Fréttablaðið - 20.12.2005, Blaðsíða 28

– stærsti fjölmiðillinn!
Um 150.000 lesendur
Sérblað um heilsu fylgir
Fréttablaðinu þriðjudaginn 3. janúar
Meðal efnis er:
• Spennandi ný námskeið
• Hvernig halda þekktir Íslendingar sér í formi?
• Mataræðið tekið í gegn
• Hvað virkar gegn varaþurrki?
• Líkamsrækt fyrir börn
Allar nánari upplýsingar veita Helga Kristjánsdóttir
í síma 550-5821, netfang helga@frett.is eða
Hinrik Fjeldsted í síma 550-5837, netfang hinrik@frettabladid.is
Blaðinu er dreift með Fréttablaðinu í 107.000 eintökum um allt land.
Sér
blað
um
heil
su 3
. jan
úar

28 20. desember 2005 ÞRIÐJUDAGUR
BOTSVANA Hópar hirðingja hafa í
tuttugu þúsund ár lifað af á harð-
býlum sléttum Kalaharí eyðimerk-
urinnar í Botsvana. Ættbálkur
Búskmanna berst nú hatrammlega
fyrir rétti sínum til þess að halda til
á verndarsvæði í miðju eyðimerk-
urinnar, en ríkisstjórn Botsvana
hefur í um áratug reynt að hrekja
þaðan þá örfáu Búskmenn sem enn
halda þa til.
Búskmenn eru frumbyggjar
gríðarstórs svæðis sem teygir sig
alla leið frá odda Suður-Afríku til
Sambíu og Simbabve. Hellamyndir
þeirra, þekking á náttúru sléttunn-
ar og hæfni til þess að laga sig að
erfiðum aðstæðum eru meðal sér-
kenna ættbálksins sem vakið hafa
athygli.Eftir að hafa farið halloka
fyrir ættbálkum frá miðhluta Afr-
íku og síðar evrópskum landnemum
neyddust Búskmennirnir til þess að
hörfa langt inn í eyðimörkina. Talið
er að einungis hundrað þúsund séu
eftir í dag, og lifa flestir við mikla
fátækt utan verndarsvæðisins.
Verndarsvæðið eyðimörkinni
miðri var stofnað upp úr 1960, upp-
haflega til þess að vernda um fimm
þúsund Búskmenn sem þar áttu
undir högg að sækja. Þeim hefur
hins vegar fækkað mjög ört síðan
þá, og er nú talið aðeins um þrjátíu
haldi þar enn til, Stjórnvöld í Botsv-
ana beitt sér af mikilli hörku fyrir
því að þeir yfirgefi heimkynni sín.
Ástæður þess að stjórnvöld vilja
Búskmennina út af svæðinu er sú
að þau segja of dýrt að halda þar
uppi þjónustu, á borð við sjúkrahús
og skóla. Þá segja þau nýja lifnaðar-
hætti Búskmanna ekki samræmast
villtu dýralífi, en Búskmennirnir
hafa á síðustu árum tekið upp hesta
og fjórhjóladrifin ökutæki til veiða,
ólíkt því sem tíðkaðist á árum áður
þegar meðlimir ættbálksins veiddu
eingöngu fótgangandi og notuðust
við eitraða örvarodda til þess að
fella bráð sína.
Aðrir telja hins vegar ástæðu
þess að stjórnvöld vilji hrekja
Búskmenn af landsvæði forfeðr-
anna gróðavon í demantanámum.
Stjórnvöld vilji einnig greiða fyrir
ferðamannaiðnaði sem er vaxandi
atvinnugrein á svæðinu.
Aukin harka hefur á síðustu
mánuðum færst í samskipti Búsk-
manna og stjórnvalda. Vopnaðir
lögregluþjónar hafa þvingað Búsk-
menn til þess að yfirgefa heimalönd
sín, með því að hóta þeim limlest-
ingum eða jafnvel dauða. Margir
þeirra sem nauðugir hafa sest að
í sóðalegum landnemabyggðum
draga fram lífið með vændi og
alkóhólismi og alnæmi eru gríð-
arleg vandamál. Starfsþjálfun er í
boði fyrir meðlimi ættbálksins, en
þrátt fyrir það lifir stór hluti fólks-
ins á bótum frá hinu opinbera og
eyða heitum dögunum við spil og
bjórdrykkju.
Búskmenn hafa veika rödd í
stjórnkerfi Botsvana og eru til
dæmis ekki meðal þeirra ættbálka
sem viðurkenndir eru í stjórnar-
skrá landsins. Rúmlega tvö hundr-
uð Búskmenn hafa lagt fram kæru
á hendur ríkisstjórninni, og vilja
öðlast réttindi að snúa til baka
á slétturnar, heimkynni sín um
þúsundir ára. Málið hefur þó ekki
ennþá komið fyrir dóm, og á meðan
geta Búskmenn einungis látið sig
dreyma um frelsið sem þeir segja
fólgið í lífinu á víðáttum Kalaharí
eyðimerkurinnar. 
Baráttan á
sléttunni
Búskmenn hafa haldið til á sléttum Kalaharí eyði-
merkurinnar í Botsvana lengur en tuttugu þúsund
ár. Þeir heyja nú erfiða baráttu um eyðimörkina.
BARÁTTAN UM SLÉTTURNAR Búskmenn reisa sér viðarskýli á sléttum Kalaharí eyðimerkurinnar í Botsvana, en þessi hirðingjaættbálkur hefur reikað um sléttur eyðimerkurinnar í meira en tuttugu þúsund ár. Nú berst þjóðflokkurinn fyrir rétti
sínum þess að halda þar til áfram.