Réttur - 01.04.1985, Page 20

hverjum, að líklega yrði aldrei unnt að
skilgreina þann forða framar. Skólarnir
hlytu að fá breytt hlutverk: Hvert skóla-
stig yrði einkum að stefna að því að
kenna mönnum að leita þekkingar, ekki
að innræta mönnum einhver tiltekin
kunnáttuatriði. Auðvitað er ljóst að þetta
snertir skólastigin með misjöfnum hætti,
hrærir minnst við fyrstu árum grunnskól-
ans, því þar fer eftir sem áður fram sú
þekkingarmiðlun sem nauðsyniegust er,
lestrar- skriftar- og reikningskennslan, en
síðan fór allt að breytast. Staðreyndirnar
viku fyrir vangaveltum og rökræðum og
með þeim hætti var leitast við að gera
skólana að virku tæki í samfélagsþróun-
inni.
- Enn er langt í land að þessari breytingu
íslenska skóiakerfisins sé lokið, og því
miður eru óhugnanlegar blikur á lofti
þessi misserin, háværar raddirnar sem
heimta afturhvarf til hins forna og löngu
úrelta. En haldist kennarar á annað borð
áfram við störf verður þróunin ekki
stöðvuð. Og hún mun halda áfram að
breyta starfi kennarans í þá áttina að sí-
fellt séu gerðar til hans meiri og meiri
kröfur, menntun hans verði að vera í sí-
felldri endurskoðun og stöðug en ekki
stöðnuð, allt starf hans nýtt hverju sinni
sem hann mætir nýjum námshópi eða
bekk.
Aðrar breytingar samfélagsins hafa
líka orkað til þess að umbylta hugmynd-
um okkar um hlutverk kennara. Neyslu-
þjóðfélag samtíðarinnar gerir kröfur til
þess að forstöðumenn heimila vinni báðir
tveir úti á almennum markaði. Þar með
hefur uppeldi barnanna flust af heimilum
og í skólana. Þetta breytir hlutverki þeirra
sem stofnana, gerir uppeldishlutverkið
mikilvægara en áður hafði verið — og
leggur kennurum þar með enn nýjar
skyldur á herðar. Mér vitanlega hefur
enginn kennari vikist undan þeirri
ábyrgð, en hins vegar hafa margir reist
þá eðlilegu kröfu að tekið verði tillit til
hennar í mati á störfum stéttarinnar.
Fleira um launamál kennara
Bæði hérlendis og erlendis hefur yfir-
leitt reynst auðvelt að halda kennurum í
láglaunahópum og nægt að höfða til sam-
visku þeirra og ábyrgðar gagnvart nem-
endum. Þetta hefur leitt til flótta úr stétt-
inni. Einkum hafa karlmenn — sem sam-
kvæmt hugmyndafræði evrópskrar borg-
arastéttar líta á sig og eru skoðaðir sem
fyrirvinnur fjölskyldna — gefist upp í
kennarastörfum, en konur — sem sam-
kvæmt sömu hugmyndafræði skapa heim-
ilum sínum aðeins aukatekjur ( eða afla
sér vasapeninga) með vinnu sinni — tekið
við. Svo rammt kveður að þessari kyn-
greiningu stéttarinnar að orðið „fröken“
hefur glatað frummerkingu sinni á
sænsku og þýðir þar einasta „kennari“ —
sbr. orð barnsins sem kom heim eftir
fyrsta skóladag að hausti og hrópaði frá
sér numið: „Ja men vet du vad, mor? Min
fröken ár en mann!“ Hér á íslandi hefur
þessi þróun þegar náð mjög langt í grunn-
skólum og konum fjölgar jafnt og þétt í
hópi framhaldsskólakennara. Þetta væru
auðvitað góð tíðindi — ef skýringin væri
einhver önnur en sú að launin fæla karl-
menn frá starfinu og binda það um leið
sem láglaunastarf a.m.k. um ófyrirsjáan-
lega framtíð. Jafnframt stuðlar þróunin
vitaskuld að því að viðhalda grónum
launamun karla og kenna, þegar enn eitt
„kvennastarfið" kemur til.
Við þetta hefur bæst afar kyndugur
skilningur verkalýðsforystu á stéttabar-
áttu eða einkennileg greining á „stétta-
84