Morgunblaðið - 25.03.2007, Blaðsíða 28

stjórnmál
28 SUNNUDAGUR 25. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
G
eir H. Haarde er enginn
nýgræðingur í pólitík,
síður en svo. Þegar hann
tók við formennsku í
Sjálfstæðisflokknum
haustið 2005 var það
ákaflega áreynslulítið og
sömu sögu er að segja af
því þegar hann varð forsætisráðherra sl.
haust, hann stökk einhvern veginn eins og
fullskapaður inn í æðsta embætti þjóðarinnar
og þannig hefur hann komið þjóðinni fyrir
sjónir síðan. Ég hitti Geir á formanns-
skrifstofunni í Valhöll, sem er nákvæmlega
eins og hún var í tíð Davíðs Oddssonar, Þor-
steins Pálssonar og líklega einnig í formanns-
tíð Geirs heitins Hallgrímssonar.
– Geir, mig langar til þess að hefja samtalið
á svolítið persónulegum nótum. Hvernig upp-
lifir þú þessi störf þín í dag, að vera bæði for-
maður Sjálfstæðisflokksins og forsætisráð-
herra?
„Ég lít svo á að ég hafi fengið stórkostlegt
tækifæri, sem mjög fáir menn fá, til þess að
stýra stærsta stjórnmálaflokki landsins og
vera jafnframt oddviti ríkisstjórnarinnar. Ég
tel reyndar að ég sé býsna vel undir þetta bú-
inn. Að vera utanríkisráðherra í tæpt ár og
áður fjármálaráðherra í sjö og hálft ár veitir
mjög góðan undirbúning fyrir nánast hvað
sem er í stjórnmálum, vegna þess að flest mál
sem upp koma rata með einhverjum hætti inn
á borð fjármálaráðherrans. Ég hef einnig
starfað í áratugi í Sjálfstæðisflokknum, gekk í
flokkinn árið 1968 og hef gegnt fjölmörgum
trúnaðarstörfum fyrir hann, m.a. verið for-
maður Sambands ungra sjálfstæðismanna,
formaður þingflokksins og varaformaður
Sjálfstæðisflokksins áður en ég var kjörinn
formaður. Þessi undirbúningur skiptir miklu
máli og það er því fátt sem kemur mér á
óvart, hvort heldur er í formannsstarfinu eða í
starfi forsætisráðherra. Þessi reynsla er mér
dýrmætt veganesti fyrir þau störf sem ég
gegni nú og sömuleiðis byggi ég á sex ára há-
skólanámi mínu í Bandaríkjunum, frá því ég
var ungur maður. Mikil alþjóðleg reynsla frá
þingmannsstarfi mínu og öðru og það áhuga-
mál mitt að leggja mig eftir tungumálum er
önnur stoð sem ég nú styðst við. Allt hjálpast
þetta að.“
Breið fylking ólíkra sjónarmiða
– Gott og vel, það efast sennilega enginn
um að þú varst tilbúinn. Þú starfaðir samt
sem áður svo lengi í skugga Davíðs Odds-
sonar, sem hafði nákvæmlega sömu ábyrgð og
skyldur og þú í dag, hann var formaður og
hann var forsætisráðherra. Hvernig upplifun
er það að hafa allt í einu alla þessa ábyrgð á
eigin herðum, ekki í skugga eða skjóli neins
annars?
„Ja, ég verð bara að svara því hreinskiln-
islega: Það var nákvæmlega eins og ég átti
von á. Undirbúningurinn og aðdragandinn var
með þeim hætti að þetta var ekkert sem óx
mér í augum eða ég miklaði fyrir mér. Ég veit
að þessum störfum mínum fylgir mikil ábyrgð
og ég axla hana eins vel og ég get. Mér líður
mjög vel í báðum þessum störfum og mér
finnst mér ganga vel. Ég fíla mig í djobbinu,
eins og krakkarnir myndu segja!“ segir Geir
og hlær enda stutt síðan að hann fékk flokk
leikskólabarna í heimsókn í ráðuneytið sem
hann fræddi um stjórnarráðið. Ekkert
barnanna hafði hinn minnsta áhuga á að verða
forsætisráðherra á fullorðinsárum!
Tipla lítið á tánum
– Sjálfstæðisflokkurinn, geysilega breið
fylking þar sem mörg ólík sjónarmið rúmast
innandyra. Getur það ekki verið erfitt að vera
formaður í slíkum flokki? Þarft þú ekki oft að
tipla á tánum og gæta þess að ná lendingu í
málum innan flokksins sem sátt muni ríkja
um?
