Morgunblaðið - 11.01.2004, Blaðsíða 55

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. JANÚAR 2004 55
Elsku amma.
Ég man það svo vel
hversu dásamlegt það
var að koma norður í
heimsókn til ykkar afa,
þegar ég var yngri, og
jafnvel enn betur hve
sárt það var að þurfa að kveðja og
halda heim á leið. Þegar þú svo flutt-
ir í bæinn var fjarlægðin ekki lengur
svo óralöng og þá urðu heimsókn-
irnar fleiri, á báða vegu. Ég veit að
þó fjarlægðin hafi aftur lengst, þá
fylgistu alltaf með mér.
Alltaf var hægt að hlaupa í hlýjan
ömmufaðm og kúra sig í ömmu-
bobba. Við vorum öll brjóstasnúð-
arnir hennar ömmu sinnar. Ef eitt-
hvað bjátaði á var svarið ávallt,
„þetta grær áður en þú giftir þig“ og
um leið greru öll heimsins sár, hvort
sem var á líkama eða sál.
Þú varst alltaf svo mikil hetja,
hetjan okkar allra, alltaf hress og
kát, og svo ótrúlega lífsglöð, þrátt
fyrir veikindin. Þau áttu ekki að fá að
buga þig.
Það gaf mér svo mikið að fá að
sitja hjá þér síðustu dagana og mér
leið svo vel í hjartanu að halda í
höndina á þér og horfa á þig. Þó það
væri jafnframt sárt að horfa á þig
svo þjáða.
Þó það sé sárt að missa í senn,
bestu ömmu í heimi og svo góða vin-
konu sem þú hefur ávallt reynst mér,
þá veit ég að hjá Guði líður þér betur,
hann hefur bundið enda á þjáningar
þínar. Og eins og mamma sagði við
mig og ég veit það er rétt, það væri
eigingirni að hugsa annað og því er
ég svo glöð yfir því að nú líði þér vel,
en ég sakna þín samt svo ótrúlega
mikið.
Ég elska þig. Þín
Elísa Hrund.
Á aðfangadag, þegar fólk var í
þann mund að klæðast sínu fínasta
og ganga inn í jólahátíðina, bárust
mér þau vátíðindi að æskuvinkona
mín, Ellý Þórðar, væri dáin. Mér
varð að orði, hún Ellý á ekki að deyja
á þessum degi, þegar fagna skal fæð-
ingu frelsarans og hækkandi sól.
Þetta er víst eitt af því sem við fáum
ekki við ráðið. Við Ellý áttum okkar
bernsku- og unglingsár við Urðar-
veginn og Landagötuna. Safnast var
saman til leikja í hverfinu, komið
saman við besta ljósastaurinn, þegar
dimma tók, þá var það fallin spýta,
hverfa, langbolti o.s.frv. Við áttum
oft samleið úr skólanum og ekki síð-
ur af dansleikjunum þegar sá aldur
tók við. Í „Höllinni“ var í þá daga
mikið dansað og tjúttað, sungið og
hlegið. Ellý var mikil söngkona, var í
Kór Landakirkju, Samkór Vest-
mannaeyja og eftir að hún flutti til
Reykjavíkur var hún í kirkjukórum
þar. Já, „Manstu okkar fyrsta fund“
eftir Örn Arnarson var mikið sungið.
Ég ætla að leyfa mér að láta hluta af
þessum ljóðlínum fylgja hér, þær
eiga svo vel við á þessari stundu:
Manstu okkar fyrsta fund
forðum daga í Eyjum.
Barnaleg og blíð í lund,
barstu af öðrum meyjum.
Ég var ungur eins og þú,
einn af þorpsins snáðum,
sama von og sama trú,
sama þrá hjá báðum.
Bernskuleikir breyttust þá,
blóm úr knöppum sprungu,
nýjum lit á lífið brá
lærðum nýja tungu.
Allt var gott og allt var nýtt,
og yndislega frítt.
