Morgunblaðið - 13.12.2002, Blaðsíða 20

ERLENT
20 FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ANDERS Fogh Rasmussen, for-
sætisráðherra Danmerkur og gest-
gjafi leiðtogafundar Evrópusam-
bandsins, vísaði rétt fyrir upphaf
fundarins í Kaupmannahöfn í gær á
bug þrýstingi, annars vegar af hálfu
Tyrkja með Bandaríkjamenn að baki
sér, og hins vegar af hálfu tilvonandi
aðildarríkjanna með Pólland fremst í
fylkingu, sem krafðist hærri styrkja
úr sjóðum sambandsins.
„Vonandi tekst okkur að ljúka dag-
skránni fyrir föstudagskvöld,“ sagði
forsætisráðherrann í bréfi sem hann
skrifaði þátttakendum til að bjóða þá
velkomna á fundinn.
Að reka endahnútinn á aðildar-
samninga við 10 ríki, þar af 8 fyrrver-
andi austantjaldslönd, er aðalverkefni
fundarins, en það hefur gefið mönn-
um tilefni til að kalla hann sögulegan.
Ýmis atriði geta þó spillt fyrir því að
sá árangur náist sem að er stefnt.
Günter Verheugen, sem fer með
stækkunarmál ESB í framkvæmda-
stjórn þess, varaði við því að tækifær-
ið væri „nú eða aldrei“ til að innsigla
stærstu stækkunarlotuna í sögu sam-
bandsins sem áformað er að komist til
framkvæmda 1. maí 2004. „Ef við
náum ekki niðurstöðu núna verður
það mun erfiðara síðar,“ sagði Ver-
heugen í sjónvarpsviðtali.
Sérstaklega hafa samningamenn
Pólverja verðir harðir á að gefa ekki
neitt eftir á lokaspretti viðræðnanna
og hafa einkum haldið fast í kröfu um
hærri styrki til pólskra bænda. Í
fyrrakvöld lét talsmaður pólsku
stjórnarinnar hafa eftir sér, að samn-
ingsharkan hefði skilað árangri.
Politiken segir talsmanninn, Michael
Tober, hafa sagt að á fyrstu þremur
aðildarárunum, 2004–2006, fengju
pólskir bændur hærri beingreiðslur
en ESB hefði áður verið tilbúið að
samþykkja; þær myndu hækka úr
40% af því sem bændur í eldri aðild-
arríkjunum fá nú, upp í 50%.
Talsmenn ESB segja aðra sögu;
Pólverjar hafi sínar innanríkispóli-
tísku ástæður fyrir því að vera að
spila með slíkar tölur í fjölmiðlum.
Anders Fogh Rasmussen vísaði því á
bug í gær, að Pólverjar fengju betri
samningskjör. „Mér er ekki kunnugt
um það. Ég hef lesið um það í fjöl-
miðlum. En þar stendur svo margt
sem ekki stemmir,“ tjáði hann dönsku
Ritzau-fréttastofunni.
Tyrkir, með bandamenn sína í
Washington að baki sér, hafa líka
staðið uppi í hárinu á ráðamönnum
ESB. Tyrknesk stjórnvöld þrýsta
mjög á um að leiðtogar ESB ákveði á
Kaupmannahafnarfundinum hvenær
hafnar skuli aðildarviðræður við
Tyrki. George W. Bush Bandaríkja-
forseti hefur lagt sig allan fram til
stuðnings Tyrkjum í þessu máli, og
hefur þar sín áhrif hve Tyrkir yrðu í
miklu lykilhlutverki, komi til hernað-
ar Bandaríkjamanna og bandamanna
þeirra í Írak. Bush hringdi af þessu
tilefni bæði í Rasmussen og Jacques
Chirac Frakklandsforseta.
Chirac smíðaði fyrir skemmstu, í
félagi við Gerhard Schröder Þýzka-
landskanzlara, tillögu sem gerir ráð
fyrir að lagt verði mat á umbætur í
tyrknesku stjórn- og efnahagskerfi
fyrir árslok 2004 og aðildarviðræður
skuli hafnar á árinu 2005, reynist
landið uppfylla sett skilyrði fyrir því.
Flest ESB-ríkin kváðu aðhyllast
þessa áætlun, en Tyrkir vilja að aðild-
arviðræður hefjist strax á næsta ári.
Tyrkneski forsætisráðherrann
Abdullah Gul og „skuggaleiðtoginn“
Recep Tayyip Erdogan heimsóttu
flesta leiðtoga ESB-ríkjanna 15 nú á
síðustu dögunum fyrir Kaupmanna-
hafnarfundinn til að reyna að telja þá á
að aðildarviðræður hæfust strax 2003.
Að því er AFP greinir frá gaf Gul í
skyn að tyrkneska stjórnin gæti ýtt
undir samningsvilja Kýpur-Tyrkja ef
komið yrði til móts við þessar óskir
hennar. Þannig tengjast aðildarhorf-
ur Tyrklands lausn Kýpurdeilunnar,
sem staðið hefur frá því Tyrkir gerðu
þar innrás fyrir 28 árum.
Hörðustu hnútarn-
ir eru Pólland,
Tyrkland og Kýpur
Á leiðtogafundi Evrópusambandsins sem hófst í Kaup-
mannahöfn í gær á að innsigla stækkun þess til austurs
Reuters
Ýmiss konar mótmæli fara fram í kringum leiðtogafundinn. Hér fóðrar
maður kýrlíkneski á eftirlíkingum evru-seðla til að lýsa óánægju sinni með
dýrt niðurgreiðslukerfi landbúnaðarins í Evrópusambandinu.
, # %  " (
(#( - $
   
2, )4../A
 !
" !
" # 
$%!
&'!

