Réttur - 01.04.1985, Qupperneq 15

kjarnorkusprengingar, myndu eiga þátt í
að eyða að talsverðu leyti ósonlagi gufu-
hvolfsins. Þannig er talið, að 5000 mega-
tonna stríð mundi skerða ósonið um
30%. Þessa mundi lítið gæta meðan
mökkurinn liggur yfir jörðinni, en þegar
honum létti kæmi þetta fram í því að mun
meiri útfjólublá geislun bærist til jarðar-
yfirborðs en áður, því að það er ósonið,
sem verndar lífverur fyrir skaðlegum
áhrifum hennar.
Geislavirkt úrfelli
Nýjustu rannsóknir sýna, að það er
ekki aðeins í grennd við kjarnorkuspreng-
•ngar sem hættuleg geislavirkni verður.
Smærri sprengjur, minni en 0,5 mega-
tonn, bera mikið af geislavirkum efnum
tiltölulega lágt upp í loftið með reyk og
ryki. Þessi efni dreifast um alla jörð á
fáum vikum, en af því að þau eru í veðra-
hvolfinu, þar sem úrkoma skolar þeim
niður fljótlega áður en geislavirknin hefur
minnkað að ráði, geta þau valdið miklum
skaða. Þau eru ekki banvæn í sjálfu sér,
en geta þó ráðið úrslitum um líf eða
dauða þeirra, sem áður hafa orðið fyrir
tímabundinni geislun, auk þess sem þetta
úrfelli getur dregið úr ónæmi fólks fyrir
sjúkdómum og valdið krabbameini.
Hvað um ísland?
Jafnvel þó að svo ólíklega færi að
kjarnorkusprengjum yrði ekki varpað á
ísland, yrði það jafn óvarið og önnur lönd
fyrir helkulda kjarnorkustríðsins. Breskir
vísindamenn telja, að á Bretlandseyjum
gæti kæling orðið um það bil helmingur
þess sem vænta mætti á meginlöndum.
Þetta ætti við meðaltalið, en sennilega
yrði þar eins mikil kæling og á meginland-
inu hvenær sem vindur stæði þaðan. Hér
á landi gegnir hafísinn svipuðu hlutverki
og meginlandið fyrir Bretland. En að því
leyti yrði ástandið verra hér, að ísinn gæti
aukist gífurlega vegna frostanna. Síðustu
140 ár hefur sýnt sig, að til lengdar hefur
það lengt ístímann við landið um einn
mánuð á ári, þegar loftslag hefur kólnað
um 0,3°C. Jafnvel þótt skyndileg kólnun
væri tiltölulega áhrifaminni, er nærri víst,
að 10-20 stigum kaldari vetur en áður
hefur þekkst mundi umkringja landið
með hafís, svo að mánuðum skipti. Af
því yrðu þau keðjuáhrif, að kælingin yrði
'enn meiri en ella. Á mörkum íssins og
hlýrra hafs suður undan halda margir að
gæti orðið mikil óstilling í veðurfari og
úrkomusamt. Snjóþyngsli að sumri til
væru því harla líkleg. Þessum hörkum
mundi fylgja alger grasbrestur og skepnu-
fellir. Orkuver mundu stöðvast. Fiskveið-
ar yrðu útilokaðar vegna ísa og olíuleysis
og aðdrættir allir frá útlöndum mundu
stöðvast, þó að svo ólíklega vildi til að
þar yrði einhver aflögufær.
Afleiðingar
I ritgerðinni, sem hér hefur verið getið,
er ályktunin sú, að til viðbótar við þann
miljarð manna, sem kynni að farast strax
í kjarnorkustyrjöld, gætu áhrifin til langs
tíma orðið þau, að enginn maður lifði af
á norðurhveli. Auk þess bentu þeir á að í
þeim dæmum, sem hér hafa verið nefnd
um sprengjumagn, sé alls ekki reiknað
með því sem verst gæti orðið. Sælastir
yrðu þeir sem fengju að deyja strax. Hinir
yrðu að horfast í augu við helkulda, niða-
myrkur, geislavirkni og gífurlegt meng-
unarkóf. Þar sem sprengjur hefðu fallið
yrði allt í rúst, heilbrigðisþjónusta, öflun
fæðu, vatns og orku, en samgöngur yrðu
engar. Ofan á allt kæmu sálarkvalirnar
innan um líkin og særða fólkið, sem eng-
79