Og sumarsólin skein
á sundin blá
og út við unnarstein
lék aldan smá
ELLÝ BJÖRG
ÞÓRÐARDÓTTIR
✝ Ellý Björg Þórð-ardóttir fæddist í
Vestmannaeyjum 13.
apríl 1936. Hún lést á
heimili sínu aðfanga-
dag jóla og var útför
hennar gerð frá Bú-
staðakirkju 5. jan-
úar.
og ástin helg og hrein
lét hjörtun slá
og sumarsólin skein
á sundin blá.
Manstu hvað ég með þér fór
marga skemmtigöngu,
inn í Dal og upp í Kór,
undir Stóru Löngu?
Upp að Hvíld og Löngulág
lágu stundum sporin.
Kannast þú við Klif og Há?
Komstu þar á vorin?
Inn um Flatir oft var kátt,
– æskan fór með völdin –
hlaupið, leikið, dansað dátt,
draumblíð sumarkvöldin.
Fuglinn upp í fjallató
hann fékk ei næturró.
Svona orti Örn Arnarson á fyrri-
hluta síðustu aldar (þá sýsluritari í
Eyjum). Sporin okkar Ellýjar lágu
ekki að Hvíld eða Löngulág, en það
kom iðulega fyrir eftir dansleik í
Höllinni að vorlagi og okkur fannst
nóttin ennþá ung, að við röltum aust-
ur á Urðir að Þurrkhúsinu, Tobba-
kofa og jafnvel að Afapolli, þar sem
við fórum í fótabað, tylltum okkur
síðan á fjörustein og biðum þess að
sólin birtist yfir Eyjafjalla- og Mýr-
dalsjökli og baðaði Fjallasjóinn með
geislum sínum og skuggamyndir af
Elliða- og Bjarnarey voru þar sem
bergrisar. Ellý var mikil Eyjastelpa
og sér í lagi Þjóðhátíðarbarn. Hún
lét sig ekki vanta á Þjóðhátíð, sama
hvað á bjátaði. Þegar brekkusöngur
hljómaði og söngur barst úr tjaldi
með gítarundirleik þá var Ellý ekki
fjarri. Eins og áður hefur verið
minnst á var Ellý í Samkór Vest-
mannaeyja. Árið 1972 fór kórinn til
Færeyja og setti upp óperettuna
Meyjaskemmuna. Þessi ferð er öll-
um ógleymanleg, sem hana fóru. Á
sl. ári komum við saman hjá Sigga og
Sigrúnu á Blátindi til að fagna og
minnast þessarar ferðar. Þegar ég
gekk heimreiðina bárust mér til
eyrna harmonikuhljómar með fær-
eysku ívafi, þar var Ellý mætt, sat
við dyragættina og þandi nikkuna.
„Mikið er að þú mætir, drengur,“
sagði hún , lyfti glasi og kallaði
„skál“. Já, svona var Ellý Tóta. Þetta
voru síðustu samfundir okkar, í
glaum og gleði. Það eru forréttindi,
að hafa átt hana Ellý sem vin öll
þessi ár. Þegar æsku- og unglingsár-
unum lauk skildi leiðir, en alltaf vildi
maður vita hvernig Ellý hefði það.
Lífið lék ekki alltaf við hana, hún
fékk að kynnast gleði og sorgum í líf-
inu. Í mínum huga stóð hún ávallt
keik, hvað sem á gekk. Við Hólm-
fríður kveðjum kæran vin og vottum
börnum hennar og öðrum aðstand-
endum dýpstu samúð. Guð blessi
ykkur.
Guðjón Ólafsson
(Gaui í Gíslholti).
Þegar ég að gefnu tilefni lít yfir
farinn veg, finnst mér eins og þeir
Vestmannaeyingar sem ég hefi
kynnst á lífsleiðinni, hafi upp til hópa
verið mjög skemmtilegt fólk og glað-
vært og hreinskiptið í meira lagi. En
það sem ég hefi mest og best kunnað
að meta í fari þeirra er hin sanna
sönggleði sem virðist búa í hverjum
manni og þar fór fremst í flokki með-
al jafningja ágæt vinkona okkar
hjóna, Ellý Þórðardóttir, sem lést
24. des. eftir erfið veikindi.
