Morgunblaðið - 23.05.2004, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 23. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
vinnu í herbúðum í Englandi en hann
eigi orðið fáa félaga á lífi. Í þriðja
kortinu, sem skrifað var í júní 1916,
kveðst hann svo vonast til að verða
kominn heim eftir 6 mánuði því þá
megi telja stríðinu lokið. Hann skrifar
gott mál og hefur haft fallega rithönd.
Ekki stóð á að Cyril yrði allra hug-
ljúfi á heimili frændfólksins í Houns-
low. Hann var reyndar mesti mynd-
armaður og man ég að Örn talaði um
hann og var með ljósmyndir, sem
hann hafði varðveitt af Cyril í ein-
kenningsbúningi með barðastóran
hatt Nýsjálendinga. Örn harmaði að
Cyril hefði látist af sárum sínum og
því heilsutjóni sem stríðið hefði valdið
honum, og sagði að þar hefði góður
frændi okkar fallið í valinn. Cyril var
að hans sögn glaðlyndur ungur mað-
ur sem tók stundum í hönd frænda
síns og sagði að þeir skyldu labba
saman inn í þorpið og kaupa brjóst-
sykur. Við og við fór hann til læknis á
nærliggjandi herspítala. Hann var í
herbergi með Erni og á nóttunni fékk
hann stundum slæmar martraðir og
skreið þá undir rúm sitt og sagði í sí-
fellu: „Where is my bayonet, where is
my bayonet“ (Hvar er byssustingur-
inn minn, hvar er byssustingurinn
minn).
Ekki rættist sú ósk Cyrils að kom-
ast fljótlega heim og þaðan af síður sú
ósk að stríðinu lyki. Hann náði nægj-
anlegum bata til að vera kallaður árið
1916 aftur til herfylkisins, fyrst í
Paschendaele í Belgíu og síðar í hin-
um mikla bardaga við Somme í Norð-
ur-Frakklandi. Þarna voru aðstæður
hermannanna jafnvel enn hörmulegri
en í Gallipoli. Skotgrafirnar voru um-
kringdar leðjumýrum eða snjó og ís
að vetri til, en átök stóðu í tvö og hálft
ár og var mannfall mikið. Enn á ný
guldu hersveitir Nýja-Sjálands mikið
afhroð.
Um síðir bárust þær sorglegu
fréttir frændfólki Cyrils Brookes að
hann væri illa haldinn og væri kominn
á herspítala í Hendon við London. Við
Somme höfðu Nýsjálendingarnir orð-
ið fyrir eiturgasárás en höfðu ekkert
sér til varnar annað en vasa- og háls-
klúta. Er Örn heimsótti Cyril á spít-
alann var hann illa leikinn og næstum
óþekkjanlegur skuggi af sjálfum sér.
Hann hafði misst hold, skinnið var
skorpið um kinnbeinin og stór augun
stóðu út. Þarna dvaldi Cyril til stríðs-
loka, en einhvern tíma á þeim tíma
gerði hann ættingjum sínum boð að
koma. Einar og Valgerður voru þá í
Kaupmannahöfn og fór Örn til Hend-
on. Cyril var þá á lista yfir þá sem
voru hætt staddir og talinn dauðvona,
en sjúkrarúmin stóðu svo þétt að
varla mátti komast á milli. Erni tókst
að finna Cyril, sem var afar illa á sig
kominn og vætlaði blóð úr munnvik-
um hans. Örn settist á rúmstokk hans
og grét sáran, en Cyril, sem ekki gat
talað, lagði stóra, beinbera hönd sína
yfir hönd frændans. Þannig skildu
þeir og af því að ekkert heyrðist
meira frá Cyril var eðlilega gengið út
frá því að þar hefði hann látist. Síðar
var reynt að skrifa honum en bréfin
komu til baka merkt „address un-
known“ og ekkert samband var við
frændfólkið á Nýja-Sjálandi frekar
en fyrr.
Draumfarir Arnar
Föðurbróðir minn, sem hét fullu
nafni Benedikt Örn Benediktsson,
fluttist til Bandaríkjanna árið 1927 og
þar lést hann í hárri elli í Arizona. Það
má segja að mál Nýsjálendinganna
„okkar“ hafi eitthvað verið á dagskrá
þegar ég var við nám vestra 1950–54,
en síðar lítið sem ekkert. Ég taldi að
þessi saga langömmusysturinnar og
sonarins Cyrils heitins væri eitt af því
sem félli í gleymsku. Sú skoðun mín
átti heldur betur eftir að breytast og
skýrist best af bréfi , sem Örn sendi
mér til London árið 1986. Þar segir
hann að sig hafi dreymt Cyril á her-
spítalanum þar sem hann lá dauðvona
með blóð seytlandi úr munnvikinu en
hann sjálfur sat á rúmstokknum líkt
og 70 árum áður. Draumurinn end-
urtók sig nákvæmlega í nokkrar næt-
ur og Örn hrökk upp í svitabaði, mjög
miður sín. Þar kom að Cyril kemur
síðast til hans og er þá brosandi í Anz-
ac-einkenningsbúningi sínum. Nú
beið Örn ekki boðanna og með aðstoð
nýsjálenska sendiráðsins í Bandaríkj-
unum setti hann auglýsingu í mál-
gagn uppgjafahermanna á Nýja-Sjá-
landi. Þar lýsti hann eftir Cyril
Brookes úr fyrri heimsstyrjöldinni og
það stóð ekki á svörum. Hann fékk,
sér til algerrar furðu, 12 bréf, þar af
eitt frá syni Cyrils, William eða Bill,
og annað frá dóttur hans Winifred,
sem og öðru frændfólki. Aldrei
dreymdi Örn Cyril Brookes eftir
þetta.
