Morgunblaðið - 31.01.2004, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 31. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
NEW YORK var heimaborg Vil-
hjálms Stefánssonar stóran hluta ævi
hans. Á heimili sínu í Greenwich Vill-
age kom hann sér upp safni bóka um
menningu og vísindi landa á norður-
slóðum og sá sér farboða með fyrir-
lestrum um ferðir sínar og kynni af
inúítum. Fyrir ekkju Vilhjálms, Eve-
lyn Stefansson Nef, var það því sér-
stakt gleðiefni að sýningin Heim-
skautslöndin unaðslegu skyldi vera
sett upp í Norræna húsinu í New
York.
„Það að áhuginn fyrir störfum Vil-
hjálms skuli vera svo mikill sem raun
ber vitni, nú tæpum hundrað árum
síðar, gleður mig innilega,“ sagði
Evelyn við opnun sýningarinnar þar
sem húsfyllir varð. Þetta er fjórði
áfangastaður sýningarinnar sem unn-
in er af Stofnun Vilhjálms Stefáns-
sonar á Akureyri, í samvinnu við
Dartmouth-háskóla í New Hamps-
hire. Þar starfaði Vilhjálmur á seinni
árum ævi sinnar og ánafnaði skólan-
um bókasafn sitt. Sýningin New York
er styrkt af kanadíska álfyrirtækinu
Alcan. Í tengslum við hana hefur ver-
ið efnt til dagskrár um störf Vilhjálms
Stefánssonar og er það m.a. gert í
samvinnu við hið virta Landkönnuða-
félag í New York, en Vilhjálmur var
stofnfélagi þess og formaður í tví-
gang.
Heimskautslöndin unaðslegu sam-
anstendur af ljósmyndum Vilhjálms
og samferðarmanna hans, kvik-
myndaskeiðum og dagbókarbrotum
frá ferðum Vilhjálms og fyrstu kynn-
um af einangruðum þjóðflokki kopar-
inúíta árið 1912.
Verkunum er kaflaskipt eftir við-
fangsefnum, s.s. lífsbarátta, lifnaðar-
hættir og samskipti hvítra og inúíta.
Sýningin er hönnuð af Þórunni Þor-
grímsdóttur og sýningarstjóri hennar
er dr. Jón Haukur Ingimundarson.
„Þessi sýning kallar fram áhrif sem
Vilhjálmur kynnti fyrir umheiminum,
bæði með bókaskrifum og fyrirlestr-
um, þegar hann var hér í New York,“
sagði Jón Haukur. „Vildi hann meina
að norðurslóðir væru í senn byggileg-
ar, lífvænlegar og unaðslegar.“
Tækifæri í aukinni samvinnu
landa á norðurslóðum
Forseti Íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, gerði framsýni Vilhjálms
Stefánssonar að umtalsefni í ræðu
sinni. Vísaði hann til hugmynda Vil-
hjálms um samvinnu landa á norður-
slóðum, allt frá Rússlandi til Banda-
ríkjanna, sem vissulega hefði ekki
alltaf átt upp á pallborðið. „Þetta er
því ekki bara einhver saga, því hug-
myndir Vilhjálms eiga erindi við okk-
ur í dag,“ sagði Ólafur Ragnar í stuttu
samtali við opnunina.
„Sýningin og atburðir í tengslum
við sýninguna hér í New York eru
mjög í anda Vilhjálms Stefánssonar.
Hér hefur verið efnt til samstarfs
ólíkra aðila, bæði úr menningar- og
fjármálalífi, á Íslandi, í Kanada og í
Bandaríkjunum, og það með góðum
árangri.“
Ólafur sagði arfleifð Viljálms Stef-
ánssonar og hugmyndir hans um
samvinnu landanna í norðri geta orðið
Íslendingum til framdráttar á 21. öld.
„Ég held að norðurslóðir sé vettvang-
ur þar sem Íslendingar geta lagt mik-
ið efnislegt til málanna. Þar getum við
verið gerandi og skapandi afl í auk-
inni samvinnu, svo sem á sviði orku-
og samgöngumála, vísinda, menning-
ar- og umhverfismála.“
Norðurslóðir Vilhjálms Stefánssonar á sýningu í New York
Framsæknar hugmynd-
ir sem enn eiga erindi
Ljósmynd/Tina Buckman
Frá opnun sýningar um ævi og störf Vilhjálms Stefánssonar í Norræna
húsinu í New York. Forseti Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, ekkja
Vilhjálms, Evelyn Stefánsson Nef, Dorrit Moussaieff, Rannveig Rist,
forstjóri Alcan á Íslandi og Jón Haukur Ingimundarson frá Stofnun
Vilhjálms Stefánssonar.