Í þessum fátæklegu kveðjuorðum,
langar okkur líka að minnast sam-
býlismanns hennar, Tryggva Marí-
assonar sem lést fyrir u.þ.b. þremur
mánuðum. Kynni okkar stóðu því
miður allt of stutt, en þau hófust fyr-
ir nokkrum árum þ.e.a.s. í árlegum
ferðum „Úrvalsfólks“ sem um árabil
hefur fjölmennt út til Kanaríeyja í
ársbyrjun all mörg sl. ár á vegum
ferðaskrifstofunnar Úrvals-Útsýnar
og hefur samveru þessa hóps oft ver-
ið líkt við ættarmót, vegna einlægrar
vináttu og ásetnings um að gleðjast
hvert með öðru. Á þessum fáu árum
sem við höfum þekkst, hefur Ellý
verið einn af starfsmönnum ferða-
skrifstofunnar.
Þetta glæsilega par, Ellý og
Tryggvi, vöktu hvarvetna athygli,
voru myndarleg að vallarsýn, við-
ræðugóð og skemmtileg hvort á sína
vísu og áttu því marga góða vini. Við
fyrstu kynni gat maður haldið að þau
hefðu afar ólíkar skoðanir á mönnum
og málefnum, en það sem undir bjó
var ósvikin græskulaus glettni og
húmor, sem bar öll merki þess að
eiga rætur í hinni fjölbreytilegu
menningu Vestmannaeyinga.
Á síðustu árum höfum við hjónin
eignast stóran hóp „söngvina“
þ.e.a.s. fólk sem alla jafnan við hin
ýmsu tækifæri, er tilbúið að taka
þátt í almennum söng, já og eða kór-
söng og rödduðum söng í fámennari
hópum og þá oft með undirleik fleiri
eða færri hljóðfæra.
Í þessum hópi fólks varð ég fyrir
uppljómun þegar ég fyrir fáum árum
kynntist sjálfmenntaðri tónlistar-
konu, Ellý Þórðardóttur úr Vest-
mannaeyjum. Auk þess að leika á
ýmis hljóðfæri, gat hún sungið af
þvílíku næmi og kunnáttu allar radd-
ir, raddsetti lög fyrir fjórraddaðan
söng af fingrum fram, með sínu eigin
hljóðfæri, „röddinni sinni“, án þess
að hafa nótur að styðjast við, en gít-
arinn var ekki alltaf langt undan og
kunnátta í hljómum og gripum á
þetta alþýðuhljóðfæri var slík og
vandvirkni við notkun þeirra, sem
hefði getað sæmt hámenntuðum gít-
arleikara. Stórt skarð hefur verið
höggvið í kunningjahóp okkar hjóna
við fráfalla þessara góðu vina.
Aðstandendum og ástvinum öllum
sendum við Hildur samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning þeirra Ellýjar
og Tryggva.
Hafsteinn Þorvaldsson,
Selfossi.
Þú hafðir einstakt lag á því að láta
fólki líða vel í kringum þig. Það var
alltaf stutt í brosið og gleðina. Senni-
lega hefur Eyjastelpan í þér séð til
þess að húmorinn hafði völdin, hið
neikvæða var aldrei nógu merkilegt
eða mikið til þess að það fengi að
taka yfirhöndina.
Þú varst traustur félagi í Kór Bú-
staðakirkju um langt skeið og þótt
þú hafir aðeins verið farin að láta
okkur yngra fólkinu eftir pallana
verður þín sárt saknað í Bústaða-
kirkju. Þú sagðir stundum, raunar
annað veifið í nokkur ár, að svona
gamlar kerlingar ættu ekkert að
vera að koma fram, syngja fyrir al-
menning. Svo brostirðu þínu breið-
asta, blikkaðir mann eða gafst manni
olnbogaskot og maður fann að þér
fannst þú í raun ekki vera degi eldri
en ungu stelpurnar.