„Nei, ég tipla nú lítið á tánum. Það er þann-
ig hjá okkur að þegar búið er að leiða ólík
sjónarmið saman og samræma eftir megni
verður formaðurinn að taka af skarið og menn
virða það. Þannig er það til dæmis í þing-
flokknum, menn rökræða og skiptast á skoð-
unum en á endanum verður að koma nið-
urstaða.
Það er auðvitað rétt sem þú segir að Sjálf-
stæðisflokkurinn er mjög breiður flokkur og
við reynum að taka tillit til sjónarmiða fólks
úr ólíkum áttum. Ég nefni fólk sem kemur úr
verkalýðsarmi flokksins, fólk utan af landi
með sérstök landsbyggðarsjónarmið, fólk úr
atvinnurekstri o.s.frv. og hin ólíku sjónarmið
leiðum við saman og náum sameiginlegri nið-
urstöðu. Það hefur verið lykillinn að baki hins
mikla fylgis og góða árangurs flokksins á und-
anförnum áratugum að forystumenn hans
hafa borið gæfu til þess að ná þessu þannig
saman. Þetta getur verið erfitt en þegar það
gengur vel og þetta tekst er Sjálfstæðisflokk-
urinn stór og sterkur.“
Hafði fullt umboð
– Það hlýtur til dæmis ýmislegt að hafa
gengið á í þingflokki Sjálfstæðisflokksins nú
um daginn vegna áforma um að stjórn-
arskrárbinda auðlindaákvæðið.
„Við ræddum það auðvitað ítarlega en ég
hafði fullt umboð til þess að leiða það mál með
þeim hætti sem ég gerði og ég tel að það hafi
gengið vel. Auðvitað eru skiptar skoðanir um
það hvað eigi að ganga langt í að skilgreina
hugtakið þjóðareign og náttúruauðlindir í
þjóðareign en það var samhljóða niðurstaða í
þingflokknum að auðvitað myndum við virða
stjórnarsáttmálann frá 2003 hvað þetta varð-
aði. Okkar bíður nú það verkefni leysa þetta
viðkvæma mál á næsta kjörtímabili.“
– Hvernig finnst þér að sjálfstæðismenn
hafi tekið þér sem nýjum formanni?
„Ég er bæði þakklátur og ánægður með
þær móttökur sem ég hef fengið hjá sjálf-
stæðismönnum. Ég fékk 95% fylgi á síðasta
landsfundi. Slíkur stuðningur leggur auðvitað
á herðar mér enn ríkari ábyrgð og skyldur að
standa undir væntingum. En þegar ég finn
fyrir því mikla trausti sem sjálfstæðisfólk um
land allt hefur sýnt mér er það mikil hvatning
til góðra verka. Í mínum huga er líka mik-
ilvægt að finna að þetta traust nær langt út
fyrir raðir sjálfstæðisfólks.
Ég hef á löngum ferli farið víða um land og
leitast við að setja mig vel inn í málefni og að-
stæður. Mér finnst ég því vera á heimavelli
hvar sem ég kem á landinu.“
– Verður þú fyrir mikilli gagnrýni úr röðum
eigin flokksmanna og hvernig bregst þú við
gagnrýni?
„Nei, ekki finnst mér það nú og alls ekki
óeðlilegri gagnrýni. Menn verða að geta tekið
sanngjarnri gagnrýni. Mér finnst eðlilegt að
uppi sé höfð gagnrýni ef fólk er ekki sátt og
ég, eins og aðrir, verð bara að geta tekið því.“
– Hvers konar gagnrýni verður þú fyrir?
„Ja, umm,“ segir forsætisráðherra og á
engin svör svo ég held áfram og segi: Nú set-
ur formanninn hljóðan og hann man ekki eftir
því að hafa nokkurn tíma verið gagnrýndur!
Hann svarar að bragði með óræðu brosi og
segir: „Jú, jú, sumir hafa gagnrýnt mig fyrir
það að vera ekki áberandi, bæði innan flokks,
en þó aðallega utan. Andstæðingar mínir á
þessum vetri hafa mjög reynt að halda því á
lofti að ég sé hvergi sjáanlegur.
Staðreynd málsins er sú að ég vinn mín
störf eins og mér er eiginlegt. Ég hef aldrei
þurft mikið á því að halda að troða mér í
sviðsljósið. Ég kem fram þegar mér finnst
það rétt og áskil mér rétt til þess að ákveða
sjálfur hvenær ég tjái mig og við hvaða að-
stæður. Ég er ekki sannfærður um að það sé
heilladrjúgt fyrir stjórnmálamenn að hafa
nánast búsetu í fjölmiðlum.
Almennt séð held ég að ég geti sagt að ég
sé ekki viðkvæmur fyrir gagnrýni, a.m.k. ekki
gagnrýni sem er sanngjörn og málefnaleg.