Heimskautslöndin un-
aðslegu, sýning um ævi
og störf landkönnuðar-
ins Vilhjálms Stef-
ánssonar, hefur verið
sett upp í Norræna hús-
inu í New York. Hulda
Stefánsdóttir segir frá
opnun sýningarinnar.
Meðal viðstaddra voru
forseti Íslands og ekkja
Vilhjálms, Evelyn Stef-
ánsson Nef.
VIÐSKIPTARÁÐUNEYTIÐ sendi
28. janúar bréf til stjórnar SPRON-
sjóðsins. Í bréfinu segir:
„Hinn 23. janúar sl. var tilkynnt til
Kauphallar Íslands hf. að undirrit-
aður hefði verið samningur á milli
Kaupþings-Búnaðarbanka hf. og
sjálfseignarstofnunarinnar SPRON-
sjóðsins ses. um kaup bankans á öll-
um þeim hlutum í SPRON hf. sem
SPRON-sjóðurinn ses. verður eig-
andi að, gangi fyrirhuguð breyting á
SPRON í hlutafélag eftir. Fram
kemur í tilkynningunni að endur-
gjaldið fyrir hlutina samkvæmt
samningnum sé sex milljarðar
króna. Í tilkynningu til kauphallar-
innar, dags. 22. desember sl., kemur
fram að gangi áform eftir um að
SPRON verði hluti af samstæðu
Kaupþings-Búnaðarbanka hf. muni
bankinn greiða væntanlegum hlut-
höfum SPRON hf. andvirði um níu
milljarða króna.
Fram hefur komið á opinberum
vettvangi að mat óháðs aðila á verð-
mæti SPRON sé 7,4 milljarðar
króna, þar af sé stofnfé metið á 1,4
milljarða króna, skv. 74. gr. laga um
fjármálafyrirtæki nr. 161/2002. Hlut-
ur sjálfseignarstofnunar skv. 76. gr.
laga um fjármálafyriræki verði sex
milljarðar króna. Einnig hefur kom-
ið fram að Kaupþing-Búnaðarbanki
hf. sé tilbúinn að greiða níu milljarða
króna fyrir hlutafé í SPRON hf., þ.e.
sex milljarða króna fyrir hlut sjálfs-
eignarstofnunarinnar (gengi 1) og
þrjá milljarða króna fyrir hlutafé
stofnfjáreigenda (gengi 2,13).
Samkvæmt upplýsingum frá Rík-
isskattstjóra – Sjálfseignarstofnana-
skrá er SPRON-sjóðurinn ses. skráð
sjálfseignarstofnun í atvinnurekstri.
Þá er ljóst að við fyrirhugaða hluta-
félagavæðingu SPRON skal spari-
sjóðurinn gangast fyrir stofnun
sjálfseignarstofnunar, sem um skulu
gilda lög um sjálfseignarstofnanir
sem stunda atvinnurekstur, skv. 76.
gr. laga um fjármálafyrirtæki. Sam-
kvæmt 44. gr. laga um sjálfseignar-
stofnanir sem stunda atvinnurekstur
nr. 33/1999 fer viðskiptaráðherra
með almennt eftirlit með fram-
kvæmd laganna. í 45. gr. laganna er
ráðherra heimilt að tilnefna mann
eða menn til að gera sérstaka rann-
sókn hjá sjálfseignarstofnun varð-
andi stofnun hennar eða tilgreind at-
riði í starfseminni. Samkvæmt 46. gr.
laganna getur ráðherra krafist allra
gagna og upplýsinga til að hann megi
rækja störf sín samkvæmt lögunum.
Þá getur ráðherra gefið einstökum
stjórnarmönnum eða framkvæmda-
stjóra fyrirmæli um að bæta úr, telji
hann að þeir hafi brotið gegn ákvæð-
um laganna eða samþykktuni sjálfs-
eignarstofnunarinnar. Loks er kveð-
ið á um í 42. gr. laganna að
sjálfseignarstofnanaskrá geti boðið
stjórnarmönnurn að inna skylduverk
af hendi, ef þeir vanrækja skyldur
sínar samkvæmt ákvörðunum ráð-
herra, að viðlagðri dagsekt.
