Réttur - 01.10.1971, Blaðsíða 25

gengizt fyrir þeim fundi, þau samtök gerðu það
víðar. — I „Rétt" skrifaði Steinþór Guðmundsson
þá ýtarlega grein um Sacco og Vanzetti og birti
m.a. umsögn hins kunna sænska lögfræðings
Georgs Brantings um málið, en hann hafði rann-
sakað það sérstaklega, einnig í Bandaríkjunum þar
sem hann heimsótti Sacco og Vanzetti i fangelsinu,
og gefið okkur leyfi til birtingar á niðurstöðum
sínum. (Sjá Rétt -1927, bls. 185—189).
Um réttarmorðin á Sacco og Vanzetti hefur síðan
verið ritað ákaflega mikið. Upton Sinclair skrifaði
um þá félaga skáldsögu sína „Boston".
6. Frá Scottsboro-drengjum
til Soledad-bræðra
Það verður of langt fyrir lítið tímarit að ætla að
rekja sögu dómsmorða gegn verklýðshreyfingunni
í Bandarikjunum ýtarlega öllu lengra. Skal því
aðeins í stuttu máli minnt á nokkur af helztu
hneykslunum á þessu sviði siðan Sacco og Van-
zetti leið.
Það var á krepputímunum, þegar 17 miljónir
bandarískra verkamanna voru atvinnulausir og
miljónir bænda flosnuðu upp eins og John Stein-
beck hefur bezt lýst í „Þrúgum reiðinnar", að níu
negrapiltar voru á ferð í vöruflutningalest í Suður-
ríkjunum. I þorpinu Scottsboro, nærri Alabama,
voru þeir teknir út úr lestinni, ákærðir fyrir að hafa
nauðgað tveim hvítum stúlkum í öðrum vagni. Þótt
saklausir væru, þótti negrahöturum Suðurríkjanna
nóg að heyra ákæruna, til þess að átta þeirra voru
tafarlaust dæmdir til dauða, — sá niundi var aðeins
13 ára. En fyrir baráttu bandariska Kommúnista-
flokksins og bandarísku deildarinnar úr „Rauðu
hjálpinni"* tókst að knýja fram frestun aftökunnar.
Dugandi kommúnistiskur lögfræðingur tók nú upp
baráttuna fyrir réttlæti negrapiltunum til handa og
brátt varð baráttan alþjóðleg. Tókst þá að fá dómn-
* „ Alþjóða-Rauða-hjálpin" voru samtök í flestum
löndum heims, er unnu að því að hjálpa föngum er
ofsóttir voru vegna verklýðsbaráttu sinnar. Inter-
national Labor Defence (ILD) hét ameriska deildin.
Elisabet G. Flynn 1913.
um breytt í 99 ára fangelsi. En það var haldið áfram
baráttunni. Tvisvar kom málið fyrir hæstarétt
Bandarikjanna. En það tók langan tíma að frelsa
drengina úr klóm „réttvisinnar", hvern af öðrum.
Það var ekki fyrr en 1950, eftir næstum tvo áratugi,
að þeir síðustu fengu freisið.
Einn af þeim, sem barðist fyrir frelsi Scottsboro-
drengjanna, hét Angelo Herndon. Þessi 19 ára
negri, leiðtogi í æskulýðssambandi kommúnista,
var handtekinn í júlí 1932 í Atlanta í Georgíu, þegar
hann var að halda ræðu vegna Scottsboro-málsins.
Hann var dæmdur i 18 ára fangelsi fyrir að æsa til
uppreisnar, og byggðist dómurinn á lögum, er fjöll-
uðu um eftirlit með þrælum, frá 1861. ILD skarst í
201