Hins vegar viðurkenni ég það að óréttmæt
gagnrýni, eins og mikið ber á í þinginu, getur
farið í taugarnar á mér.“
Halda áfram að bæta lífskjörin
– Hvaða mál brynnu á þingmanninum Geir
H. Haarde ef hann væri óbundinn og óbeisl-
aður af þeirri ábyrgð sem á honum hvílir sem
formaður og forsætisráðherra?
„Það væru sömu málin og ég er að beita
mér fyrir sem flokksformaður og forsætisráð-
herra þótt ég hafi kannski minna svigrúm
sem slíkur og þurfi að taka meira tillit til ann-
arra í núverandi störfum.
Ég vil halda áfram að bæta lífskjör fólksins
í landinu, sérstaklega þeirra hópa sem hafa
búið við lakari kjör en aðrir. Það er grunn-
atriði í stefnu Sjálfstæðisflokksins að styðja
við bakið á þeim sem af einhverjum ástæðum
standa höllum fæti í lífsbaráttunni en til þess
að hægt sé að gera það af myndarskap þurfa
verðmætin að verða til í þjóðfélaginu, með
sem hagkvæmustum hætti, þ.e.a.s. hér verður
að vera atvinnufrelsi og svigrúm fyrir einstak-
lingana til þess að athafna sig. Verðmæta-
sköpun er auðvitað forsenda þess að við get-
um búið við velferð.
Þessu myndi ég auðvitað vilja beita mér
fyrir af miklum krafti. Í dag er miklu ríkari
skilningur á þessum sjónarmiðum, heldur en
áður var. Þau sjónarmið sem eitt sinn voru
mjög hávær hér, að ríkið ætti að hafa afskipti
af öllum hlutum, eru sem betur fer mjög á
undanhaldi.
Almennt er nú viðurkennt að markaðs-
búskapur með eðlilegu aðhaldi gefur besta
raun.“
Jarðvegseyðing og landfok
– Ef við ræðum einstök málefni og byrjum
á umhverfismálum sem mjög hafa brunnið á
þjóðinni undanfarin misseri. Hvert vill Sjálf-
stæðisflokkurinn stefna í virkjana- og stóriðj-
umálum og hvað finnst formanninum um þá
skoðun Morgunblaðsins að fólkið á stöðunum
eigi sjálft að ákveða hvort virkjað verður eða
ný stóriðja reist?
„Ég held að íbúalýðræði eigi eftir að þróast
hér á landi og verða virkara. Það er að mínu
mati eðlilegt. Hvað varðar spurningu þína um
virkjanir og stóriðju finnst mér umræða um
umhverfismál hér á landi að mörgu leyti á
villigötum. Umhverfismál eru miklu stærri og
víðfeðmari málaflokkur en svo að umræða um
þau eigi bara að snúast um virkjanir og stór-
iðju.
Ég vil ekki loka á frekari virkjanir eða frek-
ari stóriðju. Ég vil hins vegar fara varlega og
taka fullt tillit til umhverfissjónarmiða en
bendi um leið á það að Sjálfstæðisflokkurinn
hefur um árabil verið mjög virkur í nátt-
úruverndarmálum og átt forystumenn í gegn-
um árin sem beitt hafa sér á þeim vettvangi.
Í umræðunni núna gleymast iðulega önnur
umhverfisvandamál, eins og jarðvegseyðing,
landfok og gróðureyðing sem eru mjög alvar-
leg umhverfisspjöll. Við þurfum að halda
áfram að efla landgræðslu og skógrækt af
miklum krafti.
Stóriðjufyrirtæki eins og það sem nú er að
rísa á Reyðarfirði mun hafa gríðarleg jákvæð
áhrif á samfélagið þar. Sú verksmiðja er raun-
verulegt hátæknifyrirtæki sem býður upp á
störf jafnt fyrir konur sem karla og mun skila
Fílar starf forsætis
Morgunblaðið/ÞÖK
Formaðurinn Geir H. Haarde forsætisráðherra útilokar ekki samstarf Sjálfstæðisflokks og
vinstri grænna, en telur að slíkt samstarf myndi kalla á flókna samninga um málefni.
Ekki er annað að merkja, en Geir Hilmar Haarde, formaður Sjálf-
stæðisflokksins og forsætisráðherra, sé reiðubúinn að hella sér út í
kosningabaráttuna. Hann telur að hann og Sjálfstæðisflokkurinn
eigi ærin verkefni fyrir höndum á næsta kjörtímabili verði flokknum
treyst fyrir forystu í næstu ríkisstjórn. Hann nefnir m.a. frekari
skattalækkanir í samtali við Agnesi Bragadóttur, stóreflingu ís-
lensks háskólasamfélags, lífskjarabætur til þeirra sem við lökust
kjörin búa og hvernig samfélagið geti búið sig til frekari vaxtar.