Réttur - 01.08.1981, Qupperneq 18

ættu fossana og gætu selt þá. Þeir þing-
menn, er best börðust gegn fossasölunni,
voru Bjarni frá Vogi, Jón Þorláksson og
Guðmundur Björnsson landlæknir. 1923
tókst að fá samþykkt á Alþingi að leyfi ríkis-
stjórnar þyrfti til virkjunar fossanna. Og þar
sem það ekki fékkst urðu smásaman hlutafé-
lög þessi ólögleg. Aðeins einu þeirra „Titan”
í Osló, var haldið löglega við. Það var ,,eig-
andi” Þjórsár. Og 1948, eða þar í kring,
keypti svo íslenska ríkið Þjórsá af Titan fyrir
þrjár miljónir króna '). — Þannig eignuðust
íslendingar Þjórsá!!
Má nú vænta „leiftursóknar” af
hálfu norskra auðmanna og íslenskra
bandamanna þeirra?
Norskir auðmenn ráða nú ekki aðeins
eigin eignum, — sem eru miklar, — heldur
hafa og tökin á ríkisfyrirtækjunum eftir
valdatöku hægri flokksins. Það er því lítill
efi á að þá mun klæja í lófana að klófesta nú
þá íslensku fossa óbeint, er þeir misstu úr
greipum sér forðum.
Og hér á íslandi boða voldugir flokkar
„leiftursókn” með það fyrir augum að
lækka kaup verkalýðs og annars launafólks,
koma á atvinnuleysi, til þess að geta ráðið
við mótspyrnu verkamanna, ná samstarfi við
erlend auðfélög um að koma hér upp stór-
iðju, sem þeir vafalaust létu fá ódýrt raf-
magn til langs tíma á kostnað almennings. —
Norskir auðmenn eru einmitt í vandræðum
nú með orku, búið að beisla flest vatnsföll
Noregs og erfitt viðureignar að beisla þau,
sem eftir eru, vegna náttúruverndarsjónar-
miða (sbr. Alta). Það er því mjög liklegt að
norsk fyrirtæki, sem ýmist væru eign
norskra auðmanna eða ofurseld valdi þeirra
nú, þótt ríkiseign væri — enn sem komið er,
— myndu leita á auðlindir íslendinga til hag-
nýtingar fyrir þau gróðafyrirtæki, er þeir
álitu fýsilegt að koma hér upp.
Það hefur þegar sýnt sig að vissir pólitískir
braskarar hafa viljað fá hingað erlent auð-
vald í stórum stíl og ofurselja því íslenskar
auðlindir til langs tíma. Einmitt þessir menn
— og þar á meðal valdamenn íhaldsins —
myndu sjá sér leik á borði að koma slíku í
gegn, ef Norðmenn ættu í hlut, alveg sér-
staklega norsk „ríkisfyrirtæki”.
Það er því bæði stórkostlegt hagsmunamál
er snertir komandi kynslóðir, og sjálfstæðis-
mál að hindra alla slíka erlenda stóriðju
undir hvaða formi sem er.
Verkalýður íslands og launafólk alt,
bændur og annað vinnandi fólk þarf að vera
hér vakandi á verði, hafa með sér víðfeðma
pólitísk samtök um að tryggja íslendingum
einum, núlifandi og komandi kynslóðum,
vald og afnot auðlinda lands vors.
E.O.
SKÝRINGAR:
I Nánar er saga þessa fos.samáls rakin í „Rétti” 1948 í
greininni „íslensk stórifija í þjónustu þjóðarinnar”
einkum í kaflanum „Átökin um fossamáliö 1917—
23”, svo og mjög ýtarlega í ritgcrðum Sigurðar
Ragnarssonar í „Sögu” 1976, bls. 125—182, og
1977, bls. 125—223.
130