Morgunblaðið - 23.05.2004, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 23. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Í
öllu tónleikaæðinu sem nú gengur
yfir landsmenn er ein hljómsveit
aldurhnigin en almögnuð, hljóm-
sveit sem hafði hér gríðarleg áhrif
á sínum tíma, var dýrkuð meira en
nokkur önnur um tíma, var eins
konar tákngervingur alls þess
besta sem rokkið bar með sér,
sjóðandi reiði, kraumandi orku, grenjandi,
en samt svo undursamlega falleg í bland,
heillandi sakleysi hélst í hendur við urgandi
gítarsarg og skerandi öskur, textarnir sam-
tímis súrrealískt gos og djúphugsuð róm-
antík, ást og afbrýði, náttúrvernd og ótti
runnu saman. Hljómsveitin hét Pixies og þó
að ævi hennar hafi ekki verið löng, aðeins
fjögur ár eða svo, sendi hún frá sér fimm
gæðaplötur.
Hljómsveitina Pixies bar fyrst fyrir augu
manna hér á landi 1987 þegar lofgreinar um
sveitina tóku að birtast í bresku popppress-
unni. Þegar fyrsta platan, stuttskífan Come
on Pilgrim, barst svo í Grammið heyrðu
menn að engu var logið, ef eitthvað var plat-
an enn ævintýralegri en menn höfðu haldið
fram ytra. Ári síðar, vorið 1988, kom svo út
platan fræga Surfer Rosa, heilsteypt meist-
araverk. Þremur árum og þremur breið-
skífum síðar var hljómsveitin búin að syngja
sitt síðasta, hætti óforvarandis, kvaddi með
síðustu plötu sinni sem var jafnframt fyrsta
sólóplata leiðtoga Pixies, Black Francis. Eft-
ir liggja fimm snilldarskífur, allar skotheldar
hver á sinn hátt: Come on Pilgrim, Surfer
Rosa, Doolittle, Bossanova og Trompe le
Monde.
Nafnið valið af handahófi
Vinirnir Joey Santiago og Charles Michael
Kittridge Thompson IV, sem tók sér síðar
nafnið Black Francis, stofnuðu Pixies í Bost-
on 1986. Þeir auglýstu eftir bassaleikara og
réðu Kim Deal og í framhaldi af því Dave
Lovering á trommur. Nafn hljómsveit-
arinnar var valið af handahófi, þeir flettu í
gegnum orðabók, en það var ekkert handa-
hóf með tónlistina, hún var að segja öll eftir
Black Francis, og hann var miðpunktur
hljómsveitarinnar, innblásinn söngvari, þó að
ekki hafi hann verið með fallega rödd.
Þegar hljómsveitin tók til starfa átti
Francis talsvert af lögum og fljótlegar eftir
að æfingar hófust var hún komin í hljóðver
að taka upp prufur. Upptökurnar, sem síðar
fengu viðurnefnið „fjólubláu segulböndin“,
bárust víða og loks til Ivo Watts-Russell eig-
anda bresku útgáfunnar 4AD. Hann var ekki
lengi á sér að gera við sveitina útgáfusamn-
ing og skellti á fyrstu plötuna, áðurnefnda
Come on Pilgrim, nokkrum laganna af
prufuupptökunum (þess má geta hér að upp-
tökurnar allar voru gefnar út á diski fyrir
tveimur árum – það er vel þess virði að leita
að þeirri útgáfu), Surfer Rosa kom svo út
1988.
Black Francis allt í öllu
Á fyrstu plötunum tveim var Black Franc-
is allt í öllu, hann samdi allt og réði öllu.
Hinir piltarnir í sveitinni sættu sig við það
en ekki stúlkan. Kim Deal fannst sem hún
hefði sitthvað til málanna að leggja og vildi
koma sínum hugmyndum að. Togstreitan á
milli þeirra Francis og Deal átti snaran þátt
í því hve hljómsveitin starfaði í raun stutt,
en þó að sagan hafi sýnt að Francis hafi
kannski haft rétt fyrir sér, hann hafði meira
fram að færa, þá gerði togstreitan líka
hljómsveitinni gott, það er flestum gott að
hafa smásamkeppni, að þurfa að sanna sig í
hverju lagi, aukinheldur sem framlag Deal
til sveitarinnar var býsna gott.
Á Doolittle, sem kom út 1989, ber svo við
að Kim Deal á þátt í einu lagi, en þó sú plata
hafi slegið rækilega í gegn um allan heim,
þar á meðal hér á landi þegar meng-
unarvarnalagið Monkey Gone to Heaven
varð vinsælt, urðu upptökurnar nánast bana-
biti sveitarinnar. Í það minnsta ákváðu þau
að taka sér frí frá hljómsveitinni og hverju
öðru í ársbyrjun 1990, Francis fór að vinna
að tónlist einn, fór meðal annars tónleikaferð
einn síns liðs, og Deal stofnaði Breeders með
Tanya Donelly úr Throwing Muses og
Kelley systur sinni.
Líður að leikslokum
Eftir fríið tóku þau upp þráðinn þar sem
frá var horfið en þó það breytt að Francis
tók þá ákvörðun að Pixies myndi einungis
leika hans tónlist, Deal fengi ekki að komast
að. Getur nærri að Deal hafi kunnað því illa
og á einum tónleikanna til að fylgja eftir
fjórðu breiðskífunni, Bossanova, lét hún þau
orð falla að hún væri hætt í hljómsveitinni,
en hélt þrátt fyrir það áfram að spila með
henni enn um hríð.
Bossanova fékk ekki eins góða dóma og
fyrri plötur Pixies, þótti fullfrábrugðin form-
úlunni sem hafði dugað sveitinni svo vel.
