Morgunblaðið - 15.12.2004, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 2004 29
UMRÆÐAN
w w w. m o s . i s
- Þjónusta í þína þágu
Þjónustuver Mosfellsbæjar sími: 525 6700
Úr, skartgripir og gjafavara
Kjarna Mosfellsbæ S: 544 4990 • birtaehf@internet.is
Þverholt 5
270 Mosfellsbæ
Sími 566 7625 / 894 1825
Opið:
virka daga 12:00-18:00
og eftir samkomulagi
Alhliða innrömmun
s.s. handverk, málverk,
ljósmyndir, speglar o.fl.
myndir, speglar og fleira
til tækifærisgjafa.
Utan venjulegs
afgreiðslutíma erum við
ávallt í símasambandi og til
þjónustu reiðubúinwww.simnet.is/essinn
essinn@simnet.is
Verslunin Secret´s • Háholti 14
270 Mosfellsbæ • S:555-7300
Útsalan er hafin
Einnig er jólatilboð á
naglaásetningu og lökkun
UM þessar mundir eru óðum að
koma fram þær alvarlegu afleiðingar
sem stóriðjustefna rík-
isstjórnarinnar hefur
fyrir aðrar atvinnu-
greinar í landinu og ís-
lenskt efnahagslíf í
heild. Sú mikla athygli
sem gengisþróunin og
þenslan hafa fengið að
undanförnu er bæði
eðlileg og skiljanleg, en
hún er í öfugu hlutfalli
við áhugann á þeim
varnaðarorðum sem
mælt voru þegar vald-
hafarnir tóku ákvarð-
anir um risafram-
kvæmdirnar fyrir fáeinum
misserum. En þrátt fyrir að þessi
mikla umfjöllun sé eðlileg er brýnt
að við gleymum ekki öðrum hliðum
málsins á meðan.
Á að tvöfalda mengun
á höfuðborgarsvæðinu?
Brennisteinstvíoxíð (SO2), sem er
einfalt efnasamband brennisteins og
súrefnis, er skæður mengunarvald-
ur. Mikið útstreymi þess í iðnríkjum
hefur um skeið verið mikið áhyggju-
efni enda á það stóran þátt í súru
regni sem eyðir skógum og eitrar
stöðuvötn með afleiðingum sem
óþarft er að rekja hér. En brenni-
steinstvíoxíð er líka hættulegt mönn-
um og styrkur þess í andrúmslofti
þarf ekki að vera mikill til að valda
fólki með öndunar-
færasjúkdóma veruleg-
um erfiðleikum.
Árið 2002 var heild-
arútstreymi brenni-
steinstvíoxíðs á landinu
um 10 þúsund tonn, þar
af eru áætluð 6 þúsund
tonn á svæðinu frá
Straumsvík að Grund-
artanga. Þau áform
sem nú eru uppi um
frekari uppbyggingu
stóriðju á svæðinu
munu að vísu ekki
breyta þessum hlut-
föllum en það sama verður ekki sagt
um magnið.
Ef það verður raunin að á næstu
árum verði byggð 340.000 tonna raf-
skautaverksmiðja á Katanesi við
Hvalfjörð, álverið á Grundartanga
stækkað í 300.000 tonn og Járn-
blendiverksmiðjan stækkuð upp í
190.000 tonn fyrir utan 322.000
tonna álver í Reyðarfirði, hver verð-
ur staðan þá? Losun brennisteins-
tvíoxíðs mun meira en tvöfaldast,
verða 22 þúsund tonn á landinu öllu
ár hvert og þar af 13 þúsund tonn
hér við Faxaflóann. Það er löngu
kominn tími til að skoða allar þessar
framkvæmdir í samhengi hver við
aðra. Svo mikil mengun á afmörkuðu
svæði, þar sem stór hluti lands-
manna býr, á að vera okkur öllum al-
varlegt umhugsunarefni.
