Réttur - 01.10.1971, Blaðsíða 32

fært Evrópu forystuhlutverk i málefnum friðar og
framfara.
Á sama tíma liggja skörpustu landamæri tveggja
fjandsamlegra hernaðarblokka einmitt um Evrópu,
hér er mestur samdráttur herliðs á friðartimum og
hér er allt yfirfullt af kjarnorkuvopnum. I Vestur-
Evrópu er staðsettur verulegur hluti erlendra her-
bækistöðva Bandarikjanna og þar eru um 7200
eldflaugar hlaðnar kjarnavopnum.
Afvopnun er efnisleg forsenda aukins öryggis,
og almenningur í Evrópu getur ekki látið framtíðar-
þróunina sér í léttu rúmi liggja; verður hún aukið
vígbúnaðarkapphlaup og útbreiðsla kjarnavopna eða
niðurskurður herliðs og minnkaður vopnabúnaður,
kjarnavopnalaus belti og upplausn hinna andstæðu
bandalaga eða að minnsta kosti hernaðarsamtaka
þeirra sem fyrsta skref?
öðru má heldur ekki gleyma: þótt hernaðar- og
hefndarsinnar eigi þessa stundina erfitt uppdráttar,
eru þeir samt ekki horfnir af sviði stjórnmálanna.
Þess er ekki að vænta, að þessi öfl horfi þegjandi
og hljóðalaust á áhrif sín fara dvínandi; allt bendir
til þess, að þeir hyggi á gagnsókn. Nýafstaðið
flokksþing Kristilegra Demókrata i Vestur-Þýzka-
landi hlýtur að vekja ugg þeirra, sem vilja fylgjast
með tímanum.
Fjandmenn minnkaðrar spennu og ráðstefnu um
öryggismál Evrópu eru einnig ófáir í öðrum vest-
rænum löndum. Nægir þar að minna á ögrun
Bretlandsstjórnar gegn starfsmönnum sovézkra
stofnana I London. Sýnilega verða enn gerðar
margar tilraunir til að leggja stein í götu ráð-
stefnunnar, og þeim verður ekki rutt úr vegi, nema
friðarsinnaður almenningur fylki sér þétt saman
gegn afturgöngum fortíðarinnar.
Frá fjandskap til samvinnu
Lausn vandamála í Evrópu hefur slika þýðingu
fyrir örlög friðarins og alls mannkyns, að bæði
ríkisstjórnir og almenningur beina athygli sinni að
þessum málum framar öllu öðru. Ríkisstjórnir hafa
náð vissum árangri sín á milli. Á sama tima vex
þeirri viðleitni stöðugt fiskur um hrygg að þjappa
saman almenningi í Evrópu til að standa vörð um
öryggi álfunnar og efla samstarf. Er hægt að gera
upp á milli þessara hreyfinga? Varla. Skipulag
þeirra og starfshættir liggja á tveimur mismunandi
sviðum; og hvað lokatakmörkum þeirra viðvikur,
þá geta þær aðeins eflt hvor aðra og bætt hvor
aðra upp báðum til hags.
öflugur vettvangur með þátttöku helztu al-
menningssamtaka Evrópulanda, Bandaríkjanna og
Kanada gæti stuðlað að árangri á ráðstefnum
rikja. Á slíkum vettvangi gæti mikill fjöldi þátt-
takenda tekið þátt í umræðum, hægt væri að
meta mismunandi skoðanir á brýnustu vandamálum,
bera fram og leggja undir dóm almennings og rik-
isstjórna jákvæðar tillögur varðandi öryggiskerfi
Evrópu og einstaka þætti þess, og varðandi starfs-
aðferðir og form samvinnu á þreiðum grundvelli.
Til eru og þau mál, sem verða ekki leyst án
virkrar þátttöku almennings og með tilliti til sér-
stöðu hans. Hér er átt við það verkefni að skapa
rótfast, „sálfræðilegt andrúmsloft", hlynnt samvinnu
og auknum samskiptum, meiri trúnaði og betri gagn-
kvæmum skilningi milli þjóða; ennfremur það verk-
efni að varðveita menningarverðmæti þjóða og
auðga og þróa hina húmanísku og lýðræðislegu
þætti þjóðlifsins, að ala hina uppvaxandi kynslóð
í anda friðar, en ekki í hernaðaranda, og margt
fleira.
Af þessu má vera Ijóst, hve brýnt það er í dag að
efla hreyfingu almennings til stuðnings ráðstefnu
Evrópuríkja og á enn breiðari grundvelli: til að
festa nýtt pólitískt andrúmsloft í sessi í álfu okkar.
Það er erfitt að spá um framtíðina. Þó er ástæða
til að ætla, að Evrópu muni takast að sigrast á
andstöðu afturhaldsaflanna og þungbærum arfi for-
tíðarinnar, að hún eigi nýtt blómaskeið í vændum,
þegar öllum menjum siðustu heimsstyrjaldar verð-
ur útrýmt og fjandskapur víkur fyrir samvinnu.
Breiður vettvangur almennings gæti á þessum ör-
lagariku timamótum gert sitt til, að álfa vor snúl
inn á þessa þreyðu braut.
208