Einkennilega dæmigert fannst
mér svo fyrir okkur mannfólkið að
við höfðum orð á því kórfélagarnir
þegar við heyrðum af andláti þínu á
aðfangadag að við hefðum alltaf ver-
ið á leiðinni til þín, ætluðum að heim-
sækja þig og jafnvel taka með þér
lagið. Þú hafðir verið svo hress upp á
síðkastið og við gerðum okkur ekki
grein fyrir að ef við ekki drifum í því
að koma gætum við misst af tæki-
færinu. Kannski kennir þú okkur þar
eina lexíuna enn, svona um leið og þú
kveður, lexíu sem við getum nýtt
okkur í umgengni við þá sem okkur
þykir vænt um. Við vitum aldrei hver
verður næstur og hvenær við miss-
um af tækifærinu til að heilsa upp á
góðan vin eða faðma þá sem við elsk-
um.
Ellý, hafðu hjartans þökk fyrir
það sem þú gafst okkur félögum þín-
um í Kór Bústaðakirkju, gleði og
góðar minningar til að ylja okkur við.
Við kveðjum þig með söknuði af
söngloftinu í kirkjunni þinni. Við vit-
um að þér hefur verið vel fagnað hin-
um megin við.
Fyrir hönd Kórs Bústaðakirkju,
Svanur Valgeirsson.
Ó, hvað mig langaði löngum
að lyfta þér mikið hærra,
hjálpa þér gegnum hættur,
hlúa að þér eftir föngum,
tjalda þér hásætishimni,
hlýða kenjum þíns lyndis,
konungsbarn.
(Guðmundur Böðvarsson.)
Kveðja
Ísak.
HINSTA KVEÐJA
Jörðin var eitt af höfuðbólum
sveitarinnar forðum ásamt jörðun-
um Fjall og Ólafsvellir, en sandur
herjaði snemma á jörðina og var svo
komið um aldamótin 1900 að við lá að
jörðin færi í eyði sökum sandfoksins.
En jörðinni var bjargað með Sand-
græðslunni á Reykjum, sem er sú
fyrsta á landinu fyrir opinbert fé.
Gunnlaugur Kristmundsson, fyrsti
sandgræðslumaður ríkisins, hóf þar
störf vorið 1907 við að girða og
græða sandinn og er sú saga bæði
mikil og merkileg. Sigur vannst á
sandinum og þar sem hann æddi áð-
ur er nú blómlegur bithagi og tún –
og á jörðinni eru nú þrjú stórbýli,
einhver þau blómlegustu í sveitinni.
Við Ingvar voru jafnaldrar og hóf-
um báðir skólagöngu haustið 1931,
þá 10 ára gamlir. Síðan hafa leiðir
okkar lengst af legið saman og er því
margs að minnast. Skólinn var þá á
Húsatóftum í gömlu og litlu timb-
urhúsi, sem jafnframt var samkomu-
hús sveitarinnar. Krakkarnir gengu
í skólann, og það hefur verið löng
leið fyrir Ingvar, þá 10 ára strák, að
ganga frá Reykjum í skólann. Húsið
var lítið en kennslan góð hjá hinum
ágæta skólastjóra okkar honum
Klemensi Þorleifssyni sem kenndi
okkur alla tíð. Krakkahópurinn var
stór og líf og fjör í skólanum.Við
Ingvar rifjuðum stundum upp
hversu gaman hefði verið í risaleik á
túninu á Húsatóftum í frímínútun-
um. Eftir áramótin 1934 fluttum við í
Barnaskólann í Brautarholti sem þá
var nýbyggður og eitt besta skóla-
hús í sveitum á þeim tíma. Við húsið
var líka stór salur og öll aðstaða til
skólahalds og samkomuhald gjör-
breyttist. Þar var líka heimavist og
Reykjastrákarnir fóru að liggja við.
Þeir fengu líka reiðhjól sem fáir
strákar áttu á þeim tíma.
Síðan lá leiðin í ungmennafélagið
sem var félagsmálaskóli þess tíma og
stóð fyrir skemmtunum og íþrótta-
æfingum. Á þeim tíma var margt
ungt fólk í sveitinni og við strákarnir
vorum svo heppnir að búsettur var í
nágrenninu lærður íþróttakennari,
Jón Bjarnason á Hlemmiskeiði.
