Morgunblaðið - 31.01.2004, Blaðsíða 30

LISTIR
30 LAUGARDAGUR 31. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Okkur er það sérstaktánægjuefni að Paul Zuk-ofsky skuli leggja Kamm-ersveitinni lið að nýju eftir
tíu ára hlé,“ segir Rut Ingólfsdóttir,
formaður Kammersveitar Reykjavík-
ur, en síðasta stóra verkefni Zuk-
ofskys á Íslandi voru tónleikar á
Listahátíð 1994 þegar Kamm-
ersveitin fagnaði 20 ára afmæli sínu
með frumflutningi á Tímanum og
vatninu eftir Atla Heimi Sveinsson
við ljóð Steins Steinarr og tók verkið
upp til útgáfu í kjölfarið.
Á afmælistónleikunum í Lang-
holtskirkju á morgun kl. 17, sem eru
opnunartónleikar Myrkra mús-
íkdaga, mun Kammersveitin undir
handleiðslu Zukofskys frumflytja
Seríu fyrir tíu hljóðfæri eftir Hauk
Tómasson sem hann samdi sér-
staklega fyrir Kammersveitina í til-
efni afmælisins, en Kammersveitin
hlaut styrk úr Menningarborgarsjóði
til að panta hjá honum verkið, og Tro-
is petites liturgies de la Présence
Divine fyrir kvennakór og hljómsveit
eftir Olivier Messiaen, sem aldrei áð-
ur hefur verið flutt á Íslandi. Þetta er
mjög stórt verk. Það þarf 36 sóprana
til þess að syngja það og í hljómsveit-
inni er píanó, selesta, mikið slagverk
og stór strengjasveit. Síðan er hljóð-
færið Ondes Martenot. Til þess að
leika á það er kominn til landsins
hljóðfæraleikari frá Frakklandi.
Að sögn Rutar er hlutur Pauls
Zukofskys í velgengni Kammersveit-
arinnar síðustu þrjátíu árin mjög
stór. „Á árunum milli 1977 og 1994
vann hann árlega með Kammersveit-
inni og stundum oftar. Zukofsky er
afskaplega góður kennari og okkur
fannst við alltaf vera nánast sem á
námskeiði þegar við unnum með hon-
um, því hann vakti okkur svo sann-
arlega til umhugsunar og meðvit-
undar um hvað býr að baki því sem
stendur skrifað á pappírnum. Hann
krafðist alltaf mikils þannig að maður
lagði sig allan fram til að reyna að
standa sig. Hvað verkefnavalið varð-
aði þá kom hann oft með skemmti-
legar og djarfar hugmyndir og undir
hans leiðsögn fluttum við mörg lyk-
ilverk nútímatónbókmennta sem
aldrei áður höfðu heyrst á tónleikum
á Íslandi. Þannig má segja að hans
hlutur í sögu íslensks tónlistarlífs
bæði með Kammersveitinni og á öðr-
um vettvangi sé í raun ómetanlegur
og Kammersveitin væri örugglega
ekki það sem hún er í dag ef hans
hefði ekki notið við öll þessi ár. Hann
örvaði okkur til að setja markið hátt.“
Vildum skapa okkur vettvang
Kammersveit Reykjavíkur var
stofnuð árið 1974 af hópi tólf vina sem
margir hverjir voru tiltölulega ný-
komnir heim frá námi. Fyrstu tón-
leikar hópsins voru haldnir á Kjar-
valsstöðum í ágústbyrjun sama ár.
„Við settum okkur strax í upphafi
mjög skýr markmið. Fyrra atriðið
varðaði verkefnavalið, en við
ákváðum að leggja áherslu á tvennt,
annars vegar gamla tónlist, þ.e. bar-
okktónlist, og hins vegar nútíma-
tónlist. Í gegnum tíðina höfum við
ekki aðeins frumflutt ógrynni af ís-
lenskri tónlist, heldur höfum við líka
flutt mikið af erlendum verkum sem
aldrei höfðu heyrst hérlendis áður.
Síðara atriðið sneri að því hver
væri tilgangurinn með stofnun sveit-
arinnar, en það var til þess að veita
okkur tækifæri til að spila og halda
okkur í góðu formi sem hljóðfæraleik-
arar. Við vorum flestöll fastráðin við
Sinfóníuhljómsveitina, en eins og
margir vita þá er hljómsveitarspil
nokkuð sérhæft og þess vegna mik-
ilvægt að æfa eitthvað annað jafn-
framt.“
Að sögn Rutar hefur Kamm-
ersveitin í áranna rás veitt mörgum
hljóðfæraleikunum tækifæri til að efl-
ast sem hljóðfæraleikarar í minni
hópum, auk þess sem fjölda hljóð-
færaleikara hefur gefist kostur á að
leika einleik með sveitinni. Varlega
áætlað telur Rut að hátt á þriðja
hundrað tónlistarmenn hafi starfað
með Kammersveitinni í gegnum tíð-
ina.