Þegar hlustað er á plötuna í dag og allar
Pixies-plöturnar reyndar, er hún þó sú plata
sem hefur elst einna best, að vísu ekki eins
kraftmikil og skemmtilega óhamin eins og
hinar plöturnar þrjár, en meira í hana lagt.
Síðasta platan
Bosanova kom út 1990 og sama ár kom út
fyrsta plata Breeders sem fékk fína dóma og
almennt betri dóma en Bossanova sem varð
enn til að auka spennuna á milli Francis og
Deal. Hún, þ.e. Kim Deal, er líka í algjöru
aukahlutverki á síðustu Pixies-plötunni,
Trompe le Monde, sem margir hafa viljað
nefna fyrstu sólóplötu Black Francis.
Trompe le Monde, sem kom út 1991, var
ekki vel tekið og á tónleikaferð til að kynna
skífuna, þar sem Pixies hituðu meðal annars
upp fyrir U2 sauð endanlega upp úr, hljóm-
sveitin leystist upp fyrir allra augum. Ári
síðar sendi Francis síðan félögum sínum
símbréf þar sem fram kom að Pixies væri
hætt.
Hvað svo?
Þau Francis og Deal héldu áfram að fást
við tónlist hvort í sínu horni og reyndar Joey
Santiago líka, en svo virðist sem Lovering
hafi hætt að spila í það minnsta opinberlega.
Breeders náðu töluverðum vinsældum á
næstu breiðskífu sinni, Last Splash, sem
kom út 1993. Lag af henni, Cannonball, varð
gríðarlega vinsælt og heyrist enn öðru
hvoru, en þrátt fyrir það komst sveitin aldrei
almennilega af stað þar sem Kelley Deal
lenti í harðri glímu við fíkniefni sem stóð ár-
um saman. Það liðu og níu ár þar til næsta
Breeders plata, Title TK, kom út, 2002, fín
plata en nokkrum árum of seint.
Black Francis breytti nafni sínu í Frank
Black og sendi frá sér fyrstu eiginlegu sóló-
skífuna, Frank Black, 1993. Síðan eru plöt-
urnar orðnar tíu og æði misjafnar að gæð-
um. Þegar honum tekst vel til standa fáir
honum á sporði, sjá til að mynda snilld-
arskífurnar Frank Black, Teenager of the
Year, Dog in the Sand, Black Letter Days
og Show Me Your Tears sem allar eru frá-
bærar plötur, sérstaklega sú síðastnefnda
sem kom út á síðasta ári. Innan um eru svo
afleitar plötur eða illskiljanlegar eins og The
Cult of Ray. Hans stærsta vandamál er þó
að menn eru alltaf að bera sólóskífur hans
saman við Pixies-plöturnar og sést þá yfir að
lagasmíðarnar eru betri en forðum þó að
flutningurinn hafi breyst, áherslurnar eru
aðrar – maðurinn er einfaldlega snillingur.
Af hinum er fátt að frétta. Joey Santiago
hefur leikið inn á plötur með Black og rekur
einnig eigin hljómsveit með konu sinni, The
Martinis. David Lovering lék með The Mart-
inis um tíma og var síðan trymbill með
Cracker og Tanya Donelly en hætti svo nán-
ast að spila á trommur og tók að troða upp
sem vísindalegur skemmtikraftur og hitaði
sem slíkur meðal annars upp fyrir Frank
Black, Breeders, Camper Van Beethoven og
Grant Lee Buffalo.
Aftur saman
Allt frá því Pixies hætti hafa aðdáendur
sveitarinnar alið þá von í brjósti að hljóm-
sveitin komi saman aftur þó ekki væri nema
til að fara svo sem eina tónleikaferð til. Í
fyrra varð mönnum svo að ósk sinni því þá
spurðist að Pixies myndi koma saman aftur
til að fara eina heimsreisu. Fyrstu tónleik-
arnir voru svo vestur í Bandaríkjunum fyrir
ekki svo löngu og ef marka má umsagnir
sem birst hafa í bandarískum blöðum er
Pixies engu síðri tóneikasveit en forðum,
menn hafa farið óspart með sterkustu lýs-
ingarorð sem þeir kunna til að mæra hljóm-
sveitina og tónleika hennar. Því er svo við
þetta að bæta að Frank Black hefur látið lík-
lega með að sveitin muni taka upp breiðskífu
í haust.
Eins og nefnt er í upphafi leikur Pixies á
tvennum tónleikum hér á landi í vikunni, í
Kaplakrika í Hafnarfirði 25. og 26. maí,
þriðjudag og miðvikudag. Uppselt er á tón-
leikana 26., sem fóru fyrr í sölu, en víst eitt-
hvað eftir af miðum á tónleikana 25. Tón-
leikar Kraftwerk í Kaplakrikanum fyrir
skemmstu sönnuðu að þar er kominn fram-
úrskarandi 2.000 manna tónleikastaður og
ástæða til að hvetja alla sem vettlingi geta
valdið að bregða sér á Pixies tónleika. Mér
býður í grun að menn eigi eftir að ræða um
þá tónleika út árið og næstu ár ekki síður en
tónleika Kraftwerk sem voru hreinasta upp-
ljómun.
Pixies í Kaplakrika
Í tónleikaflóðinu sem nú ríður yfir
landsmenn eru fáar hljómsveitir
merkilegri en Pixies. Árni Matthías-
son segir frá hljómsveitinni goð-
sagnakenndu sem heldur tvenna
tónleika í Kaplakrika í vikunni.
’Allt frá því Pixies hættihafa aðdáendur sveit-
arinnar alið þá von í
brjósti að hljómsveitin
kæmi saman aftur þó ekki
væri nema til að fara svo
sem eina tónleikaferð til.‘