Morgunblaðið - 13.12.2002, Blaðsíða 38

LISTIR
38 FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞÓRA Einarsdóttir sópransöng-
kona og Björn Jónsson tenórsöngv-
ari hafa gefið út geisladisk þar sem
þau syngja þýska, franska og nor-
ræna ljóðasöngva og íslensk söng-
lög, tvö lög eftir hvert tónskáld,
Schumann, Wolf, Richard Strauss,
Fauré, Massenet, Reynaldo Hahn,
Grieg, Hugo Alfvén, Sibelius, Sigfús
Einarsson, Pál Ísólfsson og Bjarna
Böðvarsson, og hvort þeirra syngur
eitt lag hvers tónskálds. Saman
syngja þau lokalagið á diskinum,
kynnt sem aukalag, – þriðja lag
Bjarna Böðvarssonar, Við bjóðum
góða nótt. Meðleikari þeirra er
Helga Bryndís Magnúsdóttir.
Það er alltaf gaman að heyra ís-
lenska söngvara glíma við alþjóðlegt
repertoir ljóðasöngsins, og geisla-
diskur þeirra Þóru og Björns því
góð viðbót við allt of fáa geisladiska
íslenskra söngvara í þessari grein
sönglistarinnar. Það er líka ánægju-
legt að heyra Helgu Bryndísi fást
við þessa tegund tónlistar; hún er
einn allra besti píanóleikari okkar,
þótt hún gefi allt of sjaldan færi á
sér á tónleikasviðinu.
Hér hafa tónlistarmennirnir
vandað til verks, – valið saman sér-
staklega smekklega blöndu af vel
þekktum lögum og minna þekktum,
– sum þeirra eru hreinar perlur en
öll eru þau áhugaverð og falleg.
Þóra Einarsdóttir hefur getið sér
gott orð fyrir söng sinn; – hún hefur
sungið talsvert hér heima, en starfar
nú við óperuhúsið í Wiesbaden í
Þýskalandi. Minna hefur heyrst í
Birni, en hann söng á sínum tíma
hlutverk Ferrandos í uppfærslu Ís-
lensku óperunnar á Cosi fan tutte
eftir Mozart, þar sem Þóra söng ein-
mitt hlutverk þjónustustúlkunnar
Despinu. Þóra hefur fallega og vel
skólaða rödd og mikla músíkgáfu að
miðla af. Björn hefur að sama skapi
eina fallegustu tenórrödd íslensks
söngvara frá því að Einar Kristjáns-
son var og hét, en í Cosi fan tutte
mátti heyra að Björn átti enn nokk-
uð í land með að hafa tæknilega
skólun raddarinnar fullkomlega á
valdi sínu. Það er því spennandi að
heyra hann hér koma fram á sjón-
arsviðið sem fullskapaðan tenór-
söngvara; – og raddfegurðin hún er
engu lík, – þessi hlýja og lýríska ten-
órrödd er mikil náðargjöf.
Það verður þó að segjast eins og
er, að meðan Þóra virðist jafnvíg á
allt sem hún syngur á sumt betur
við Björn en annað. Norrænu lögin
fara rödd hans með eindæmum vel,
og þótt samanburður við aðra
söngvara sé kannski ekki það sem
söngvarar óska sér heitast er því
ekki að neita að söngur Björns í
þeim minnir um margt á Jussa
Björling þegar hann var upp á sitt
besta. Raddblærinn er hreint ekki
ósvipaður. En Svane eftir Grieg er
mjög fallega túlkað af
Birni, sömuleiðis hið
fallega lag Alfvéns
Skogen sover. Besta
lag Björns á diskinum
er hins vegar ótvírætt
lag Sibeliusar, Var det
en dröm. Þar sýnir
Björn að hann hefur
ekki bara þýða lýrík á
valdi sínu, – heldur
einnig kraftmikinn
söng og mikla breidd í
dýnamík. Þetta er af-
skaplega fallega gert
og af miklu næmi fyrir
rómantísku ljóði
Wecksells. Af þýsku og
frönsku ljóðunum eru Der Nuß-
baum eftir Schumann og Nell eftir
Fauré best hjá Birni. Nótt eftir Sig-
fús Einarsson og Dagurinn kemur
eftir Pál Ísólfsson eru meðal lítt
þekktra laga tónskáldanna; Nótt
þýð og mjúk, en Dagurinn kemur
eins konar baráttusöngur, bæði vel
sungin.