Ungmennafélagið stóð fyrir æfing-
um í leikfimi og var æft af kappi. Þar
voru stæltir strákar og Ingvar einn
sá besti, stílhreinn og fimur í staðæf-
ingum, á hesti og á dýnu. Hópurinn
varð svo góður að við vorum fengnir
til þess að sýna leikfimi á landsmóti
UMFÍ í Haukdal 1940. Hópurinn
fékk mikið lof fyrir frammistöðu sína
og vakti athygli að svo vaskur hópur
kæmi úr lítilli sveit. Aftur sýndi hóp-
urinn leikfimi á landsmóti UMFÍ á
Hvanneyri 1943 og við Ingvar vorum
í þeirri miklu sveit ungra manna sem
sýndu fimleika á Þingvöllum á lýð-
veldishátíðinni 1944. Þetta voru eft-
irminnilegir tímar sem stæltu okkur
og efldu félagsandann.
Ingvar stundaði nám í Héraðs-
skólanum á Laugarvatni í tvo vetur,
1940–1941 og 1941–1942. Síðari vet-
urinn kynntist hann henni Fríðu
sinni, Sveinfríði Sveinsdóttur, frá
Mælifellsá í Skagafirði, sem þar
vann í eldhúsinu. Nú var Ingvar með
glæsilegustu ungum mönnum, gleði-
maður og hafði mikla kvenhylli, svo
hann gat sjálfsagt valið úr stelpun-
um – en hún Fríða eignaðist hug
hans. Hann réð hana sem kaupakonu
að Reykjum – og ástin blómgaðist.
Þau giftu sig árið 1946 og stofnuðu
heimili á Selfossi. Þá hafði Ingvar
eignast vörubíl, var í vöruflutningum
og ók vikri frá Reykjum. Einnig var
hann í lögreglunni í hlutastarfi. Það
var mikil uppbygging á Selfossi og í
sveitunum í kring og nóg að gera.
En vorið 1947 er allt í einu komið
timbur og járn heim að Reykjum.
Ingvar var að koma heim aftur, hafði
fengið þriðjung jarðarinnar til ábúð-
ar og búinn að stofna nýbýli. Og nú
var hafist handa og maðurinn bæði-
duglegur og kappsamur. Upp reis
íbúðarhús og síðan fénaðarhús og
túnið stækkaði. Hann bjó við kýr,
kindur og hross, hélt afurðaskýrslur
og var búsýslumaður. Hann hafði
yndi af skepnum en mest þó af kind-
unum sínum, beitti sér fyrir stofnun
fjárræktarfélags í sveitinni 1954 og
var formaður þess til ársins 1988. Þá
hafði hann gaman af hestum, fylgd-
ist vel með góðhestum og sótti hesta-
þingin, þar á meðal á Murneyri í
landi Reykja. Jafnframt búskapnum
stundaði hann vörubílaakstur og tók
þátt í því mikla ævintýri, fjárskipt-
unum 1952 og 1953, þegar Skeiða-
menn sóttu nýtt fé norður í S-Þing-
eyjarsýslu.
Fríða bjó Ingvari gott heimili og
fylgdi honum í bústörfin. Börnin
urðu fimm sem lifðu, en Hjalti sonur
þeirra fórst ungur í bílslysi og var
það mikið áfall fyrir fjölskylduna.
Síðar kom svo Sveinn, sonur þeirra
heim og tók við búi foreldra sinna.
Það var þeim mikið fagnaðarefni –
og svo komu barnabörnin, sem sóttu
til afa og ömmu.
