Fréttablaðið - 20.12.2005, Blaðsíða 79

20. desember 2005 ÞRIÐJUDAGUR44
Stóra svið
SALKA VALKA
Mi 28/12 kl. 20 Su 8/1 kl. 20
WOYZECK
Fi 29/12 kl. 21 Fö 30/12 kl. 21
Lau 7/1 kl. 20 Su 15/1 kl. 21
KALLI Á ÞAKINU
Má 26/12 kl. 14 Su 8/1 kl. 14
Su 15/1 kl. 14
CARMEN
Fi 12/1 kl. 20 FORS. miðav. 2.000- kr
Fö 13/1 kl. 20 FORS. miðav. 2.000- kr
Lau 14/1 kl. 20 FRUMSÝNING UPPSELT
Nýja svið/Litla svið
ÞRJÁR SYSTUR e. TSJEKHOV
Nemendaleikhúsið, aðeins í desember
Þr 27/12 kl. 20 Mi 28/12 kl. 20
MANNTAFL
Mi 28/12 kl. 20 Su 8/1 kl. 20
Síðustu sýningar
ALVEG BRILLJANT SKILNAÐUR
Fi 29/12 kl. 20 AUKAS. UPPSELT
Fö 30/12 kl. 20 AUKASÝNING
BELGÍSKA KONGÓ
SÝNINGAR HEFJAST AÐ NÝJU Í
JANÚAR
Lau 7/1 kl. 20 Su 15/1 kl. 20
Fö 20/1 kl. 20 MIÐAV. 2.500-GJAFAKORT
GEFÐU EFTIRMINNILEGA UPPLIFUN
GJAFAKORT Í BORGARLEIKHÚSIÐ
GILDA ENDALAUST
������������������������������� ���������������������������������������� ��������������������
��������������������������������������������������������������������������������
������������������������������������������
�������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������
������������ ��������������������������������������������������
��������� ���������������� ������������������������ ����� ����������������
������� ��������������������������������������������� �������
��������������������������
������������ �������������� �� �����������
Fim. 29. des. örfá sæti laus
Fös. 20. jan.
Lau. 21. jan.
Gleðileg jól!
Í ritdómi um bókina Barnagælur eftir Óttar Martin Norðfjörð, sem birtist í blaðinu í
gær, láðist að geta að Bergsteinn Sigurðsson skrifaði dóminn.
ÁRÉTTING
[ BÆKUR ]
UMFJÖLLUN
Hinir sterku er lágstemmd saga
sem fjallar um sambönd, hug-
sjónir og réttlætingar. Þessi
samtímasaga er önnur skáld-
saga höfundarins sem einnig
hefur skrifað ljóð og leikrit, þ.á
m. verkið Böndin á milli okkar
sem var sýnt í Þjóðleikhúsinu
síðastliðinn vetur. Aðalpersóna
sögunnar er ung sjónvarpskona
sem hefur gengið í gegnum erf-
iðleika og þarf að endurmeta
líf sitt, einkalíf og opinbert, og
samskipti við fjölskyldu og vini
fyrrum ástmanns síns.
Sögunni er miðlað í gegnum
sjónvarpskonuna ungu. Frá henn-
ar sjónarhorni birtast viðhorf
annarra og hugsanir hennar um
samferðafólkið móta frásögnina.
Mestur hluti sögunnar er sagður
í þriðju persónu, samtöl eru ekki
mörg né annað sem brýtur upp
þennan lágstemmda frásagnar-
máta. Röddin er íhugul en frem-
ur einhæf því sjónvarpskonan
er eins konar sía á söguna. Í for-
grunni eru samskipti hennar við
mennina í lífi hennar. Í fortíðinni
er Ómar, ógæfusamur athafna-
maður og í nútímanum nýi kær-
astinn Arnar, vinurinn Þór og
fyrrum tengdafaðirinn sem á
vissan hátt er orsök spennunnar
í sögunni.
