen, forstjóri fyrirtækisins, sem
framleiðir tækið, og það svaraði á
pashto, einni þeirra tungna, sem
talaðar eru í Pakistan. Nú þegar er
búið að smíða 500 „túlka“ af þessu
tagi og eru þeir í notkun hjá banda-
rískum hermönnum víða um heim
og margir í Afganistan. Liggur fyr-
ir pöntun á öðrum 250.
Olsen segir, að „túlkarnir“ tali
arabísku reiprennandi og Dan
Goure, varaforseti Lexington-
rannsóknastofnunarinnar segir, að
það sé mjög mikilvægt að geta
spurt viðkvæmra spurninga á máli
viðkomandi. Segir Goure, að þessi
tækni sé mjög mikilvæg í óhefð-
bundnu stríði eins og baráttan gegn
hryðjuverkum er.
„Með „túlkinum“ er hægt að ná
sambandi og koma viðvörunum á
framfæri,“ segir Goure en Applied
Data Systems, sem framleiðir tæk-
ið, vonast til, að unnt verði að nota
það víðar en í hernum.
Sem dæmi má nefna, að slökkvi-
liðsmenn í Bandaríkjunum hafa
áhuga á tækinu enda þurfa þeir oft
að glíma við elda í hverfum þar sem
enskukunnátta íbúanna er ekki allt
of mikil. Þá ætti það einnig að geta
komið ferðafólki að góðum notum.
Tækið minnir helst á allstóra
lófatölvu og á því er skjár, sem birt-
ir lista yfir ólíkar setningar. Næst
skjánum er innbyggður hljóðnemi.
Segja höfundar þess, að tækið í nú-
verandi mynd sé aðeins frum-
útgáfa, sem muni verða bætt og
aukin á marga lund. Nú þýðir það
aðeins ensku yfir á aðrar tungur og
sumum spurningum þess verður að-
eins svarað með líkamlegri tján-
ingu. Ef enskumælandi læknir spyr
útlendan mann hvar hann kenni til,
verður hann að sýna það á sjálfum
sér. Tækið myndi ekki ráða við
svarið. Það getur líka lent í erf-
iðleikum ef viðmælandinn er mjög
æstur og óðamála.
Það var læknir, sem tók þátt í
Persaflóastríðinu, sem átti hug-
myndina að „túlkinum“, en hann
lenti oft í erfiðleikum við að skilja
sjúklinga, sem ekki töluðu ensku.
Bjó hann því til sinn eigin hug-
búnað og tengdi upptökutæki með
setningum á ýmsum tungumálum.
„Ertu vopnaður?“
Bandarískir hermenn
með tæki sem spurt
getur spurninga
á 40 tungumálum
David Hobby
„Túlkurinn“ eða Phraselator er á
stærð við allstóra lófatölvu.
Los Angeles Times.