Tengslin við Nýja-Sjáland endurvakin
Það varð strax von frænda míns að
við tveir, ásamt einhverjum sona
hans, myndum fara til Nýja-Sjálands.
Frá Washington hefði vel getað geng-
ið að fara með Erni frá vesturströnd
Bandaríkjanna, yfir Kyrrahafið og til
Nýja-Sjálands, en Örn var látinn er
ég fór til starfa í Washington. Þá
missti ég af syni Cyrils, Bill Brookes,
og konu hans Elaine, þegar þau komu
til London og heimsóttu sendiráðið
en Elsa kona mín og Katrín dóttir
okkar tóku á móti þessum geðfelldu
gestum frá Nýja-Sjálandi. Þar missti
ég af tækifæri til að fræðast um Cyril,
sem ekki kom aftur. Það átti þó ekki
að gera til því við Bill, sem var skóla-
stjóri í Dunedin og mikill ferðagarp-
ur, stíluðum upp á að halda nokkurs
konar ættarmót í Tuscon árið 1990.
Ekkert varð þó úr þeirri áætlan því
Bill Brookes féll til bana í fjallgöngu
nálægt Queenstown á Nýja-Sjálandi
árið 1990, þá 60 ára að aldri.
Til að bæta úr þessu fóru bæði
systir hans og dóttir til Arnar og hittu
þar nokkra ættingja frá Íslandiog
Bandaríkjunum og var það í fyrsta
skipti, sem þessir Nýsjálendingar
hittu frændfólk sitt og fræddust um
ættina. Fyrsta heimsóknin til þessa
fólks frá Íslandi var svo þegar Pétur
sonur minn fór til Nýja-Sjálands í við-
skiptaerindum, en ekki varð af heim-
sókn minni fyrr en í febrúar 2004.
Hér er ekki tilefni til að segja
ferðasöguna frá Nýja-Sjálandi en
dóttir Cyrils, Winifred, var drifkraft-
urinn í öllu skipulagi heimsóknarinn-Winifred og dóttir hennar.
Með frænkum í Wellington.
SÍMI 522 6500 • FAX 522 6501www.ir. is • ir@ir. is
G
Ú
ST
A
-2
0
0
4
Allir aðrir en þeir sem ljúka grunnskólaprófi í vor:
Innritun: 25., 26. og 27. maí, kl. 12–16.
Nemendur sem ljúka grunnskólaprófi í vor:
Innritun: 10. og 11. júní, kl. 10–16.
Innritun í fjarnám:
Innritun í fjarnám stendur yfir á vef skólans
– www.ir.is/fjarnam
Innritun í kvöldskóla:
Innritun í kvöldskóla hefst 1. júní á vef skólans
– www..ir.is/kvoldskoli
Allar nánari upplýsingar á www.ir.is
og á skrifstofu skólans, síma 522 6500.
Traust menntun
í framsæknum skóla
IÐNSKÓLINN Í REYKJAVÍK
I N N R I T U N
Upplýsinga- og margmiðlunarsvið
Málmtæknisvið
Grunnnám upplýsinga- og fjölmiðlagreina
Sérsvið: Bókband Grafísk miðlun Ljósmyndun
Prentun Veftækni Netstjórn
Tækniteiknun
Margmiðlunarskólinn
2ja ára nám þar sem umsækjendur þurfa að hafa lokið tveggja ára námi
í upplýsinga- og fjölmiðlagreinum, lokið námi af listnámsbrautum, tölvubrautum,
stúdentsprófi eða öðru sambærilegu námi.
Grunnnám bíliðna Málmtæknibraut
Gull- og silfursmíði
Tölvusvið
Tölvubraut Sérsvið: Forritun Netkerfi
Byggingasvið
Grunnnám bygginga- og Húsasmíði Húsgagnasmíði
mannvirkjagreina Múrsmíði Veggfóðrun
Málaraiðn
Rafiðnasvið
Grunnnám rafiðna Rafvirkjun Rafeindavirkjun
Rafveituvirkjun Rafvélavirkjun Símsmíði
Hönnunarsvið
Listnámsbraut Almenn hönnun Hársnyrting Klæðskurður
Kjólasaumur
Almennt svið
Almennar námsbrautir Nám til stúdentsprófs
Sérdeildasvið
Sérdeild Nýbúabraut