Þóra er á heimavelli í þýsku og
frönsku ljóðunum, og syngur þau
feiknavel. Die Lotusblume eftir
Schumann, Er ist’s eftir Wolf og
Les Roses d’Ispahan eftir Fauré eru
hennar bestu lög á þessum hluta
disksins, en af norrænu lögunum
stendur lag Alfvéns Så tag mit
hjerte, við ljóð Tove Ditlevsen, upp-
úr; – bæði fyrir yndisleik lags og
ljóð og fyrir frábæra túlkun Þóru.
Forvitnileg eru lítt þekkt lög
Massenets og Reynaldos Hahn, öll
fjögur vel sungin af Þóru og Birni, –
en á engan ofangreindra meistara er
hallað þótt lög Bjarna Böðvarssonar
séu nefnd sem það allra forvitnileg-
asta á þessum ágæta diski. Lög
Bjarna heyrast afar sjaldan, – og ef
marka má af Lofsöng og Blunda rótt
er það alveg óskiljanlegt. Bjarni var
góður lagasmiður, alinn upp við
mikla músík; – systur hans einnig
liðtæk tónskáld. Lofsöngur, við ljóð
Matthíasar Jochumssonar, sunginn
af Birni er einfalt en gott lag og
skapar Björn því heita tilbeiðslu-
stemmningu í glæsilegri túlkun
sinni. Þóra syngur Blunda rótt, við
ljóð Ágústs Böðvarssonar, sem ég
gæti sem best trúað að hafi verið
bróðir tónskáldsins. Lagið er ein-
staklega fallegt, – með hljómaferli í
litríkum blæbrigðum.
Síðasta lagið er vafalaust þekkt-
asta lag Bjarna, og kveðjulag hljóm-
sveitar hans á dansiböllum um ára-
bil, og þeir sem á annað borð hafa
einhvern tíma lagt leið sína á Hótel
Sögu fyrr á árum muna son Bjarna,
Ragnar Bjarnason, syngja þetta
sem síðasta lag á balli. Lagið hefur
hér talsvert annan svip en hjá
Ragga Bjarna, hvorki verri né betri,
– en öðru vísi. Björn og Þóra syngja
þetta saman og skapa með því jafn
stemmningsríkt niðurlag á diskinum
og Raggi Bjarna á böllunum forðum.
Þetta er sérstaklega góður geisla-
diskur og örugglega meðal þeirra
bestu sem koma út fyrir þessi jól.
Lagavalið er smekklegt, og söngur
þeirra Þóru og Björns er yndisleg-
ur. Helga Bryndís er frábær með-
leikari og leikur hennar fallegur og
fylginn söngvurunum. Hún er nösk
á litbrigði og núansa í túlkun ljóða-
söngs. Nóg að nefna eitt dæmi; leik-
ur hennar í Skogen sover er tær og
gegnsær, og á orðunum muntra
skratt – glaðværum hlátri; – brýtur
hún bundna hendinguna upp í stak-
kató; – sem ég minnist ekki að hafa
heyrt aðra píanista gera á þessum
stað í laginu. Þetta tengir lag og ljóð
– píanóið tekur undir stemmningu
ljóðsins og hláturinn í orðunum lifn-
ar við. Atriði sem þetta skipta miklu
máli í túlkun, – og Helga Bryndís er
næm fyrir þeim, – hún hefur það
músíkalska innsæi sem til þarf.
Frábærir ljóðasöngvarar
TÓNLIST
Geisladiskur
Þóra Einarsdóttir og Björn Jónsson
syngja þýska, franska og norræna ljóða-
söngva og íslensk sönglög. Helga Bryn-
dís Magnúsdóttir leikur með á píanó.
Heimur 2002.
ÞÓRA OG BJÖRN
Bergþóra Jónsdóttir
Björn Jónsson Þóra Einarsdóttir
Skálholtskórinn
heldur jóla- og
aðventutónleika í
Skálholtskirkju
kl. 16 á morgun,
laugardag.
Ásamt kórnum
syngja Barna- og
kammerkór Bisk-
upstungna sem
fagnar nú út-
komu nýja
geisladisksins „Spjallað við bænd-
ur“. Einsöngvari með kórunum
verður Sigrún Hjálmtýsdóttir. Þá
kemur einnig fram strengjasveitin
Sardas-kvartettinn og hörpuleikar-
inn Sophie Schoonjans. Við orgelið
verður Guðjón Halldór Óskarsson.
Umsjón og stjórn tónleikanna er í
höndum Hilmars Arnar Agnarsson-
ar. Sérstakur gestur tónleikanna
verður Gunnar Þórðarson en á efn-
isskránni er m.a. Ave María eftir
Gunnar.
Aðgangur að tónleikunum er
ókeypis.
