Morgunblaðið - 22.04.2007, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. APRÍL 2007 27
nú yfir.
Hún er ánægð með að umhverf-
ismálin skuli vera orðin að kosninga-
máli. „Mér finnst mjög sorglegt að
lifa þá tíma að það sé verið að eyði-
leggja náttúruna, fólk vill fá pásu.
Stjórnmálamenn þurfa að hlusta á
það. Öll þessi barátta umhverf-
isverndarsamtaka er að skila sér.“
Hún segist þó vera smeyk við ál-
fyrirtækin. „Þessi stóru álfyrirtæki
hafa svo mikið vald og eigin leiðir til
að fá það sem þau vilja. Ég efast um
að þau fari að hætta við bara af því að
við fílum þetta ekki. En ég get ekki
hætt baráttunni því ég gæti ekki fyr-
irgefið sjálfri mér ef ég sæti bara hjá
og horfði á allt landið virkjað.“
Helena segist alla tíð hafa verið
náttúrubarn og notið útiveru, ferðast
hringinn og heimsótt alla helstu
ferðamannastaði. „En hálendið var
mér hulin ráðgáta en þar er óspjölluð
náttúra. Hálendið er gersemin sem
við eigum og það á að láta það í friði.
Þetta laukst upp fyrir mér á Kára-
hnjúkum. Þetta getum við selt
grimmt í framtíðinni, skipulagðan
aðgang að þessari perlu.“
Hún ferðast heilmikið með fjöl-
skylduna, á jeppa en keyrir ekki mik-
ið nema á fjöllum. Hún er mikið á
hjóli og gengur líka milli staða í bæn-
um. „Eitt það skemmtilegasta
sem ég geri er að hjóla, það er
eitthvað heilandi við það.“ Hún
notar hjólið sem samgöngutæki
og nennir ekki „tilgangslausri
hreyfingu“ eins og hún kallar
hana.
Lífrænt ævintýri
Margir þekkja lífræna kaffi-
húsið Hljómalind við Laugaveg
sem hefur verið starfrækt í rúm
tvö ár. Helena og maður hennar
stofnuðu kaffihúsið ásamt öðru
pari en nú hafa tveir félagar
bæst í rekstrarhópinn. „Hvatinn hjá
mér var í fyrsta lagi sá að mig lang-
aði til að reka lífrænan veitingastað
og kynna þær vörur fyrir fólki og það
er að skila sér. Margir detta inn af
forvitni en fara svo að spurja um
þetta lífræna. Í öðru lagi var ástæðan
sú að mig langaði að vera með stað
þar sem hægt væri að halda tónleika
fyrir alla aldurshópa. Okkur langaði
til að reka reyklausan og áfeng-
islausan veitingastað þar sem krakk-
ar á menntaskólaaldri gætu verið.
Þetta er mikil hugsjónavinna,“ segir
Helena. Dýrt er að reka kaffihús
með 100% lífrænum vörum og stend-
ur reksturinn varla undir sér. Tak-
markið var að gefa rekstrarafgang í
góðgerðarmál en það hefur ekki ver-
ið hægt í miklum mæli hingað til.
Hún byrjar daginn venjulega á
kaffihúsinu til að fara yfir fjármál
þess og fer svo á Mýrargötuna þar
sem Undraland er til húsa en þarna
eru tíu kvikmyndafyrirtæki saman
með eina hæð. „Við erum þar með
klippistúdíó og vinnuaðstöðu.“
Þetta hefðbundna vinnumynstur
brýtur hún upp með tökum og tarna-
vinnu við kvikmyndahátíðir. „Það er
nauðsynlegt að vinna líka fyrir aðra,
það getur verið erfitt að vera einyrki.
Maðurinn minn kennir einnig í
Margmiðlunarskólanum.“
Trúin og hógværð
Óhætt er að segja að Helena fer
ekki sofandi í gegnum lífið heldur
tekur afstöðu. „Ég hef alltaf verið
mjög gagnrýnin og sagði mig úr
Þjóðkirkjunni þegar ég var nýfermd.
Ég trúi samt á guð og er alls ekki
andkristin en vildi finna mína eigin
leið. Ég hef alltaf verið mjög leitandi
og gerðist búddisti á mennta-
skólaárunum. Ég heillaðist alveg af
búddismanum og hugmyndinni um
að bera ábyrgð á sínu eigin lífi. Ég
ástundaði búddíska iðkun í 14 ár en
síðan byrjaði ég að læra hugleiðslu
og jóga og er núna á fullu í því. Það
heillaði mig að það er mikil hógværð í
indverskum trúarbrögðum og ekki
mælt með óhóflegri neyslu. Alls eng-
inn meinlætalifnaður, heldur frekar
lítill íburður og nægjusemi, hógværð
gagnvart náunganum. Það er búið að
kenna mér rosalega mikið,“ segir
Helena, sem einmitt var einn af upp-
hafsmönnum Kaupum ekkert-
dagsins hérlendis.