Ráðherra íhugar að grípa til að-
gerða á grundvelli ofangreindra
ákvæða vegna framangreinds samn-
ings SPRON-sjóðsins ses. við Kaup-
þing-Búnaðarbanka hf. Því fer við-
skiptaráðherra fram í skýringar á
eftirfarandi, sbr. 46. gr. laga um
sjálfseignarstofnanir sem stunda at-
vinnurekstur og 10, gr. stjórnsýslu-
laga nr. 37/1993:
1. Í 4. mgr. 8. gr. laga um sjálfs-
eignarstofnanir sem stunda atvinnu-
rekstur kemur fram að með sjálfs-
eignarstofnanir skuli fara sem félög
með takmarkaðri ábyrgð eftir því
sem við á. í 76. gr. laga um hlutafélög
nr. 2/1995 er m.a. kveðið á um að fé-
lagsstjórn megi ekki gera neinar
þær ráðstafanir sem bersýnilega eru
fallnar til þess að afla ákveðnum
hluthöfum eða öðrum ótilhlýðilegra
hagsmuna á kostnað annarra hlut-
hafa eða félagsins. Loks kemur fram
í 35. gr. laga um sjálfseignarstofn-
anir sem stunda atvinnurekstur að
stofnendur, stjómarmenn og fram-
kvæmdastjórar skulu skyldir til að
bæta stofnuninni það tjón sem þeir
hafa valdið henni í störfum sínum.
Hvernig telur stjórn SPRON-
sjóðsins ses. að ofangreindur samn-
ingur á milli Kaupþings-Búnaðar-
banka hf. og sjálfseignarstofnunar-
innar SPRON-sjóðsins ses. um kaup
bankans á væntanlegu hlutafé stofn-
unarinnar í SPRON hf. samræmist
ofangreindum ákvæðum? Sérstak-
lega er þess óskað að spurningunni
verði svarað í ljósi þess að nefndur
samningur kveður á um sölu á hlut
sjálfseignarstofnunarinnar á geng-
inu 1 þegar fyrir liggur að stofnfár-
eigendur, þ.m.t. stjórnarmenn í
SPRON-sjóðnum ses., muni fá tilboð
um sölu á sínum hlut á genginu 2,13.
2. Í 21. gr. laga um sjálfseignar-
stofnanir sem stunda atvinnurekstur
er kveðið á um að stjórnarmaður eða
framkvæmdastjóri megi ekki taka
þátt í meðferð máls um samnings-
gerð á millistofnunarinnar og þriðja
manns ef þeir hafa þar verulegra
hagsmuna að gæta sem kunni að fara
í bága við hagsmuni stofnunarinnar.
í 2. mgr. 76. gr. laga um fjármálafyr-
irtæki er gert ráð fyrir að í stjórn
sjálfseignarstofnunar sem hluthafa í
sparisjóði skuli eiga sæti fæst fimm
menn úr fulltrúaráði stofnunarinnar.
Í 3. mgr. 76. gr. laganna kemur hins
vegar fram að fulltrúaráðið geti valið
fleiri til setu í ráðinu. Þannig er
möguleiki á að aðrir en stofnfjáreig-
endur sitji í stjórn sjálfseignarstofn-
unar sem er hluthafi í sparisjóði.
Hvernig telur stjórn SPRON-
sjóðsins ses. það samræmast ofan-
greindum ákvæðum að stjórn sem
skipuð er núverandi stofnfjáreigend-
um SPRON skuli taka ákvörðun um
sölu á væntanlegu hlutafé sjálfseign-
arstofnunar fyrir 6 milljarða króna
þegar vitað er að heildartilboðsfjár-
hæð í SPRON hf. verði 9 milljarðar
króna? Þannig virðist liggja fyrir að
forsenda fyrir því að þeir og aðrir
stofnfjáreigendur fái tilboð á geng-
inu 2,13 sé að þeir samþykki tilboð
Kaupþings Búnaðarbanka hf.
óbreytt.
3. Í 1. mgr. 76. gr. laga um fjár-
málafyrirtæki er kveðið á um að sé
ákveðið að breyta sparisjóði í hluta-
félag samkvæmt ákvæðum 73. gr.
laganna skuli sparisjóðurinn gangast
fyrir stofnun sjálfseignarstofnunar
sem við breytingu verður eigandi
þess hluta hlutafjár í sparisjóðnum
semkveðið er á um í 74. gr. laganna. í
2. mgr. 76. gr, laganna er kveðið á um
að í stjórn sjálfseignarstofnunar
skuli eiga sæti fæst fímm menn úr
fulltrúaráði stofnunarinnar. Loks
kemur fram í 3. mgr. 76. gr. laganna
að fulltrúaráð sjálfseignarstofnunar-
innar, sem í skulu eiga sæti allir
stofnfáreigendur í viðkomandi spari-
sjóði er honum var breytt í hluta-
félag, skuli kjósa stjórnarmenn
sjálfseignarstofnunarinnar.
