Réttur - 02.05.1950, Side 2

82
RÉTTUR
Samúðin með frelsisbaráttu hinna undirokuðu þjóða
er rauði þráðurinn í öllum skáldskap og ritgerðum um er-
lend tíðindi allan síðari hluta 19. aldar.
Hámarki sínu í þrótti, skilningi og list nær þessi heita
frelsisást Islendinga, sem jafnt kemur fram í ást á eigin
frelsi sem viðurkenningu á frelsisrétti annarra, í kvæði
Stephans G. Stephanssonar, „Transvaal", — þessu vold-
uga ádeilukvæði á brezka auðvaldið og yfirgangs- og arð-
ránsstefnu þess. Hvergi hefur Stephan G., — einhver mesti
maður, sem íslenzkur kynstofn hefur eignazt og sjálfur
þó brezkur þegn, — túlkað betur afstöðu íslendingsins til
frelsisbaráttu annarra nýlenduþjóða: skylduna til þess að
tjá samúð sína, a. m. k. í orði, þótt afl bresti til að fylgja
því eftir í verki.
„Mér finnst minn andi espast við,
Að eiga sjálf-geymt fé og blóð
Er betri málstað brestur lið —
En bíðum, ég á orð og ljóð!
Og verði þau í þetta sinn
Af þunga dýpsta hugar-móðs,
Að brennimarki á Kains kinn,
Að klögun Abels dauðablóðs,
Að vofu er illspá æpa skal
Að Englands her frá Búans val.“
Öll þessi harmþrungna ádeila Islendingsins er mörkuð af til-
finningu hinnar smæstu þjóðar heims, sem veit að hún
á ei „sakarafl við sonarbana", en lítur á það sem siðferði-
lega skyldu sína, að kveða upp dóminn yfir níðingnum, og
safna þannig glóðum elds í orði og verki að kúgunarkerfi
því, sem verður að falla, ef Island og önnur þau lönd, sem
búið hafa við nýlendukúgun, eiga að öðlast frelsi og varð-
veita það.
„— Eg veit mitt orð til einskis fer,
Að England smáir slíkan vott,