Jólunum til
dýrðar í Skál-
holtskirkju
Gunnar
Þórðarson
SUNNA Gunn-
laugs og hljóm-
sveit hennar verð-
ur með tónleika í
Kringlukránni
næstkomandi
sunnudagskvöld.
Þar kynnir Sunna
efni af nýútkomn-
um geisladiski
sínum, Fagra ver-
öld, í bland við
jólalög. Diskurinn, sem er sá þriðji
sem Sunna gefur út, var tilnefndur til
íslensku tónlistarverðlaunanna í
flokki djassplatna. Á diskinum er tón-
list Sunnu við ljóð Tómasar Guð-
mundssonar, Steins Steinarr, Sigur-
bjargar Þrastardóttur og Sunnu
sjálfrar ásamt Sofíu Thorarensen.
Tónleikarnir hefjast kl. 21.
Sunna Gunn-
laugs leikur
af nýjum diski
Sunna
Gunnlaugsdóttir
Norræna húsið
Sýningunni Veiðimenn í útnorðri
lýkur á sunnudag. Þar er að finna
listaverk, þjóðminjar og hátækni-
búnað sem bera vitni um veiðimenn-
ingu Grænlands, Færeyja og Íslands
að fornu og nýju.
Upplýsingar um sýninguna má sjá
á heimasíðu Norræna hússins:
www.nordice.is
Sýningin er opin þriðjudaga til
sunnudaga kl. 12–17.
Gallerí Fold, Rauðarárstíg
Sýningu Ólafar Kjaran í Rauðu
stofunni lýkur í kvöld.
Sýningu lýkur
NÝTT sýningamet verður slegið í
Möguleikhúsinu nú í desember þeg-
ar 55 leiksýningar eru sýndar á
þrjátíu dögum, á tímabilinu 20. nóv-
ember til 19. desember, að sögn að-
standenda leikhússins. Flestar eru á
jólaleikritunum Hvar er Stekkjar-
staur? og Jólarósir Snuðru og
Tuðru, en einnig er um að ræða sýn-
ingar á leikritunum Prumpuhóllinn,
Heiðarsnælda og Völuspá.
Sýningar þessar eru ýmist sýndar
í Möguleikhúsinu við Hlemm eða
fyrir hópa í leik- og grunnskólum.
Flestar sýningar á einum degi verða
í dag, fimmtudag, en þá eru sýndar
tvær sýningar á Prumpuhólnum,
tvær á Jólarósum Snuðru og Tuðru
og ein á Hvar er Stekkjarstaur?
Auk þess að sýna þessar 55 sýn-
ingar mun Möguleikhúsið aðstoða
Þjóðminjasafnið við að taka á móti
íslensku jólasveinunum, en þar sem
safnið er lokað munu þeir koma í
Ráðhús Reykjavíkur.
Morgunblaðið/Ásdís
55 sýning-
ar á einum
mánuði
Hrásalur, Listaháskóli Íslands,
Sölvhólsgötu 13 Jólatónleikar
tónlistardeildar verða kl. 20. Yf-
irskriftin er Tónlist, samfélag og
nám. Flytjendur eru Anna S. Þor-
valdsdóttir, Birna Hallgrímsdóttir,
Gestur Guðnason, Guðrún Rúts-
dóttir, Hafdís Vigfúsdóttir, Hjör-
dís Eva Ólafsdóttir, Ingi Garðar
Erlendsson, Ingibjörg Eyþórs-
dóttir, Ingibjörg Sigurrós Gunn-
arsdóttir, Kolbrún Hulda
Tryggvadóttir, Melkorka Ólafs-
dóttir, Sigrún Erla Egilsdóttir og
Þóra Gerður Guðrúnardóttir.
Nemendur úr Tónlistarskóla
Reykjavíkur og nemendur úr Nýja
tónlistarskólanum.
Norræna húsið Sænska félagið á
Íslandi stendur fyrir Lúsíutón-
leikum kl. 8.30. Þá verða Lús-
íutónleikar kl. 19 í Tjarn-
arsalnum. Þar verður sænsk
jólastemmning með tónlist og lif-
andi kertaljósum. Í kórnum eru
um 30 söngraddir undir stjórn
Mariu Cederborg.
Stjörnumessa verður haldin í
bílaverkstæðinu Bílastjörnunni við
Gylfaflöt 10 í Grafarvogi frá kl.
