Fréttablaðið - 20.12.2005, Blaðsíða 26

Einar K. Guðfinnsson
sjávarútvegsráðherra
segir að íslenskur sjáv-
arútvegur sé traustur og
samkeppnishæfur eins
og samanburðarathug-
anir leiði ljós. Hann seg-
ir í samtali við Jóhann
Hauksson að hátt gengi
krónunnar sé alvarleg
ógnun við greinina en
telur jafnframt að það
muni síga von bráðar.
Hveitibrauðsdagar Einars K. Guð-
finnssonar sjávarútvegsráðherra
eru senn á enda, en hann tók við
embætti á ríkisráðsfundi á Bessa-
stöðum 27. september síðastliðinn.
Einar er Vestfirðingur og sjáv-
arútvegur er honum í blóð borinn.
Hann hefur áhyggjur af því hve
grátt gengi krónunnar hefur leikið
sjávarbyggðirnar en trúir því að
senn muni það síga sjávarútvegi
og sjávarbyggðum til hagsbóta.
Einar styður kvótakerfið og
telur það hagkvæmt. Hann bend-
ir á að samanburðarathuganir við
norskan sjávarútveg sýni svart
á hvítu hve samkeppnishæfur
íslenski sjávarútvegurinn sé.
Margir eru vafalaust ósammála
nýja sjávarútvegsráðherranum
um eitt og annað, en þótt hann boði
enga uppstokkun hefur hann reif-
að athyglisverðar áherslubreyt-
ingar, meðal annars í umræðum á
Alþingi.
Stýrum notkun veiðarfæra
„Ég lagði á það áherslu í upphafi
ferils míns hér í ráðuneytinu að
komið væri að ákveðnum þátta-
skilum. Búið væri að gera miklar
breytingar á stjórnkerfi fiskveiða
og stilla af línurnar milli hins
hefðbundna aflamarkskerfis ann-
ars vegar og smábátaveiðanna
hins vegar. Byggðaþátturinn væri
fólginn í byggðakvótanum og línu-
ívilnun.
Það þýðir hins vegar ekki að
verkefninu sé lokið. Við höfum
auðvitað áhyggjur af því að við
höfum ekki náð þeim árangri í
uppbyggingu þorskstofnsins sem
ástæða væri til. Við sjáum sam-
hengi milli afkomu þorskstofns-
ins og fæðuframboðsins. Enn-
fremur er ástæða til þess að hafa
áhyggjur af stærsta þorskinum
í stofninum sem verðmætastur
er fyrir hryginguna. Það er ekki
nægjanlegt að ákveða aðeins afla-
magnið heldur þurfum við að huga
að því hvernig við veiðum. Við
höfum beitt aðgerðum til þess að
draga úr sókn í stærsta fiskinn.
En það er ekki nóg. Það sem ég les
meðal annars út úr skýrslum Haf-
rannsóknastofnunarinnar er að
þorskurinn hafi ekki þá fæðu sem
þyrfti að vera og það hefur áhrif
á þyngd hans og holdarfar. Síðan
hafa menn bent á að fæðuskort-
urinn geti haft áhrif til lækkunar
á kynþroskaaldri. Ég er þeirrar
skoðunar að við eigum að nota
veiðarfærin til þess að stjórna
þessu. Við þurfum að átta okkur
miklu betur á virkni mismunandi
veiðarfæra. Það er verið setja upp
miðstöð veiðarfærarannsókna í
starfsstöð stofnunarinnar á Ísa-
firði og ráðgert er að auka þessa
starfsemi. Margir sjómenn setja
spurningamerki við auknar loðnu-
veiðar í flotvörpu. Brýnast nú er
að slá máli á stærð loðnustofnsins
áður en frekari ákvarðanir verða
teknar.“
Vill ekki auka veiðar
Margir sjómenn og nokkrir fiski-
fræðingar telja heillaráð að veiða
meira af þorski þegar hann hefur
hvort eð er ekki næga fæðu í haf-
inu. Sjávarútvegsráðherra telur
þetta ekki einfalt. „Ég held að
breytingarnar í hafinu megi líka
rekja til umhverfisþátta, hækk-
andi hitastigs og fleiri atriða. Það
leikur enginn vafi á að breytingar
á umhverfisskilyrðum í innfjörð-
um hafa haft afgerandi áhrif á
rækjuveiðarnar. Þorskurinn hefur
gengið inn í firðina og sömuleiðis
ýsan sem gaddar í sig rækjuna.
