Morgunblaðið - 20.09.2003, Blaðsíða 18

HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
18 LAUGARDAGUR 20. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
EFTIR að Sigurður Lárusson, eig-
andi söluturnsins Dals-Nestis í
Hafnarfirði, hætti að taka við
greiðslukortum gat hann lækkað
álagninguna um meira en helming.
Í fyrra jókst veltan í kjölfarið um
50% og reksturinn skilaði hagnaði.
„Þegar ég var laus við kortin gat
ég lækkað álagningu mína niður í
13%,“ segir Sigurður en áður var
hún að meðaltali 27,2%. „Með öðr-
um orðum ég gat lækkað álagn-
inguna um meira en helming –
bara með því að hafna kortunum.“
Sigurður er hugsjónamaður að
því leyti að hann hefur barist í
meira en áratug gegn fyrirkomu-
lagi kortaviðskipta á Íslandi án
þess að hljóta sérstakan persónu-
legan ávinning af þeirri baráttu. Í
þeirri baráttu hefur hann farið í
dómsmál, fyrir hæstarétt, sent
samkeppnisráði erindi, áfrýjað til
áfrýjunarnefndar samkeppnismála
og í gær kom hann við á skrifstofu
umboðsmanns Alþingis. Hann vill
breyta þessu kerfi sem hann segir
fela í sér stærstu og alvarlegustu
brot á samkeppnislögum sem hægt
sé að hugsa sér.
Búum við kortaverðlag
Sigurður heldur því fram að upp-
bygging greiðslumiðlunar með
debet- og kreditkortun sé miðstýrt
sósíalskt fyrirbæri. Miðstýring nái
inn í Reiknistofu bankanna sem
stjórnað sé af öllum bönkunum
sameiginlega með ólögmætu sam-
ráði. Auk þess sé bankakerfið í
samstarfi við tvo erlenda auð-
hringi; Visa International og Mast-
ercard.
„Hvernig er hægt að hugsa sér
meiri, stærri og alvarlegri brot á
samkeppnislögum og samkeppnis-
hugsuninni; markaðshagkerfinu.
Ef þetta mál er tekið fyrir efn-
islega, og rétt niðurstaða fæst,
mun mál olíufélaganna líta út eins
og krækiber í helvíti í samanburð-
inum. Þetta er svo miklu, miklu
stærra mál,“ segir Sigurður.
Hann fullyrðir að almenningur á
Íslandi búi við kortaverðlag. Kaup-
menn þurfi að sjálfsögðu að taka
þóknun fyrir viðskiptin en þeir
þurfi líka að innheimta fyrir banka-
kerfið vegna kortaviðskipta. Sá
kostnaður sé falinn í verðlaginu
sem allir þurfi að borga; líka þeir
sem greiði með peningum.
Hann segir þetta kerfi ekki
byggt á frjálsum samningum eins
og haldið sé fram. Til útskýringar
segir hann kortaviðskipti byggjast
á samningum fjögurra aðila; kort-
hafa, kaupmanns, banka kaup-
manns og banka korthafa. Ekki sé
fyrir hendi umboð frá fimmta að-
ilanum, þ.e. þeim sem nota pen-
ingana.
„Það vantar umboð frá þeim sem
notar peningana. Þeir hafa aldrei
skrifað undir neina samninga um
að búa til eitthvað sem heitir korta-
verð. Þeir eru látnir borga korta-
verðlag þrátt fyrir að þeir noti pen-
inga,“ segir Sigurður og verið sé að
rugla framboð og eftirspurn. „Ef
þú rukkar þriðja aðila, óskyldan
aðila, um kostnað sér notandi
kortsins ekki hvað varan kostar.
Þetta er brot á markaðshagkerf-
inu. Þetta er brot á öllum hag-
fræðikenningum, lögum og sið-
fræði.“
Brjóta þarf upp
miðstýringuna
Aðspurður segist hann ekki
fylgjandi því að þeir sem noti kort
borgi hærra verð en þeir sem noti
peninga. „Bankarnir verða að
rukka sína eigin viðskiptamenn,
korthafa, um allan kostnað sem
þessu fylgir. Þessir aðilar eiga að
skaffa þau tæki sem þarf til að
sinna þessum viðskiptum. Þetta
eru þeirra viðskiptamenn og þeir
geta ekki vísað sínum viðskipta-
mönnum á einhvern þriðja aðila.