% (
)* +!

% (

,-.
   
%4..-A
/0*( 10 (
6) 
% 
 A
&2!
NÝJASTA og öflugasta eldflaug
Evrópsku geimvísindastofnunarinn-
ar, ný gerð af Ariane 5, sprakk í loft
upp í fyrrakvöld skömmu eftir að
henni var skotið á loft í Frönsku
Guiana í Suður-Ameríku. Er þetta í
fjórða sinn sem stofnuninni mistekst
að skjóta á loft Ariane 5-flaug í fjór-
tán tilraunum frá árinu 1996 og alls
hafa nú 3 slíkar flaugar eyðilagst.
Tveir dýrir fjarskiptahnettir eyði-
lögðust einnig í slysinu og er þetta
mikið áfall fyrir Evrópsku geimvís-
indastofnunina, ESA, sem hefur
fengið harða samkeppni frá banda-
rískum fyrirtækjum um flutning
gervihnatta í geiminn.
ESA hafði hannað nýja gerð af Ar-
iane-5 til að flaugin gæti flutt þyngri
farm. Eldri flaugarnar hafa getað
flutt sex tonn en nýja gerðin, Ariane
5-ESCA, ber allt að tíu tonna farm.
Þetta var gert með því að auka af-
köst hreyflanna um 20%, nota betri
eldsneytisdælur og stækka eldsneyt-
istankana. Nokkrar af einingum
nýju gerðarinnar hafa aldrei verið
prófaðar áður.
Markmiðið með breytingunum var
að geta flutt stærri gervihnetti upp í
geiminn eða fleiri en einn í hverri
ferð til minnka kostnaðinn.
Upphaflega átti að skjóta fyrstu
eldflauginni af nýju gerðinni á loft
28. nóvember en hætt var við það á
síðustu stundu vegna galla í tölvu-
hugbúnaði.
Jómfrúrferðin endaði síðan með
ósköpum því flaugin sprakk og hrap-
aði í Atlantshafið þremur mínútum
eftir að henni var skotið á loft í fyrra-
kvöld. Fyrstu niðurstöður rannsókn-
arinnar á slysinu bentu til þess að
bilun hefði orðið í aðalhreyfli flaug-
arinnar sem átti að knýja hana
áfram fyrstu 9 mínútur ferðarinnar.
Flaugin var með tvo gervihnetti
sem kostuðu alls 53 milljarða króna;
Hotbird TM7 í eigu evrópska fjar-
skiptafyrirtækisins Eutelsat og
Stentor, tilraunafjarskiptahnött
frönsku geimrannsóknastofnunar-
innar CNES. Báðir hnettirnir voru
tryggðir og búist er við að trygging-
ariðgjöld gervihnattafyrirtækja
hækki verulega vegna slyssins.
Óvissa um ferð til halastjörnu
Líklegt er að slysið verði til þess
að öllum fyrirhuguðum ferðum Ar-
iane-5 verði frestað í óákveðinn tíma.
Það getur einnig orðið til þess að
ESA missi viðskiptavini til banda-
rískra keppinauta sinna, Lockheed
Martin og Boeing, sem hefur tekist
að skjóta nýjum og stærri eldflaug-
um á loft á síðustu mánuðum.
Frá því að fyrstu Ariane-flauginni
var skotið á loft hafa alls ellefu af 157
geimskotum ESA misheppnast. Ar-
iane 4-flaugarnar brugðust aðeins
þrisvar sinnum í yfir 100 geimskot-
um. Ráðgert er að taka þá gerð úr
notkun eftir tvær ferðir til viðbótar.
Slysið í fyrrakvöld kann að verða
til þess að ESA þurfi að hætta við
metnaðarfull áform sín um að senda
geimfarið Rosetta til halastjörnunn-
ar Wirtanen. Stefnt hefur verið að
því að geimfarinu verði skotið upp
með Ariane 5-flaug 12. janúar.
Rosetta á að lenda á halastjörn-
unni Wirtanen og gert er ráð fyrir
því að ferðin taki átta ár. Þurfi að
fresta því að skjóta geimfarinu á loft
í meira en tuttugu daga er talið ólík-
legt að það komist á rétta braut að
Wirtanen. ESA kann því að þurfa að
breyta áformum sínum og senda
geimfarið að annarri halastjörnu.
Markmiðið með geimferðinni er að
rannsaka uppruna sólkerfisins og
varpa ljósi á hvaða hlutverki hala-
stjörnurnar gegndu við þróun lífs.
Eldflaug með tvo gervi-
hnetti sprakk í loft upp
Fjögur af fjórtán
Ariane 5-geim-
skotum ESA hafa
misheppnast
Reuters
Eldflaug af nýrri gerð Ariane 5-burðarflauga skotið á loft í fyrrakvöld.
ÍSRAELSKIR hermenn skutu til
bana sex Palestínumenn í gær við
Karni-varðstöðina milli Gaza-spild-
unnar og Ísraels. Heimildarmenn
sögðu að Palestínumennirnir hefðu
verið að reyna að laumast inn í Ísr-
ael. Þá féllu tveir ísraelskir her-
menn í skotbardaga í borginni
Hebron á Vesturbakkanum.
Nöfn hinna föllnu voru ekki gef-
in upp en starfsmenn heilbrigðisyf-
irvalda í Gazaborg sögðu að herinn
hefði beðið þá um að ná í líkin
fimm. Alls hafa nú fallið 2.765, þar
af 2.037 Palestínumenn, í átökun-
um sem hófust með uppreisn Pal-
estínumanna, intifada, haustið
2000.
6 Palestínumenn drepnir
Jerúsalem. AFP.