Á hvaða grundvelli telur stjórn
SPRON-sjóðsins ses. að hún hafi
umboð til að taka ákvörðun f.h.
sjálfseignarstofnunar sem skipuð
skal stjórn sem kosin skal af fulltrúa-
ráði stofnunarinnar?
Óskað er eftir að framangreindar
skýringar berist viðskiptaráðuneyt-
inu eigi síðar en 5. febrúar næstkom-
andi. Einnig er þess ósakað að þau
gögn sem varpað geti ljósi á málið
verði send ráðherra á sama tíma.“
Bréf viðskiptaráðuneytisins
til stjórnar SPRON-sjóðsins
SKÁLATÚNSHEIMILIÐ í Mos-
fellsbæ, þar sem rekið er vistheimili
fyrir þroskahefta, varð fimmtíu ára
í gær. Heimilið
er sjálfseign-
arstofnun á veg-
um Bindind-
issamtakanna
I.O.G.T. og
Styrktarfélags
vangefinna. Í
dag fagna heim-
ilismenn, starfs-
menn og að-
standendur
heimilisins fimmtugsafmælinu með
veglegri veislu í Hlégarði í Mos-
fellsbæ og opnu húsi í vinnustofum
heimilisins frá klukkan tíu.
Kristján Þorgeirsson, fram-
kvæmdastjóri Skálatúnsheimilisins,
segist afar glaður á þessum tíma-
mótum. „Við fögnum afmælinu með
veislu í Hlégarði klukkan hálfþrjú
og einnig með því að vinnustofur
heimilisins eru opnar frá tíu um
morguninn, öllum almenningi. Öll-
um er velkomið að koma og sjá og
kynna sér handverkið og kaupa ef
menn vilja.“
Góður aðbúnaður
Fjörutíu og fjórir þroskaheftir
einstaklingar búa á Skálatúnsheim-
ilinu og á fimm sambýlum sem eru
inni á lóðinni. „Þau fá alla þjónustu
hér sem til fellur. Hér eru vinnu-
stofur og sundlaug sem er notuð
alla daga. Við störfum samkvæmt
þessari almennu hugmyndafræði
um velferð þroskaheftra, við reyn-
um að búa vel að þeim og hjálpa
þeim.
Við erum líka með þjálfun fyrir
þau sjálf sem tengist bæði vinnu-
stofunum og þjálfun fyrir fjölfatl-
aða sem við höfum í kjallara Skála-
túnsheimilisins,“ segir Kristján og
bætir við að í Skálatúni sé reynt að
veita heimilisfólki þann aðbúnað
sem nútíminn kallar á og þykir
sjálfsagður.
Kristján segir margt skemmti-
legt verða gert í veislunni í dag og
mikið verði sungið.
Skálatúnsheimilið
fagnar 50 ára afmæli
Heimilis-
menn fagna
með söng
og veislu
Kristján
Þorgeirsson
♦♦♦
LÖGREGLUSTJÓRINN í Reykja-
vík hefur sent Jóni Steinari Gunn-
laugssyni eftirfarandi bréf, en hann
hefur óskað eftir birtingu á því í
Morgunblaðinu.
„Að beiðni yðar í símtali í síðustu
viku skal hér með staðfest að þann
19. desember 2003 var rannsókn á
kæru Jóns Ásgeirs Jóhannssonar á
hendur umbjóðanda yðar, Jóni Ger-
ald Sullenberger, fyrir ætlaðar hót-
anir hætt með vísan til 1. mgr. 74 gr.
laga um meðferð opinberra mála nr.
19, 1991.“
Í umræddri lagagrein stendur:
„Lögregla vísar frá kæru um brot ef
ekki þykja efni til að byrja rannsókn
út af henni. Hafi rannsókn byrjað
getur lögregla einnig hætt henni ef
ekki þykir grundvöllur til að halda
henni áfram eða ef í ljós kemur að
kæra var ekki á rökum reist. Sá sem
á hagsmuna að gæta getur borið
ákvörðun lögreglu undir ríkissak-
sóknara sem tekur fullnaðarákvörð-
un um hvort rannsókn skuli fara
fram eða ekki.“
Athuga-
semd frá
Jóni Stein-
ari Gunn-
laugssyni