Réttur - 01.10.1971, Blaðsíða 23

var stéttabaráttan mjög hörð í Bandaríkjunum. Mik-
ill fjöldi verkamanna, einnig kvenna og barna
þeirra, var drepinn í hörðum verkfallsátökum þess-
ara ára og óspart voru þeztu baráttumenn hreyfing-
arinnar dæmdir i fangelsi, sem þeir sátu i árum
saman. Einn af kunnustu leiðtogum I.W.W. var þá
William Haywood (,,Big Bill"), hann var dæmdur
i 20 ára fangelsi, en tókst að komast úr landi til
Sovétrikjanna 1921. Var hann veikur af sykursýki
og vildi bera beinin þar. Dó hann 1928 og er aska
hans í Kremlmúrnum.
Bezti foringi ameriska verkalýðsins á þessum
árum var Eugene Debs. „Róttur" minntist hans á
100 ára afmæli hans 1955 og prentaði þá einnig
kvæði Stephans G. til hans, er hann var dæmdur
i fangelsi 1918 fyrir andstöðu sína gegn stríðinu,
og tók 66 ára að aldri að afplána 10 ára fangelsis-
dóm. Hann var forsetaefni amerísku alþýðunnar og
fékk um 920 þúsund atkvæði sem forseti, meðan
hann sat í fangelsi 1920, hæstu atkvæðatölu, sem
sósíalisti hefur fengið í þeim kosningum. Banda-
ríkjaauðvaldið fékk aldrei bugað Eugene Debs, en
það eyðilagði heilsu hans. Hann var farinn að
heilsu, er forsetinn náðaði hann 1921 og dó 1926.
5. Sacco og Vanzetti
Dómsmorðið á þessum tveim ítölsku innflytjend-
um er vafalaust alræmdasta dómsmorð amerískrar
sögu og mótmælin gegn þessum réttarglæp víð-
tækari og alþjóðlegri en nokkur önnur.
Árið 1920 var framið rán og morð i bæ I
Massachusetts. Tveir ítalskir verklýðssinnar, stjórn-
leysingjar að skoðun, Nicola Sacco og Bartolomeo
Vanzctti, voru kærðir fyrir morð. Og þó 28 vitni
sönnuðu sakleysi þeirra voru þeir dæmdir til dauða.
Bak við dómarann Thayer stóð FBI, hin alræmda
leynilögregla Bandaríkjanna, og forstjóri hennar
Edgar Hoover, sem haldið hefur áfram alla þessa
áratugi ofsóknum sinum og réttarglæpum.
Nú hófst mótmælabarátta, sem sífellt reis hærra
og hærra. Hún hófst með fámennum fundi, 25
manna, í litlum sal i New York og hafði Elisabet
Flynn skipulagt hann og talaði þar. Óx nú mót-
mælahreyfingin og breiddist smámsaman til flestra
landa heims. I sjö ár stóð þetta strið, — i sjö
ár sátu Sacco og Vanzetti dauðadæmdir i klefum
JOE HILL
Mig dreymdi í nótt ég sú Joe Hill,
hinn sanna verkamann.
„En þú ert löngu látinn, Joe?"
„Ég lifi," sagði hann.
„Ég lifi," sagði hann.
„í Salt Lake City," sagði ég,
„þar sátu auðsins menn
og dcemdu þig að sínum sið."
„Þú sérð ég lifi enn.
Þú sérð ég lifi enn!"
„En, Joe, þeir myrtu," mœlti ég,
„þeir myrtu — skutu þig."
„Þeim dugar ekki drápsvél nein,
Þeir drepa aldrei mig.
Þeir drepa aldrei mig!"
Sem lífsins björk svo beinn hann stóð,
og bliki úr augum sló.
„Þeir skutu," sagði ’ann, „skutu mig.
En skot er ekki nóg.
En sko t er ekki nóg!"
„Joe Hill deyr aldrei!" sagði hann.
„I sál hvers verkamanns
hann kveikti Ijós, sem logar skcert.
Þar lifir arfur hans.
Þar lifir arfur hans!
Frá íslandi til Asiu,
frá afdal fram á svið
þeir berjast fyrir betri tíð.
Ég berst við þeirra hlið.
Ég berst við þeirra hlið!"
Mig dreymdi í nótt ég sá Joe Hill,
hinn sanna verkamann.
„En þú ert löngu látinn, Joe?"
„Ég lifi," sagði hann.
„Ég lifi," sagði hann.
Einar Bragi Sigurðsson þýddi.
199