Réttur - 01.10.1971, Blaðsíða 31

stefnu almenningssamtaka fyrir alla Evrópu. Hafði
Brusselfundur fulltrúa almennings í Norðurálfu
frumkvæði um að kalla saman allsherjarþing, sem
„orðið gæti til að hvetja enn frekar til samvinnu
og aukinnar einingar allra pólitiskra, efnahagslegra
og félagslegra afla til að tryggja Evrópu friðsam-
lega og lýðræðislega framtíð."
Sovézkur almenningur brást vel við þessari mála-
leitan og taldi vænlegt til árangurs, að fulltrúar
alþýðusamtaka með mismunandi stjórnmálaskoð-
anir kæmu saman á breiðum grundvelli til að ræða
möguleika friðsamlegrar þróunar i Evrópu. Það
gefur auga leið, að eðli slikrar samkomu hlýtur að
verða slíkt, að þar lendir saman ólíkum skoðunum
og hugmyndum, og ekki er hægt að ætlast til, að
túlkun þeirra leiði til þess, að einhver verði að
láta af sannfæringu sinni. I því tilviki er aðeins
eitt að gera: Ef góður vilji er fyrir hendi, getur
fólk með mismunandi hugmyndafræði og skoðanir
sameinast í leit að leiðum og úrræðum til að treysta
friðinn og til að styðja sérhvert heilbrigt frumkvæði
í þessu efni.
Slíkur vettvangur gæti að voru áliti orðið stofn-
un algerlega nýrrar tegundar, sem ekkert fordæmi
ætti sér i sögu alþýðuhreyfinga álfu vorrar. Hún
verður að teljast möguleg i dag, þegar tillit er
tekið tii nýrra viðhorfa og nýrra jákvæðra strauma,
sem eru að koma fram bæði i milliríkjasamskiptum
og i stjórnmálum og félagsmálum einstakra Evrópu-
rikja.
Almenningur og utanrikismál
Nú kann einhver að spyrja: Er þörf á frekari
umsvifum almennings nú, einmitt þegar glögglega
er tekið að draga úr spennu hvort eð er? Með
öðrum orðum: Hvort á við þessar aðstæður að
vera hlutverk samtaka og hreyfinga almennings —
áhorfandans, sem virðir fyrir sér hina nýju strauma,
eða hins virka baráttumanns, sem gerir þá að
veruleika?
Hinir ýmsu straumar ryðja sér ekki braut sjálf-
krafa og hjálparlaust. Hið mikla hlutverk alþýðu
manna er að festa í sessi allar jákvæðar breyting-
ar og ýta undir frekari þróun á þessu sviði.
Nú eru þeir timar löngu liðnir, er utanrikismál
voru einkamál ríkisstjórna og atvinnudiplómata. Á
þessu sviði, eins og svo mörgum öðrum, urðu
þáttaskil árið 1917, eins og jafnvel þeir menn við-
urkenna, er engan veginn verða grunaðir um sósíal-
ískar skoðanir. Þannig skrifar t. d. Walter Lipp-
mann, að einmitt eftir 1917 hafi „almenningsálitið
farið að hafa úrslitaáhrif á ákvarðanir í þessum
efnum . . . Skoðanir fjöldans eru að verða öflugt
vald á vorum timum".
Alþjóðlegt öryggi, efling friðar og samstarfs i
Evrópu, er mál, sem allan almenning varðar. Þau
snerta beinlinis lifshagsmuni allrar alþýðu, allar
stéttir þjóðfélagsins og stjórnmálaflokka þess.
Ástandið í heiminum skapar ekki aðeins ákveðnar
forsendur fyrir virkri ihlutun hinna viðtækustu al-
menningssamtaka i málefni stríðs og friðar; það
beinlinis skyldar þau til hennar.
Tilvera múgmorðstækja kallar á sem víðtækasta
samstöðu allra þjóðfélagshópa til að berjast fyrir
auknu öryggi í heiminum. Hættan á atómstriði er
alheimsmál, og það gerir friðarhreyfinguna alþjóð-
lega, gerir hana að sameiginlegum málstað allra
Evrópumanna og annarra þjóða. Á þessum vettvangi
geta unnið saman verkalýðssambönd mismunandi
flokka, kommúnistar, vinstri sósialistar, sósialdemó-
kratar, bændasamtök, kvenfélög, æskulýðshreyf-
ingar, starfsmenn vísinda og menningar, fulltrúar
klerkastéttarinnar og ýmissa friðarsamtaka, þing-
menn og framkvæmdamenn. Það sem almenning í
Evrópu varðar mestu i þessu sambandi, er vax-
andi viðleitni hinna margvislegustu þjóðfélagshópa
að gera Evrópu að álfu friðarins og ýta undir já-
kvæð áhrif hennar á gang heimsmálanna.
Evrópa i heimi nútimans
Evrópa er þéttbýl. Á 10,5 millj. ferkilómetra svæði
búa 647 millj. manns. Hér eru saman komin ótöiu-
leg efnisleg og menningarleg verðmæti. I Evrópu
hófust báðar heimsstyrjaldirnar, sem leiddu til út-
rýmingar milljóna manna og eyðileggingar ómetan-
legra menningarverðmæta.
Hagveldi Evrópu er gifurlegt; hún ræður yfir
helmingi allrar iðnframleiðslu og tæknimenntaðra
manna i heimi. Samstarf, er næði til allrar álfunn-
ar, mundi opna mikla möguleika á þvi að samræma
og fullkomna efnahagsleg tengsl milli rikjanna í
Austur- og Vestur-Evrópu. Það mundi skapa skil-
yrði fyrir betri árangri i visindum og tækni, sam-
göngumálum, orkumálum, umhverfisvernd og heil-
brigðismálum. Þetta gæti svo að sínu leyti hjálpað
til að leysa vandamál á sviði efnahags- og félags-
mála, er tengd eru visinda- og tæknibyltingunni.
Samvinna er þannig ekki aðeins hagkvæm fyrir
öll riki i Evrópu; hún er einnig i samræmi við
hagsmuni þjóða allra landa og heimshluta og gæti
207