Við eigum ekki gott með að hafa
áhrif á svona atriði. Ég hef lýst
því yfir að ég vilji ekki breyta 25
prósenta aflareglunni til hækkun-
ar eða lækkunar. Fiskifræðingar
hafa margir talið að skynsamlegt
væri að lækka hlutfall þess sem
taka má úr hverjum stofni. Ég held
að ástæða sé til að bíða átekta og
sjá hvort aðrar aðgerðir, til dæmis
til að verja stærsta þorskinn, geti
ekki skilað árangri.“
Gengið mun lækka
Hefur þú engar áhyggjur af sjáv-
arbyggðum sem bera skarðan hlut
frá borði í góðærinu?
„Það er ekki vafi á því að alvar-
legasta ógnunin við sjávarútveg-
inn í dag er gengi krónunnar. Ég
hef lagt út af þessu á öllum fundum
sem ég hef verið á að undanförnu.
Staðan er alvarleg. Sjávarútvegur-
inn tapar tekjum sem kemur auð-
vitað fram í lækkandi tekjum fólks
sem starfar í greininni og minnk-
andi tekjum sjávarbyggðanna. Að
mínu mati hlýtur það að gerast fyrr
en seinna að krónan gefur eftir.
Við sjáum að hækkandi vextir
Seðlabankans hafa verið að bíta á
vaxtastigið og ættu aðgerðirnar
að draga úr spennunni, sérstak-
lega á íbúðalánamarkaðnum sem
er hin raunverulega uppspretta
þenslunnar og tilefni Seðlabank-
ans til að hækka stýrivextina.
Kjarni málsins er sá að ástand-
ið nú er tímabundið. Viðskiptahall-
inn er 10 til 12 prósent eða á annað
hundrað milljarðar króna og það
sjá allir að svoleiðis ástand getur
ekki staðið lengi. Skuldir sjávar-
útvegs eru gríðarlegar en þetta
er tæknivædd og vel skipulögð
atvinnugrein og ég veit að hún
stendur undir þessu í heild sinni,“
segir Einar.
Aukinn byggðakvóta?
Kristinn H. Gunnarsson þingmað-
ur Framsóknarflokksins og stjórn-
arliði af Vestfjörðum hefur sagt
að 20 þúsund tonna byggðakvóti
geti snúið þróuninni til hins betra.
Einar er þessu ekki sammála.
„Ég er þeirrar skoðunar að
það sé ekki lausn að deila út kvóta
með handvirkum hætti. Úthlutun
byggðakvóta er eitt helsta deilu-
mál viðkomandi byggðarlaga. Ég
tel að beita eigi byggðakvótum
mjög afmarkað til þeirra byggða-
laga sem verða fyrir áföllum en
við eigum ekki að láta byggða-
kvóta verða stóran hluta af okkar
fiskveiðistjórnunarkerfi.
Við höfum gripið til annarra
úrræða. Við höfum komið á línu-
ívilnun sem gefur þúsundir tonna.
Þetta hefur virkað vel fyrir mörg
byggðarlög. Við höfum styrkt gíf-
urlega grundvöll smábátaútgerðar
í landinu og aukið veiðirétt þeirra
svo mjög að mörgum þykir nóg
um. Allt er þetta liður í því að búa
til tækifæri og úrræði fyrir minni
byggðir. Að mínu viti hefur margt
verið gert sem tengja má byggða-
sjónarmiðum.
