Réttur - 01.10.1971, Blaðsíða 24

Sacco og Vanzetti.
sínum. Fleiri og fleiri af þekktustu mönnum heims
börðust fyrir frelsi þeirra: Maria Curie, Romain
Rolland, Anatole France, Bernard Shaw, Sinclair
Lewis, Martin Andersen Nexö, Albert Einstein,
Thomas Mann, Lion Feuchtwanger, Max Reinhardt
og fleiri og fleiri. Eugene Debs og Tom Mooney
tóku og þátt í baráttunni. Þeir þekktu réttarfarið
ameriska af eigin raun. — 1925 játaði ungur glæpa-
maður, Madeiro, að hafa framið morð það, sem
Sacco og Vanzetti voru saklausir ákærðir fyrir. —
En allt kom fyrir ekki. Amerískt „réttarfar" var
ákveðið í að fá sína blóðfórn, saklausir menn
skyldu láta lífið svo blóðþorsta yfirstéttarinnar og
hatri á „rauðliðum" yrði fullnægt.
Alda mótmælanna óx. Aftökunni, sem átti að
fara fram 10. júlí 1927 var enn frestað til 10. ágúst.
Þann dag biðu Sacco og Vanzetti dauðans í raf-
magnsstólnum. Enn var aftökunni frestað til 23.
ágúst, undir þunga mótmælanna um víða veröld.
Flundruð þúsunda höfðu mótmælt í París og stöðv-
að öll samgöngutæki i tíu minútur. Barizt var í
Hyde Park í London. Kröfugöngur í Hamborg,
Leipzig og Berlín. Verkföll og mótmælafundir í
Genf, Melbourne, Pretoría, Amsterdam, Kaup-
mannahöfn og víðar. I Póllandi, Japan, italíu og
annarsstaðar harðnaði baráttan í sifellu.
En ekkert hreyfði steinhjarta amerisku yfirstétt-
arinnar né ógnaði svo valdi hennar að hún óttaðist
um það. 23. ágúst létu Sacco og Vanzetti lífið i
rafmagnsstólnum. — Enn einu sinni blossaði reiði
fólksins upp yfir böðulsherrum Bandaríkjanna, i
París var barizt á götuvígum, í öðrum borgum
flykktust hundruð þúsunda til mótmæla- og sorgar-
funda.
„AFTAKA ÓEIRÐARMANNSINS“
„í snöruna gekk’ann með hnarreistan háls —
Eitt handtak og öllu var lokið —
Og svona dó bandinginn, bundinn en frjáls —
En böðlar hans þyngdu sér okið--------
Og tvílugrætt aldarfar taktu nú hér
við tortímdu sál hans og líki af mjer."
Stephan G. Stephansson
Þetta kvæði ort út af „aftöku nihilistanna,"
getur eins átt við um alla þá sem yfirvöld
Bandaríkjanna og Suður-Afriku myrða nú
vegna frelsisbaráttu þeirra).
Ég minnist enn vel hins fjölmenna mótmælafund-
ar í Kaupmannahöfn, I Iþróttahöll á Austurbrú. Ég
flutti þar mína fyrstu ræðu á fjöldafundi á erlendri
grund. — Máske hefur rauða alþjóðahjálpin
200