Réttur - 01.05.1961, Side 52

212
R É T T U R
ast öll eitthvað svo hversdagsleg. Jafnvel verkföll hafa að
undanförnu ekki boðið upp á neitt hátíðlegra en lítils háttar
benzínslag.
Við megum heldur ekki gleyma því, að líklega finnst rit-
höfundunum alþýðan ekki eins aðlaðandi og áður, finnst
að auðdýrkun borgarastéttarinnar hafi seilzt helzt til langt
inn í raðir hennar, finnst að hún hafi ekki sýnt þann mann-
dóm sem vonazt var til af henni. „Hvar er systir okkar al-
þýðan?“ spyr einn þeirra, og annar biður um „einn kaldan
dropa“. Það hefur líka sína þýðingu, að sá sósíalistiski
hugsjónaeldur, sem var helzti orkugjafi verkalýðsskáldanna,
hefur orðið fyrir nokkurri ágjöf í öldugangi sögunnar. Það
hefur komið á daginn, að sósíalisminn er ekki það töfraorð
sem leysir gátur mannlífsins í fljótu bragði: menn vita að
hann kemur mörgu áleiðis, en hann á sér sín eigin vanda-
mál og mótsetningar, sem mörgum hefur gengið erfiðlega
að skilja. En hvort sem við teljum upp fleiri eða færri or-
sakir, þá liggur afleiðingin ljós fyrir: orka rithöfundanna
hefur í æ ríkara mæli beinzt að því að kanna vandamál
mannsins yfirleitt, „mannsins á bak við þjóðfélagið“. Auð-
vitað er þjóðfélagið ekki horfið: margir hafa reynt að vekja
íslendinga til skilnings á því hvaða hættur þeim eru búnar
sem þjóð. En það er sama: vandamálum alþýðumannsins
hefur verið vísað til dálka dagblaðanna.
Nú gæti einhver spurt: er þetta svo alvarlegt mál, höfum
við nokkuð að gera við skáldsögur um verkalýðinn? Eg
leyfi mér að fullyrða að þær séu bráðnauðsynlegar. Bók-
menntir, raunsæisbókmenntir eru nokkurs konar alfræðibók
þjóðlífsins, og bókmenntir sem ekki hafa gefið verðuga
mynd af lífssögu og þróun svo þýðingarmikillar þjóðfélags-
stéttar og verkalýðsins eru eins og alfræðibók þar sem í
vantar öll uppsláttarorð sem byrja á S. Auðvitað má ekki
taka þetta alfræðital of liókstaflega. Balszac var ágætur