Réttur - 01.04.1971, Side 63

liraö Iw-nr Jjtá
H'tfi til mO úthrnlÖM
t»iÖHVlU4NV/ -<«&
aw. ttf i m.AK
HWI t tlAl.tW 17. tir*. I‘l.t7
Á liitaveitau bara
aö veröa kosn-
ingabeita?
í .iiíí l( -iii- íi Vn i.aí' í ^.tr.
í.i....i,»i.ií" a'lr fkk! *
■K't'Á'-' {ft Ut fttrr *M .fí&yz4k
íhrJS'-ítt - >.(ít Lm** ?»/ri
w rw'wráÁ «s> '•««#'# ísSí&Í sxmr*
:><> vtnr wi wS s.**4»?kkí« ksS*-
tt -Kfn* tg tpsfi# v«r&&
£L: f,<rír vu*
{*#* f>Át ***f M* *'.( ****&
MrFJprfáfctí Hiitáaíifitr Axé-
(•«». »,;*/ »*;«» t,j»r<4-ttftUB*»í
Irá xt/frwwráld*.
rti i-r«B »-V vaK/ir t*«* (M* f*?- :
tt-^-4 ká » B*- ittnuí. Vmm»ií4>
rrtífUií tér á &»<íik4 tórswuiír
»llrínilivíta móðir
Söguljód Jóhannesar úr Kötlum • •"■■yTffiaW
)lr«ti viðburður i íuIeHxkrl Ijúðujjerð niöaa <l')ruur< '**/f * - f*|
tHirríteiuu Krliut;,oUuur houiu út rrrir 10 úrum. 4 J I
j SlA(>- lírmur tt iUikauiarkuÖim* i Ur»k)a«ík ajU t >fi l**** á<7‘* /»< <*->
* Jiúðu-MÍu rfltr J<ll.aruui» úr KtilluiB, rr Iwkií mfu- <-* ‘ - , vl Vfl
lá' -Hriu»U»íu* iuúúU’. .SkttMijl >rlírr ai> >rk- 4;. *.*t. iw~»r »*rf;</ *>< ! Ig9l
i^fni líf IfttraUÓ ívU-u«ku |>}<’»ðuríauar, ttióur- n *a! rrAi.r* i v «•. ,v«Ja- f 99B
kíi»*« h*u»Cr «B»m »)( <*i*» |m« »•« wtkUr- ' r .^.
í-í.-. ,9 *Rjilu« rR rríat |u<ð uiuu >rkja j
íVL’. íH. H.ÍIJU li*ir t.tful fnllliucuuuui »*-uj ititiuiu
■■■HHik; VM
Jóhannesar úr Kötlum „Hrímhvíta móðir" komu út
17. desember 1937 birtist um það stór forsíðufyrir-
sögn í Þjóðviljanum með viðtali við skáldið. Ég
held það hafi þá verið einsdæmi í sögu íslenzkrar
blaðamennsku að útkoma bókar væri forsíðufrétt
yfir þvera síðu — og er það undarlegt hjá slikri
bókaþjóð sem vorri. Upphafskvæði þessarar Ijóða-
bókar hafði áður birtst í Þjóðviljanum 1. desember
1936, — og í þeim sama mánuði komu líka út: Ljós
heimsins, Kyssti mig sól, Skuggarnir af bænum
og annað bindi af Rauðum pennum.
Ég efast um að nokkurntíma fyrr eða siðar i sögu
ísiands hafi skáld þjóðarinnar verið svo sameinuð
alþýðu landsins í baráttu hennar sem á þessum
árum, einkum 1936—7. Kvæði Jóhannesar, eins og
„Mitt fólk" (1936), „Þegar landið fær mál" (1937)
eða „Þegnar þagnarinnar" (1937) bera þessari
samlifun vitni. Og mikið má vera, ef hin innilega
lýsing, svo listrænt orðuð, sem Laxness leggur
Uglu i hug á sellufundinum i „Atómstöðinni", á
ekki uppruna sinn að þakka andanum frá þessum
kreppu- og baráttuárum fátækrar, en hugumstórrar,
alþýðu.
Það sem þessi skáldafylking öll og skipulags-
frömuður hennar og hugsuður, Kristinn, vann fyrir
islenzka alþýðu á þessu vori samfylkingar og sókn-
ar, verður vart ofmetið.
Funi sárrar fátæktar og réttlát reiði alþýðu, sem
„Þessi stund. er þúsund hjartna bragur.
Þetta er fólksins mikli reikningsdagur.
Þessi rauði áll er yfrið fagur,
af því hann er sigur kngaðs manns.
Minnist þess og það er yðar hagur!
Það kemst enginn fram hjá lífi hans.”
Jóhannes úr Kötium:
Níundi nóvember í „Hrímhvita móðir“.
reis gegn ranglæti og kreppu, magnaði hitann í
hreyfingu vorri á þessum árum, — sósíalisminn
gæddi hana stórhug og stefnufestu, — og þegar
lífsþrá og sigurvon þessa fátæka fólks var siðan
tendruð og tjáð af slikri skáldakynslóð, sem island
þá átti, — þá urðu þessir áratugir, einkum tíminn
1935—47, sannkölluð voröld rauðrar reisnar, þótt
vorhret hörð kæmu inn á milli — og þótt hér sé
aðeins vikið að þætti skálda vorra í upp-reisn al-
þýðunnar á hálfs áratugs skeiði af sérstöku til-
efni, en ekki reynt að skrá aðra þætti baráttunnar.
Á eftir þessum árum kom svo eldvígslan (1939—
41), ofsóknirnar, og sigurinn í kjölfar þeirra, —
en það er efni í aðrar hugleiðingar.
119