18–20. Hópur listamanna kemur
fram með Grafarvogsskáldin í
broddi fylkingar. Þeir sem lesa
upp úr verkum sínum eru: Að-
alsteinn Ingólfsson, Ari Trausti
Guðmundsson, Einar Már Guð-
mundsson, Gyrðir Elíasson, Krist-
ín Marja Baldursdóttir, Sigmund-
ur Ernir Rúnarsson og Sigurbjörg
Þrastardóttir. Einar Kárason og
KK troða upp í tilefni af bók Ein-
ars um tónlistarmanninn. Stefán
Hilmarsson og Eyjólfur Krist-
jánsson flytja nokkur lög. Leyni-
gestur samkomunnar er einn af
virtustu rithöfundum landsins.
Fimm myndlistarmenn starfandi á
Korpúlfsstöðum sýna myndlist á
skjávarpa: Ása Ólafsdóttir, Bryn-
dís Jónsdóttir, Kristín Geirsdóttir,
Magdalena Margrét Kjart-
ansdóttir og Þorgerður Sigurð-
ardóttir.
Kynnir er Vigfús Þór Árnason
prestur í Grafarvogskirkju.
Samkomunni lýkur með flug-
eldasýningu.
Lovísa Lóa Sigurðardóttir verð-
ur með vinnustofusýningu á
Laugavegi 1b, bakhús, kl. 12–20
fram á sunnudag. Lovísa útskrif-
aðist í málun frá Finnlandi árið
1998.
Lindaskóli Mynlistarsýning Brian
Pilkingtons verður opnuð kl. 14 í
tilefni af menningardögum
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
TÚLKUN Íslend-
ingasagna í ljósi
munnlegrar hefð-
ar eftir Gísla Sig-
urðsson hefur ver-
ið samþykkt til
útgáfu á ensku í
ritröð hjá Harv-
ard University
Press um rann-
sóknir á munn-
legri hefð: Publications of the
Milman Parry Collection of Oral
Literature. „Slík útgáfa er mikil
viðurkenning fyrir íslensk fræði
sem fá með henni mikla dreifingu
langt út fyrir þann hóp sem fæst
einkum við rannsóknir á fornís-
lensku efni. Með því að koma út hjá
svo virtu forlagi eru því líkur á að
sú aðferðafræðilega nýjung sem í
bókinni felst muni nýtast í þeim
fræðum sem fást við spurningar
tengdar munnlegri hefð á miðöldum
í Evrópu,“ segir í frétt Árnastofnun
og Háskólaútgáfunni sem gáfu bók-
ina út hér á landi sl. sumar.
Þá hefur bókin vakið athygli í
Svíþjóð og fjallar Lars Lönnroth
prófessor í Gautaborg um hana í
heilsíðugrein í Svenska Dagbladet
og gerir rækilega grein fyrir efni
bókarinnar og vekur athygli á því
að þar sé komin fram ný aðferð til
að fást við eina af grundvallar-
spurningum íslenskra fræða um
þátt munnlegrar hefðar við ritun
fornsagna. Lars telur að með þess-
ari bók hafi Gísli í mörgum atriðum
endurnýjað rannsóknir á fornsög-
um og hefur þar einkum í huga þá
aðferð hans að bera saman sögur af
sömu persónum og atburðum með
það í huga að draga fram hina
munnlegu hefð að baki hinum rit-
uðu sögum.
Íslenskt rit hjá Harvard-útgáfunni
Bók Gísla á ensku
Gísli Sigurðsson
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
Frá kreppu til við-
reisnar – Þættir
um hagstjórn á
Íslandi á árunum
1930 til 1960.
Höfundar eru
Bjarni Bragi Jóns-
son, Guðmundur
Jónsson, Jóhann-
es Nordal, Jónas
H. Haralz, Magnús Sveinn Helgason,
Valur Ingimundarson og Þórunn Klem-
ensdóttir. Ritstjóri: Jónas H. Haralz.
Þegar heimskreppan skall á upp úr
1930 gripu Íslendingar til gjaldeyris-
og innflutningshafta. Hvernig stóð á
því að Íslendingar gengu svo langt á
haftabrautinni sem raun varð á, og
hvers vegna voru þeir tregari en aðrar
þjóðir til þess að breyta um stefnu?
Ekki alls fyrir löngu ræddi hópur hag-
fræðinga og sagnfræðinga þessar
spurningar í málstofum í Háskóla Ís-
lands. Af þeim umræðum eru þeir
þættir sprottnir sem hér birtast.
Útgefandi er Hið íslenska bók-
menntafélag í samstarfi við Hag-
fræðistofnun HÍ og Sagnfræðistofn-
un HÍ með stuðningi frá
Rannsóknarframlagi bankanna. Bók-
in er 320 bls. Verð: 3.990 kr.
Hagstjórn