Það er sósíalismi. Ég er að tala um
samkeppni og markaðshagkerfi.“
Sjálfur segist Sigurður líta á
kortin sem kolólögleg fyrirbæri.
Enginn grundvöllur sé fyrir sam-
keppni og það þurfi að brjóta upp
miðstýringuna, samstarfið og sam-
ráðið. Þá geti hver banki verðlagt
sína þjónustu á eigin forsendum.
Hann segir það hundfúlt og leið-
inlegt að þurfa að hafna viðskiptum
en hefði aldrei orðið sáttur við
sjálfan sig ef hann hefði ekki tekið
þessa baráttu upp á sínum tíma.
Hún sé hluti af baráttu fyrir frelsi í
viðskiptum en þessir viðskipta-
hættir gangi í þveröfuga átt. Það
sé megininntakið. Hann vill ráðast
á hugmyndafræðina og það þýðir
ekkert minna en að stinga þennan
marghöfða þurs í hjartastað eins
og hann orðar það. Að því hefði
hann komist þegar hann hóf að
reikna út óhagkvæmni þessara við-
skipta; sú nálgun ein nægði ekki.
Við lúguna í fimmtán ár
í desember eru liðin fimmtán ár
frá því að Sigurður tók við rekstri
Dals-Nestis. Þetta á að mörgu leyti
vel við hann en yfirlegan og við-
veran er ofboðslega mikil að hans
sögn. „Þetta er miklu meira krefj-
andi en að vera með barn á brjósti
eða kúabú. Þetta er miklu meira
bindandi og gengur ekki nema eig-
andinn sé með hjartað í þessu.“
Það segir líka sína sögu að hon-
um hefur haldist vel á starfsfólki
frá upphafi sem er fátítt í rekstri
söluturna. Hann segir það líka fá-
títt að menn endist svona lengi í
þessu og sumarfrí þekkist ekki því
þá þurfi samstarfsfólkið sitt frí.
Fyrir vikið hefur flosnað upp úr
vinahópnum og bridsið geymir
hann á hillunni í bili.
Hann reiknar með að halda bar-
áttunni ótrauður áfram en viður-
kennir að hann sé að eldast og það
sé spurning hvenær hann vilji
losna. Aðspurður hvort hann verði
ríkur af þessu umstangi segir Sig-
urður: „Ég verð ekki fjárhagslega
ríkur en starfið gefur mér margt
annað.“
Erindi vegna kortaviðskipta sent umboðsmanni Alþingis
Baráttan snýst um
frelsi í viðskiptum
Hafnarfjörður
Morgunblaðið/Ásdís
Sigurður Lárusson tekur einungis við beinhörðum peningum.
FIMM ára krakkar á leikskólum
Seltjarnarness voru sum hver
nokkuð hissa á að grænmetið kæmi
úr jörðinni en ekki úr búðinni þeg-
ar þau fengu að taka upp það sem
eftir varð í skólagörðunum nú í lok
sumars. Var að vonum mikið fjör á
þessari uppskeruhátíð.
Umsjónarmenn skólagarða Sel-
tjarnarness láta jafnan setja niður
nokkuð meira magn af grænmeti
sem elstu börnum leikskólanna er
síðar boðið að taka upp og hafa
með sér heim. Tilgangurinn með
þessu er að vekja áhuga þeirra á
skólagörðunum og hvetja þau til
að sækja þá þegar þau hafa aldur
til.
Þetta hefur verið venja undan-
farin ár á Seltjarnarnesi eftir að
yngri árgangar grunnskólans hafa
komið sinni uppskeru í hús að
hausti.