„Eins og ég gat um áðan þá var
markmið okkar að skapa okkur þenn-
an vettvang sem myndi örva okkur og
hvetja sem hljóðfæraleikarar og hins
vegar að gefa áheyrendum tækifæri
til að hlusta á góð kammerverk, ekki
síst nútímatónlist, en fyrir þrjátíu ár-
um var ekki mikið flutt af kamm-
ertónlist, enda tónlistarlandslagið allt
annað.“
Rut segir að strax fyrsta árið hafi
sveitin gefið út prógramm fyrir vet-
urinn til að kynna þá fernu tónleika
sem í boði voru. „Við vildum að tón-
leikagestir gætu gengið að tónleik-
unum vísum á ákveðnum fyrirfram
auglýstum dögum. Við höfum haldið
þessu fyrirkomulagi æ síðan. Þegar
ég hugsa til þess þá er ég mjög stolt
yfir því að þau markmið sem við sett-
um okkur fyrir þrjátíu árum skuli enn
vera í fullu gildi hjá okkur í dag.“
Í samtölum við Rut verður fljótt
ljóst að hún er vakin og sofin yfir
Kammersveitinni, enda hefur hún
verið við stjórnvölinn frá upphafi.
„Ég var strax í byrjun valin í forystu
og hef verið þar síðan, en þrjátíu ár er
langur tími af ævi manns. Mér finnst
skemmtilegt til þess að hugsa að þeg-
ar við stofnuðum sveitina var ég
yngst og nú er ég alltaf elst í þessum
hóp. En það er svo dásamlegt við
þetta starf að aldurinn skiptir í raun
ekki máli og ég finn aldrei fyrir því að
ég sé elst, enda vön að starfa með
mér langtum yngra fólki.“
30 ára hugsjónarstarf
Spurð í hverju galdurinn að far-
sælu starfi Kammersveitarinnar fel-
ist segir Rut hann tvímælalaust felast
í því að sveitin hafi verið rekin af hug-
sjón.
„Þegar við byrjuðum áttum við
enga peninga og í tíu heil ár fékk eng-
inn greitt fyrir vinnu sína. Það ber
vott um mikla þrautseigju og hugsjón
að halda ferna tónleika á ári í tíu ár án
þess að eiga von um eina krónu.
Þetta var algjört hugsjónarstarf.“
Smám saman fór Kammersveitin, að
sögn Rutar, að fá einhverja styrki frá
fyrirtækjum atvinnulífsins, auk þess
að fá fast framlag frá ríki og borg.
„Þrátt fyrir það er Kammersveitin
ennþá rekin á þessum forsendum
hugsjónarstarfs, þannig er öll mín
vinna að mestu leyti unnin sem hug-
sjónarstarf. Það þarf að skipuleggja
langt fram í tímann og huga að ótelj-
andi hlutum til að allt gangi upp og
tónleikar takist vel og á stundum geri
ég blátt áfram ekkert annað en að
hugsa um Kammersveitina. Ég hef á
þessum áratugum verið af og til í
Kammersveit Reykjavíkur fagnar 30 ára starfsafmæli sínu með sérstökum afmælistónleikum í Langholtskirkju á
morgun sem hinn þekkti bandaríski fiðluleikari og stjórnandi Paul Zukofsky stjórnar. Silja Björk Huldudóttir
ræddi við Rut Ingólfsdóttur sem verið hefur í forsvari Kammersveitarinnar í þrjá áratugi.
Eitt stórt
ævintýri
Morgunblaðið/Þorkell
Félagar í Kammersveit Reykjavíkur á æfingu fyrir afmælistónleikana í Langholtskirkju í gærkvöldi.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Rut Ingólfsdóttir og Þorgerður systir hennar ásamt hinu kunna tónskáldi Arvo Pärt í Langholtskirkju 1998.
Frétt um fyrstu tónleika Kammersveitar Reykjavíkur í Morgunblaðinu í
ágúst 1974. Hún var stofnuð af hópi tólf vina sem settu sér skýr markmið.
„SERÍA átti upphaflega að vera röð,
eða keðja dúóa fyrir tíu hljóðfæri,“
segir Haukur Tómasson um verk sitt
sem verður frumflutt á tónleikunum
á morgun. „Ég var með frummel-
ódíu eða frumefni, eitthvað um tvo
takta, sem ég not-
aði sem útgangs-
punkt fyrir öll dú-
óin. Þetta er
stúdía um það
hvað verður um
þetta efni þegar
það fer í gegnum
þessi hljóðfæri.
Ég er kannski að
leita að eðli hljóð-
færanna – ekki
vísindalegu eðli,
það er smekkurinn sem ræður því
hvernig ég nota hljóðfærin. Dúóin
verða ólík, þótt þau séu leidd af
sama efninu.“
Þegar Haukur var kominn áleiðis
með að semja dúóin langaði hann að
semja millispil á milli þeirra, kafla
sem allir hljóðfæraleikararnir leika.
„Millikaflarnir eru hver um sig til-
brigði við dúóið á undan, þannig að
það eru eiginlega tvær útgáfur af
hverjum kafla.“
Haukur segir Seríu ekkert gjör-
ólíka fyrri verkum og helst tengjast
eldri kammerverkum sínum.
„Í oktett sem ég samdi fyrir Caput
fyrir mörgum árum notaði ég tvö og
tvö hljóðfæri saman, þótt þau væru
aldrei alein. Ég held að Sería sé eng-
in gjörbreyting á mínum stíl. Við
hljóðfæravalið langaði mig að prófa
óvenjulegar hljóðfærasamsetningar
og valdi fyrst saman tvö og tvö og
var kominn með skissur að fleiri dú-
óum. En mér fannst þessi samsetn-
ing fyrir tíu spilara henta vel, þá er
þetta orðið að lítilli kammersveit
með margs konar möguleika þótt
hljóðfærin séu sitt af hverju tagi.“
Kammersveit Reykjavíkur pant-
aði verkið hjá Hauki í tilefni af þess-
um afmælistónleikum.
Leit að eðli
hljóðfæranna
Haukur Tómasson
tónskáld