Sagan hverfist ekki aðeins um
tilfinningalíf heldur einnig um
þjóðmálin. Höfundi tekst vel til
í lýsingum á skoðanaskiptum og
ágreiningsefnum sem yfirleitt
eru ekki tekin til umfjöllunar
í íslenskum skáldsögum. Aðal-
persóna sögunnar veltir fyrir sér
viðbrögðum og mögulegum rétt-
lætingum fólks í samhengi við
skilning þeirra á samtímanum og
stjórnmálaskoðanir þeirra. Hún
er sjálf efins og óörugg innra
með sér en kemur fyrir eins og
ein af hinum sterku út á við. And-
stæðurnar í sögunni eru annars
vegar mennirnir sem aðhyllast
nýfrjálshyggju, og verður tíðrætt
um frelsi og möguleika einstakl-
ingsins, og hins vegar hún sjálf
sem fulltrúi jöfnuðar í samfé-
laginu þó staða hennar í pólitík
sé ekki skilgreind sérstaklega.
Í þessum köflum kemst höfund-
urinn á nokkuð sannfærandi
flug og pólitíkin kryddar söguna
þó tenging hennar við einkalíf
persónanna mætt vera sterkari.
Leiðin sem höfundurinn fer
í að skipta upp bókinni er krefj-
andi fyrir lesendur. Það er flakk-
að töluvert í tíma og því er erf-
iðara að fylgjast með því hvernig
unga konan þroskast eða breytist
heldur en ef um hefðbundna línu-
lega frásögn hefði verið að ræða.
Sagan hefst á föstudagskvöldi
og endar á laugardagskvöldi en
þarna á milli hefur lesandinn
ferðast allt til upphafs sambands
hennar og athafnamannsins, inn
og út úr hugsunum persónanna
sem unga konan hefur kynnst
og umgengist um lengri eða
skemmri tíma.
Kristrún Heiða Hauksdóttir
Styrkur einstaklingsins
HINIR STERKU
HÖF. KRISTJÁN ÞÓRÐUR HRAFNSSON
Útg. Mál og menning
Niðurstaða: Höfundur hefur mikið vald á
þeim stíl sem hann beitir og minnir mjög á
fyrri bókina hans sem einkennist af næmni
fyrir tilfinningum persónanna. Hinir sterku
er ekki viðburðarík bók framan af, nema á
tilfinningasviðinu, en þegar frásögnin í heild
er gaumgæfð er bókin full af litlum sögum,
hugleiðingum og ósvöruðum spurningum sem
gera þetta að áhugaverðri og eftirminnilegri
skáldsögu.
[ BÆKUR ]
UMFJÖLLUN
Árið 1990 sendi Rúnar Helgi
Vignisson frá sér skáldsöguna
Nautnastuld. Þar sagði frá lús-
ernum Agli Grímssyni sem stóð
engan veginn undir nafni og var
jafn ólíkur fornhetjunni og nafna
sínum Skallagrímssyni og hugsast
gat. Egill glímdi við silfurskottur,
bæði raunverulegar og andlegar,
og reyndi að koma undir sig fót-
unum sem rithöfundur þrátt fyrir
að vera þjakaður af þunglyndi,
minnimáttarkennd og almennum
aumingjaskap.
Þunglyndið var alger nautn-
astuldur og varð Agli einnig fjötur
um fót í ástarmálum þar sem hann
missti frá sér hverja draumadís-
ina á fætur annarri. Það rofaði þó
aðeins til hjá Agli í bókarlok þar
sem hann var kominn til Banda-
ríkjanna og í hendurnar á sálfræð-
ingnum Jane sem hjálpaði honum
að takast á við Nautnastuldinn.
Tilgangslaust líf
Rúnar Helgi hefur nú grafið Egil
upp, 15 árum síðar, í Feigðarflani.
Þeir sem gerðu sér vonir um að
Egill væri á grænni grein eftir
Nautnastuld geta gleymt því.
Þunglyndið, minnimáttarkenndin
og meðvirknin eru enn að drepa
þennan gamla kunningja sem
sér ekki til sólar frekar en fyrri
daginn. Hann er giftur sálfræð-
ingnum sínum og á með hennni
tvö börn. Þau búa í Reykjavík og
una hag sínum illa. Jane finnur
sig ekki á Íslandi og Egill finnur
sig ekki í hjónabandinu. Er löngu
orðinn leiður á konunni sinni og
sér engan tilgang með verald-
legu brölti. Rithöfundarferillinn
er runninn út í sandinn og hann
hefur ekkert gefið út lengi og
þarf því að vinna fyrir sér sem
framhaldsskólakennari en geng-
ur frekar illa að tjónka við MSN-
kynslóðina.