Hún segir neyslu Vesturlandabúa
úr hófi og segist sjálf ekkert vera
undanskilin því. „Við borðum meira
en við þurfum og það er svo mikil
neysla á allt, alltaf svo mikið að gera
og lítil ró.“
Hugleiðslu stundar hún tvisvar á
dag en tilgangurinn með henni er að
tengjast guði og virkja kærleikann
sem býr innra með manni. Helena
útskýrir að neysla minnki sjálfkrafa
með hugleiðslu en hún leiðir meðal
annars til þess að fólk þarf að borða
minna og með tíma og æfingu þarf
fólk á endanum að sofa minna.
Hún er ekki ánægð með ástandið í
heiminum en segir að „fólk þurfi að
fara á botninn til að geta spyrnt sér
aftur upp“. Henni finnst þó ánægju-
legt að fólk sé orðið meðvitaðra um
umhverfið en endurvinnslumál eru
eitt af því sem hún vildi gjarnan bæta
úr. „Stjórnvöld mættu standa sig
betur, því eftir höfðinu dansa lim-
irnir. Mér finnst ekki verið að hvetja
mann til að flokka sorp eða keyra
minna. Þótt hver og einn beri ábyrgð
á sjálfum sér er það ábyrgð stjórn-
valda að leiða vagninn.“
Óvænt fjölskylda
Skemmtileg saga liggur að baki
því hvernig Helena kynntist afa sín-
um frá Púertó Ríkó þegar hún var 26
ára gömul árið 1993. „Mamma mín
átti stjúpa en aldrei neinn pabba.
Amma sagði henni alltaf að pabbi
hennar hefði verið í bandaríska hern-
um á Íslandi en væri dáinn. Mamma
er mjög dökk með svartar afrókrull-
ur og það var alltaf verið að spurja
hana hvaðan hún væri en hún átti
ekkert svar við því öðruvísi en að
giska. Það var ekki talað um þetta á
heimilinu. Amma dó þegar mamma
var 28 ára gömul og þá byrjaði hún
að leita að pabba sínum. Það tók
hana 20 ár að finna hann. Hún skrif-
aði persónulegt bréf til hans sem hún
lét herinn fá. Hún fékk ekki að vita
hver hann var en viku seinna hringdi
hann í hana. Hann var bandarískur
ríkisborgari, búsettur í New York en
ættaður frá Púertó Ríkó. Amma og
hann voru saman í tvö ár en afi út-
skýrði að skyndilega hefði hún horf-
ið. Hann leitaði að henni en ekkert
gekk. Loks var skyldu hans á Íslandi
lokið og hann fór aftur heim. Hann
átti aðra konu í Bandaríkjunum sem
hann skildi við þegar hann kom heim
sem var ólétt á svipuðum tíma og
amma. Hann eignaðist nýja konu og
átti með henni fjóra syni,“ segir Hel-
ena sem eignaðist þarna óvænt afa
og ömmu, Reinaldo og Louise.
„Nokkrum dögum eftir símtalið
kom hann svo í heimsókn og var hér í
viku. Þá var ég nýfarin til Frakk-
lands og hitti hann ekkert
þá og var mjög spæld yfir
því. Hann tók mömmu opn-
um örmum. Öll fjölskyldan
eins og hún lagði sig fór
síðan til Púertó Ríkó sum-
arið á eftir og var þar í
mánuð. Þarna eignuðumst
við skyndilega stóra fjöl-
skyldu. Afi dó fyrir þremur
árum en við náðum að
kynnast honum vel og hitta
hann oft. Við fórum á ætt-
armót í Púertó Ríkó og þau
komu líka að heimsækja
okkur í París. Svo erum við öll boðin í
brúðkaup á Hawaii sumar en bróð-
urdóttir mömmu er að fara að gifta
sig.“
Helena segir að Magnea móðir
hennar hafi í kringum þetta stofnað
Samtök stríðsbarna á Íslandi og
fjöldi fólks hafi fundið föður sinn í
gegnum þessi samtök. Hún segir að
þetta hafi skipt sköpum fyrir móður
sína og sjálfri hafi henni fundist gott
að geta útskýrt af hverju hún væri
fremur dökk yfirlitum.