Grænmetið
kemur úr
jörðinni
Ljósmynd/Björgvin Guðmundsson
Seltjarnarnes
AUNG San Suu Kyi, leiðtogi stjórn-
arandstöðunnar í Búrma, hefur
gengist undir umfangsmikla skurð-
aðgerð, að því er læknir hennar
greindi frá í gær. Tin Myo Win lækn-
ir sagði að líðan Suu Kyi, sem hlotið
hefur friðarverðlaun Nóbels, væri
stöðug. Aðgerðin hófst kl. 5 í gær-
morgun að íslenskum tíma og stóð
yfir í þrjár klukkustundir.
„Líðan hennar er stöðug og hún er
100% í lagi,“ sagði Tin Myo Win við
blaðamenn. „Hún talar. Henni verð-
ur haldið hér í einhverja daga.“
Fyrr í vikunni fór Suu Kyi í aðgerð
á kvensjúkdómadeild einkarekins
sjúkrahúss. Óeinkennisklæddir ör-
yggislögreglumenn voru á verði við
sjúkrahúsið í Rangoon í gær.
Aung San Suu Kyi hefur verið í
stofufangelsi herforingjastjórnar-
innar í Búrma frá því í maí.
Stjórnvöld í Bandaríkjunum lýstu
í gær yfir áhyggjum vegna málsins
og kváðust engar staðfestar heimild-
ir hafa fyrir því að Aung Saan Suu
Kyi hefði gengist undir aðgerð.
Hvöttu þau yfirvöld í Búrma til að
sleppa henni og öðrum pólitískum
föngum úr haldi.
Reuters
Útlagar frá Búrma, stuðningsfólk Aung San Suu Kyi, söfnuðust saman við
byggingu Háskóla Sameinuðu þjóðanna í Tókýó í Japan í gær.
Suu Kyi á sjúkrahúsi
Washington. AFP.
BREZKI Verkamannaflokkurinn
beið ósigur í aukakosningum í Lund-
únakjördæminu Brent austur, sem
fram fóru í fyrradag. Er það í fyrsta
sinn sem brezkir kjósendur ganga að
kjörborði eftir dauða vopnasérfræð-
ingsins dr. David Kelly. Ósigurinn er
talinn áfall fyrir Tony Blair forsætis-
ráðherra.
Sigur úr býtum bar Sarah Teather,
frambjóðandi Frjálslynda flokksins,
en hún hlaut 1.118 atkvæðum meira
en næsti frambjóðandi. Frambjóð-
andi Verkamannaflokksins hlaut 63%
atkvæða og vann kjördæmið með
13.000 atkvæða mun í hitteðfyrra.
Kjördæmið hefur á umliðnum ár-
um reynzt óvinnanlegt vígi Verka-
mannaflokksins en þingmaður kjör-
dæmisins, Paul Daisley, lést fyrr á
árinu. Þóttu úrslitin, er þau lágu fyrir
í gærmorgun, vera mikið áfall fyrir
Tony Blair forsætisráðherra. Er
þetta í fyrsta sinn sem Verkamanna-
flokkurinn tapar þingsæti í auka-
kosningum í 15 ár.
Niðurstaðan var sett í samband við
dauða Davids Kelly og deilur í Bret-
landi um herförina gegn Saddam
Hussein Íraksforseta. Stjórn Blairs
er vænd um að hafa beitt vísvitandi
blekkingum til að sannfæra almenn-
ing um réttmæti þess að láta til skar-
ar skríða gegn Saddam Hussein.
Þykir trúverðugleiki Blairs og und-
irsáta hans ekki sá sami og áður ef
marka má skoðanakannanir.
Frambjóðandi Verkamannaflokks-
ins, Robert Evans, hlaut 7.040 at-
kvæði en Teather 8.158. Frambjóð-
andi Íhaldsflokksins, Uma Fernand-
es, varð í þriðja sæti með 3.368
atkvæði.
Um var að ræða 29% fylgissveiflu
frá Verkamannaflokknum til Frjáls-
lyndra. Kjörsókn var aðeins 36,4%.
AP
Sarah Teather, sigurvegari aukakosninganna í Bretlandi, með Charles
Kennedy, leiðtoga Frjálslynda flokksins, eftir sigurinn.
Flokkur Blairs
tapar þingsæti
Lundúnum. AP.