Mér finnst ástæða til þess að
vekja athygli á að sjávarútvegur-
inn er gríðarlega öflug grein eins
og samanburður sýnir glögglega.
Svo gleyma menn gjarnan því að
sjávarútvegurinn er þekkingar-
iðnaður og hátæknigrein. Menn
tala mikið um vanda hátæknifyr-
irtækja. Ég skil ekki þann mun
sem menn gera á hátæknifyrir-
tækjum og sjávarútvegi. Marorka,
Marel, 3X Stál og mörg önnur fyr-
irtæki hafa orðið til sem hátækni-
fyrirtæki vegna nálægðarinnar
við sjávarútveginn. Lausnirnar
í sjávarútvegi byggjast á hugviti
og þekkingu. Ég er sannfærður
um að gengið gefur eftir og hagur
þessara fyrirtækja vænkast. Auð-
vitað verðum við að stuðla að því
líka.“
Óskiljanlegt verð á kvóta
Fram hafa komið upplýsingar á
Alþingi um gríðarlegan tilflutning
á kvóta, bæði í viðskiptum með
varanlegan kvóta en ekki síður
með stórfelldri leigu á aflaheim-
ildum. Og verðið er hátt og hefur
jafnvel farið hækkandi þrátt fyrir
ótryggar aðstæður.
„Mér er í rauninni óskiljan-
legt hvers vegna kvótinn hækkar
svo mikið við þær efnahagslegu
aðstæður sem eru í sjávarútvegin-
um,“ segir Einar.
„Það er útlokað að stýra fisk-
veiðum, hvort sem um er að ræða
aflamarkskerfi eða sóknarstýring-
arkerfi, án þess að heimila fram-
sal á heimildum. Fiskveiðistjórn-
un sem ekki heimilar slíkt verður
óhagkvæmt eins og margoft hefur
sýnt sig. Framsalið er reyndar
ein leið til þess að hleypa nýliðum
inn í greinina. Ég hef ekki farið
í þessar upplýsingar skip fyrir
skip en ég sé að að sumu leyti er
þetta þannig að verið er að flytja
kvóta á milli tengdra og skyldra
fyrirtækja. Ég sé ekkert athuga-
vert við það. Þar eru menn aðeins
að ná fram hámarkshagræðingu í
útveginum sem alltaf er verið að
krefjast af honum til þess að hann
geti staðið undir þessum miklu
lífskjörum. Ég sé ekki ástæðu til
að bregðast við neinu þarna með
ógnarharða. Útgerðirnar verða
alltaf að veiða sjálfar ákveðið
lágmarkshlutfall af kvóta sínum.
Ég hef ekki séð ástæðu til þess að
auka veiðiskylduna og takmarka
þar með möguleika til leiguvið-
skipta. Það gæti raskað stöðu
ýmissa minni útgerða sem þurfa á
því að halda að leigja til sín kvóta.
Það eru ýmsar útgerðir sem leigja
til sín og eru í örum vexti. Það á
til dæmis við um fyrirtæki á Vest-
fjörðum sem leigja aflaheimild-
ir af því þau eru að vaxa,“ segir
Einar K. Guðfinnsson.
Komdu í spennandi heim
afþreyingar og upplýsinga
Smelltu þér á www.ogvodafone.is, farðu í næstu verslun Og Vodafone
eða hringdu í 1414 fyrir nánari upplýsingar.
24.900 kr.
MOTOROLA V3 RAZR
SÍMI
Alvarlegasta ógnunin er gengið
EINAR K. GUÐFINNSSON SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRA „Ég er þeirrar skoðunar að það sé ekki lausn að deila út kvóta með handvirkum hætti.“
FRÉTTAVIÐTAL
JÓHANN HAUKSSON
johann@frettabladid.is