Sjálf á hún þrjú hálfsystkini og
eina alsystur, Ilmi Maríu Stef-
ánsdóttur, en faðir þeirra er Stefán
Geir Karlsson. „Mér finnst mik-
ilvægt að rækta samband við fjöl-
skylduna. Maður á ekki endilega
samleið með öllum í lífsstíl, það eru
frekar vinirnir sem maður velur
þannig. En ég held það sé engin til-
viljun að maður fæðist inn í einhverja
fjölskyldu.“
Helena lítur út fyrir að vera í jafn-
vægi, ánægð og sátt við lífið, sama
hvort það er lífræna fæðinu, útiveru
eða hugleiðslu að þakka. „Ég er alla-
vega mjög sátt við mínar aðstæður
og finnst ég endalaust gæfusöm.“
ingarun@mbl.is
Ég hef alltaf verið mjög gagnrýnin
og sagði mig úr Þjóðkirkjunni þegar
ég var nýfermd. Ég trúi samt á guð
og er alls ekki andkristin en vildi
finna mína eigin leið. Ég hef alltaf
verið mjög leitandi og gerðist búdd-
isti á menntaskólaárunum. Það
heillaði mig að það er mikil hóg-
værð í indverskum trúarbrögðum og
ekki mælt með óhóflegri neyslu.
Enn á ný liggur leiðin inn íkjörklefann. Ekki munég bregða af vananum aðsinni þótt mikið skorti á
þann eldmóð sem fylgdi fyrstu at-
kvæðaseðlunum. Rúmlega tvítug lét
ég leiða mig upp í pontu frammi fyr-
ir troðfullri Laugardalshöll í míní-
pilsi með skrifaða ræðu, sem var
flutt með titrandi rödd um leið og
hnjákollarnir slógu taktinn í tauga-
æsingi. Alvöruþrunginn mannfjöldi
tók þessu framlagi vinsamlega en þá
fyrst færðist fjör í leik og bros um
hvarma þegar næsta ræðumanni
varð fótaskortur á tungunni svo að
hann hvatti viðstadda til að kjósa
Kristján Hlújárn! Og hvílík kosning
og hvílíkur sigur! Mér fannst sem
veisluhöldin næstu daga ætluðu eng-
an endi taka.
Þetta var árið 1968 og síðan hef ég
sjaldan fagnað kosningaúrslitum,
jafnvel vatnað músum yfir sumum.
Vinstri flokkarnir, sem ég studdi
lengi í nafni jafnréttis og bræðra-
lags, komust raunar stundum svo
langt að eiga hlut að samsteypu-
stjórnum en allar voru þær með
þeim annmörkum að springa á miðju
kjörtímabili og við tóku gömlu
íhaldsúrræðin sem svo voru kölluð.
Og smám saman hafa þessir ágætu
flokkar geispað golunni, breytt um
nöfn, sameinast öðrum og tekið upp
ný stefnumál og ég löngu orðin póli-
tískur munaðarleysingi sem hvorki
gleðst né hryggist yfir úrslitum
kosninga.
Ekki man ég hvort hugtakið fá-
tæktarmörk var til þegar ég kaus til
Alþingis í fyrsta sinn árið 1967 en sé
að miðað við þá lífskjarabyltingu,
sem orðin er, hefur þorri þjóðar-
innar verið þar langt fyrir innan.
Ýmsir jafnaldrar mínir, sem ólust
upp í torfkofum eða hermanna-
bröggum, hafa nú vetursetu á hlýj-
um Spánarströndum en þær til-
heyrðu nánast öðru sólkerfi þegar
ég var ung og róttæk. Nú stynur
margur undan góðærinu og sam-
félagið er nokkuð öðruvísi í laginu en
það sem ég lét mig dreyma um.
Lítið man ég úr kosningaræðunni
sem ég hélt áður en við Íslendingar
fengum daglegar sjónvarpssend-
ingar, áfengan bjór og leyfi til að
halda hunda í þéttbýli. Samt minnir
mig að hún hafi einkennst af blá-
eygri þjóðernisrómantík sem lengi
vel tengdist róttækni í þjóðfélags-
málum hérlendis. Sú tík hefur víst
ekki þótt brúkleg til undaneldis
enda ásýnd þjóðarinnar orðin ger-
breytt eins og heimsmyndin öll.
Þegar pólitískur munaðarleysingi
lítur yfir farinn veg getur hann ekki
varist brosi. Sá vegur hefur líka leg-
ið í aðrar og furðulegri áttir en
skjálfraddaða stúlku í mínípilsi gat
órað fyrir í Laugardalshöllinni forð-
um. Niðurstaðan er með svipuðum
ólíkindum og þegar eldjárn breyttist
skyndilega í hlújárn.
Þegar Eldjárn
varð Hlújárn
HUGSAÐ UPPHÁTT
Guðrún Egilson
ALLT ANNAÐ LÍF! - með vinstri grænum
Árni Þór Sigurðsson
2. sæti Reykjavíkurkjördæmi Norður
Steingrímur J. Sigfússon
1. sæti Norðausturkjördæmi
Björn Valur Gíslason
3. sæti Norðausturkjördæmi
Jón Bjarnason
1. sæti Norðvesturkjördæmi