Eitt þúsund tonn af ryki
Útreikningar þeir sem hér eru lagðir
til grundvallar koma úr svari um-
hverfisráðherra við fyrirspurn minni
á Alþingi. Þar kom einnig fram að
miðað við fyrrgreind stóriðjuáform á
svæðinu frá Grundartanga að
Straumsvík, verða alls losuð 400
tonn af flúor og ólífrænum flúor-
samböndum út í umhverfið á hverju
ári. Ekki er vitað hversu mikil losun
þrávirkra lífrænna efna og þung-
málma verður. En hitt er vitað að
samanlagt munu álverið í Straums-
vík og stóriðjuverin tvö á Grund-
artanga spúa eitt þúsund tonnum af
ryki út í andrúmsloftið.
Svokallað svifryk hefur að und-
anförnu farið vaxandi á höfuðborg-
arsvæðinu. Loftið sem fólk þar and-
ar að sér fór fimmtán sinnum upp
fyrir viðmiðunarmörk á síðasta ári.
Þetta ryk stafar að stórum hluta af
síaukinni bílaumferð og tilheyrandi
sliti á malbiki, en það stafar líka frá
stóriðjuverunum á svæðinu og mun
aukast til mikilla muna gangi áð-
urnefnd framkvæmdaáform eftir.
Svifryk er heilsuspillandi, sérlega
hættulegt fólki með astma og önd-
unarfærakvilla. Fínni rykagnir, sem
geta borist langar leiðir með loft-
straumum, eru mun hættulegri
heilsu manna en þær sem grófari eru
og falla fyrr til jarðar. Ofan í kaupið
magna bæði fíngert ryk og sótagnir
upp áhrifin af mengandi brenni-
steinssamböndum í andrúmsloftinu.
Stikkfrí gagnvart
gróðurhúsaáhrifunum?
Það kann að vera að bera í bakka-
fullan lækinn að víkja að framgöngu
ríkisstjórnarinnar í Kyoto-ferlinu og
losun gróðurhúsalofttegunda hér á
landi. Þó er freistandi að nefna hér
dapurlega framtíðarsýn ríkisstjórn-
arinnar í þessum efnum. Losun
gróðurhúsalofttegunda á Íslandi var
um 3.300 tonn árið 1990. Miðað við
að öll núverandi stóriðjuáform rík-
isstjórnarinnar gangi eftir verður
losunin 5.400 tonn, eða ríflega 60%
aukning, þar sem 2.650 tonn munu
koma frá stóriðju. Meðan þetta við-
gengst hér eru stjórnvöld hinna
ríkjanna, sem aðild eiga að Kyoto-
bókuninni, að gera áætlanir um að
draga stórlega úr sinni losun. Á
grundvelli ýmissa rannsókna er ver-
ið að vinna framkvæmdaáætlanir um
hvernig einstakar atvinnugreinar
geti dregið úr losun og hvernig
draga megi úr losun frá samgöngum,
svo eitthvað sé nefnt.
Íslensk stjórnvöld þurfa að átta
sig á þeim alvarlegu aukaverkunum
sem stóriðjustefnan hefur í för með
sér jafnt á umhverfi okkar sem og
efnahagslíf. Hún þarf að gangast við
þeirri ábyrgð sem hvílir á herðum
hennar og láta af tvískinnungi þeim
sem einkennt hefur málflutning
hennar um árabil. Það verður nefni-
lega ekki bæði sleppt og haldið. Ís-
lendingar eiga magnaða náttúru,
sem hægt er að nýta til hagsældar
fyrir þjóðina án þess að vinna á
henni óafturkræf spjöll. Slíkt má
gera á fjölbreytilegan hátt, eins og
sjá má á því hversu fjölbreytilegt
námsval íslenskra stúdenta er og
hversu fjölbreytilegar hugmyndir
fólk um land allt hefur í atvinnulegu
tilliti. Við getum valið leiðir til at-
vinnuuppbyggingar sem varðveita
en spilla ekki þeim náttúrulegu verð-
mætum, sem okkur hefur verið trú-
að fyrir svo þau megi ganga áfram til
komandi kynslóða.
Fleiri stóriðjuver – meiri mengun
Kolbrún Halldórsdóttir
skrifar um umhverfismál ’Svo mikil mengun á af-mörkuðu svæði, þar sem
stór hluti landsmanna
býr, á að vera okkur öll-
um alvarlegt umhugs-
unarefni.‘
Kolbrún Halldórsdóttir
Höfundur er þingmaður Reykvíkinga
fyrir Vinstrigræna.