Lái því Agli hver sem vill þótt
hann ákveði að binda enda á líf sitt.
Hann kveður börnin sín og konu
á nöprum haustdegi, fer í BYKO
og kaupir barka og hosuklemmu.
Hann ætlar svo að breyta bílnum
sínum í lítinn gasklefa með því að
leiða útblástur hans inn í bílinn og
heldur því út úr bænum með það
fyrir augum að finna góðan stað til
að deyja á.
Egill er seinheppnari en flestir
og verður því bensínlaus áður en
hann nær lokatakmarki sínu en
eins og sannaðist best í Dýrðlegu
fjöldasjálfsmorði getur það haft
afdrifaríkar afleiðingar að fresta
sjálfsmorði. Þessi óvænta töf verð-
ur til þess að Egill lendir í hverri
uppákomunni á fætur annarri á
þjóðveginum og neyðist til að slá
áformum sínum á frest allt þar til
hann er kominn á æskuslóðirnar á
Ísafirði.
Ferðalag Egils er bráðskemmti-
legt á köflum og á vegi hans verða
kynlegir kvistir sem varpa ljósi
bæði á hann sjálfan og þjóðarsál-
ina. Þarna á meðal eru stórundar-
leg bóndahjón, gamall félagi frá
Ísafirði sem Egill kemur að með
haglabyssuhlaup í kjaftinum og
síðast en ekki síst unglingsstúlkan
Ekki-Snæfríður Íslandssól. Hún
er dásamlegur senuþjófur sem
hristir hressilega upp í Agli.
Gráglettni Egils Grímssonar
Þegar Egill lagði upp í feigðarferð
sína réttlætti hann fyrirhugað
sjálfsmorð sitt ekki síst með því
að með því að hverfa úr jarðlífinu
muni hann hlífa börnunum sínum
við því að horfa upp á þá hryggð-
armynd sem faðir þeirra er. Hann
ætlar sem sagt að bjarga börnun-
um sínum með því að drepa sig og
reyna að rjúfa sögulega samfellu
þunglyndis og alkóhólisma í fjöl-
skyldunni. Þetta er ef til vill full
ódýr réttlæting og samferðar-
menn Egils sjá til þess að hann fái
um nóg að hugsa.
Sjálfsmorð og þunglyndi eru
auðvitað ekkert gamanmál en
lúmskur húmor Rúnars Helga
nýtur sín vel í sögunni og þótt
kaldhæðni Egils Grímssonar svífi
alltaf yfir vötnunum getur lestur
Feigðarflans ekki haft annað en
jákvæð áhrif á viðhorf lesenda til
sjálfra sín og lífsins.
Feigðarflan er blátt áfram og
þægileg vegasaga sem rennur
ljúflega í gegn enda skrifar Rúnar
Helgi skýran og læsilegan texta.
Hún er töluvert styttri en Nautn-
astuldur og byggingin er öllu ein-
faldari en Nautnastuldur sem var
skreyttur neðanmálsgreinum og
allskonar útúrdúrum sem gerðu
Egil að enn raunverulegri persónu
fyrir vikið. Þetta dýpkaði frásögn-
ina jafnframt heilmikið og bauð
upp alls konar fíflagang.
Nautnastuldur er fyndnari
og skemmtilegri en Feigðarflan
sem er aftur á móti yfirvegaðari,
samþjappaðri og beinskeyttari.
Nautnastuldur höfðaði sterkt til
mín á þunglyndum menntaskóla-
árunum og við Egill eigum enn
margt sameiginlegt þannig að það
er ekki hægt að segja að þetta hafi
verið ánægjulegir endurfundir.
Þórarinn Þórarinsson
Saga af margboðuðu sjálfsmorði
FEIGÐARFLAN
HÖF: RÚNAR HELGI VIGNISSON
ÚTG: Græna húsið
Niðurstaða: Feigðarflan er blátt áfram og
þægileg vegasaga sem rennur ljúflega í gegn
enda skrifar Rúnar Helgi skýran og læsilegan
texta.