Snemma voru Ingvari falin trún-
aðarstörf í sveitinni. Hann var kos-
inn í hreppsnefnd árið 1950, þá 28
ára gamall, og sat í hreppsnefnd til
ársins 1974, eða í 24 ár, en gaf þá
ekki lengur kost á sér. Það var gott
að vinna með Ingvari, og ég minnist
ekki þess að okkur hafi orðið sundur-
orða. Hann var tillögugóður og raun-
sýnn og átti fullt traust hrepps-
nefndarmanna. Fjallskilastjóri var
hann um árabil, en starfið felst í því
að ráða fjallmenn, leggja á fjallskil
og innheimta þau. Létti það mjög á
mér sem oddvita. Þá var hann vel rit-
fær, skrifaði oft fundargerðir
hreppsnefndar og einnig kom hann
vel fyrir sig orði á fundum. Á síðari
árum skrifaði hann eftirmæli um
sveitunga sína, sem vöktu athygli
fyrir góðan texta og lýsingu á hinum
látna.
Ingvar var kosinn í sýslunefnd eft-
ir lát föður míns 1963 og sat þar þar
til sýslunefndirnar voru lagðar nið-
ur. Þar sómdi hann sér vel í hópi
annarra sveitarhöfðingja sýslunnar
og sagði að það hefði verið góður
tími. Þar naut hann einnig mikils
trausts og sat í veganefnd sem mikið
mæddi á.
Eins og kunnugt er býr margt fólk
í Reykjaætt yfir einstökum hagleik
og tónlistargáfu. Er margt góðra
smiða í ættinni og tónlistar- og söng-
fólk. Sagt er að Eiríkur Eiríksson –
langafi Ingvars – sem var yfirsetu-
maður, eins og sagt var, hafi smíðað
tengur til þess að hjálp konum í
barnsnauð – og hafi jafnvel hjálpað
huldukonu. Síðar kom Þorsteinn, afi
Ingvars, inn í ættina, en hann var
sonur Þorsteins Jörundssonar smiðs
Illugasonar, hins fræga smiðs sem
byggði Skálholtskirkju. Ingvar sagði
mér einu sinni að hann myndi vel eft-
ir Þorsteini afa sínum, sem sat
löngum stundum í smiðjunni við
smíðar. Ingvar erfði þessa hæfileika
ættarinnar, þótt hann legði smíðar
ekki fyrir sig, en handlagnin kom
honum að góðum notum þegar hann
stóð í byggingum. Eftir að hann
hætti búskap fór hann í bókband hjá
eldri borgurum í Hrunamanna-
hreppi og fór að binda inn bækur. Og
heima í bílskúrnum undi hann sér
löngum við að smíða og renna ýmsa
gripi. Ég á rennt borð eftir hann,
sem mér þykir fengur að.
Tónlistargáfuna fékk Ingvar einn-
ig í arf en hana má rekja allt til Ei-
ríks Vigfússonar, f. 1758. Er hann
sagður hafa verið framúrskarandi
söngmaður og var forsöngvari í
Ólafsvallakirkju í sinni tíð. Ingvar
hafði góða bassarödd og söng í
kirkjukórnum í áratugi og í Skál-
holtskórnum, meðan hann starfaði.
Þá þótti hann ómissandi þegar söng-
ur var hafður uppi í afmælum og á
samkomum.
Allt hefur sinn tíma, eins og pre-
dikarinn sagði, og við Ingvar rædd-
um stundum um, hve tíminn liði
fljótt, þegar við eltumst. Enn áttum
við samleið í félagi eldri borgara hér
í sveit og gaman var í heita pottinum
í Skeiðalaug, en þar hittumst við
fjórir karlar öll þriðjudagskvöld. Þar
var oft eftirminnilegt spjall, lands-
málin voru rædd – og rifist – sagðar
fréttir og nýjustu kjaftasögurnar.
Því sakna nú pottverjar vinar í stað.
Menn leita hamingjunnar með
ýmsu móti. Sumir safna peningum
en aðrir finna hamingjuna í starfi og
leik. Ég tel að Ingvar hafði verið
hamingjusamur maður. Hann fann
hamingjuna í starfi sínu sem bóndi á
ættarjörð sinni, naut virðingar og
vinsælda í sveit sinni og átti góða
fjölskyldu.
Þannig er gott að lifa.
Fjölskyldunni sendi ég samúðar-
kveðjur.
Jón Eiríksson.