Morgunblaðið - 11.05.2007, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2007 11
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
„Í STUTTU máli þá viðgengst þetta
ekki hér á landi og ég tel að laga-
ákvæði séu fullnægjandi sem banna
þetta,“ segir Sigurbjörn Sveinsson,
formaður Læknafélags Íslands. Í
frétt sem bandaríska blaðið New
York Times birti í fyrradag segir að
tvö af stærstu lyfjafyrirtækjum
heims, Amgen og Johnson & John-
son, greiði læknum upphæðir sem
alls nema mörg hundruð milljónum
dollara fyrir að gefa sjúklingum sín-
um lyf sem notuð eru við járnskorti.
Í frétt blaðsins segir að í Bandaríkj-
unum séu greiðslur sem þessar lög-
legar, en hingað til hafi fólk almennt
ekki gert sér grein fyrir umfangi
þeirra.
Þeir sem gagnrýnt hafa greiðsl-
urnar segja að þær hafi hvetjandi
áhrif á lækna til þess að ávísa lyfjum
í magni sem getur aukið hættu á að
sjúklingarnir fái hjartaáfall eða
heilablóðfall. En lyfjafyrirtæki geta
endurgreitt læknum hluta þeirrar
upphæðar sem þeir greiða fyrir lyf,
líkt og lyf við járnskorti, sem þeir
gefa á sjúkrastofum sínum
Siðareglur og starfsmannalög
Sigurbjörn segir óþekkt hér á
landi að læknar fái greiðslur frá
lyfjafyrirtækjum með þessum hætti.
Um það séu ákvæði í siðareglum
lækna og einnig í svonefndum
starfsmannalögum, lögum um rétt-
indi og skyldur starfsmanna ríkisins.
En hvað um lækna í einkarekstri?
Sigurbjörn segir Læknafélagið
túlka störf þeirra þannig að þeir séu
opinberir sýslunarmenn. Undir
þetta tekur Gunnar Ármannsson,
lögfræðingur LÍ. „Ef læknar ráð-
stafa opinberum hagsmunum, til
dæmis með því að skrifa út lyfseðla,
eru þeir í þeim skilningi opinberir
starfsmenn,“ segir hann. Gunnar
vísar einnig til 128. greinar al-
mennra hegningarlaga í þessu sam-
bandi. Þar segir að allt að sex ára
fangelsi liggi við „ef opinber starfs-
maður heimtar, tekur við eða lætur
lofa sér eða öðrum gjöfum eða ávinn-
ingi, sem hann á ekki tilkall til, í
sambandi við framkvæmd starfa
síns …“ Þá sé Ísland aðili að evr-
ópskum spillingarsamningi frá árinu
1999. Þar hafi hugtakið spilling verið
skilgreint á þann hátt að það sé
„mútur eða önnur háttsemi sem
brýtur gegn skyldum manna sem
falin hefur verið ábyrgð af opinber-
um eða viðskiptalegum toga, hvort
sem um er að ræða opinbera starfs-
menn, launþega eða sjálfstæða um-
boðsmenn, og ætlað er að ná fram
ávinningi af einhverju tagi fyrir þá
sjálfa eða aðra, sem þeir eiga ekki
tilkall til“.
Ekki lengur líka í lyfjasölu
Sigurbjörn segir að það hafi að
einhverju leyti á Íslandi viðgengist
að læknar hafi á sama tíma verið lyf-
salar en að allir hafi gert sér grein
fyrir þeim meinbugum sem hafa ver-
ið á því. Þetta sé hins vegar á miklu
undanhaldi og hann viti ekki hvort
nokkur slík dæmi séu enn fyrir
hendi á Íslandi. Hér áður fyrr hafi
þetta verið algengt, einkum í fá-
mennum byggðum, en menn hafi
sameinast um að reyna að útrýma
þessu til að vernda sjúklinginn.
Hann segir að lyfjafyrirtæki megi
kynna vöru fyrir læknum og gefa
þeim sýnishorn af vöru en slíkt sé
hvorki ætlað til neyslu fyrir lækni né
sjúklinga hans. „Það er bara til þess
að kynna okkur pakkningar, útlit og
þess háttar,“ segir hann.
Geta komið upp bráðaviðbrögð
Jafnframt segist Sigurbjörn telja
að notkun járnlyfja sem notuð eru til
inndælingar hafi minnkað á stofum
af varúðarástæðum. „Það geta kom-
ið upp bráðaviðbrögð sem ekki er
gott að eiga við annars staðar en á
sjúkrahúsum,“ segir Sigurbjörn.
Fyrir nokkru gerðu læknar og
lyfjafyrirtæki með sér reglur um
samskipti. Þar er meðal annars
kveðið á um að óheimilt sé fyrir
lyfjafyrirtæki að bjóða læknum gjaf-
ir, fé eða fríðindi nema um óveruleg
verðmæti sé að ræða og tilboðið
tengist læknis- eða lyfjafræðistörf-
um. Sigurbjörn segir þær ekkert
koma inn á þessi atriði. „Þær koma
ekkert inn á þetta. Mönnum dettur
ekki einu sinni í hug að ræða þetta í
þeim siðareglum, þetta er svo frá-
leitt,“ segir Sigurbjörn. Hann bendir
á að í siðareglum Læknafélags Ís-
lands séu ákvæði þar sem reynt er
að vernda sjúklinginn fyrir hags-
munaárekstrum af þessu tagi. Ef
það gerðist að læknar gerðu eitthvað
þessu líkt myndu menn vita „að þeir
væru að fremja ósæmilegt og ólög-
legt athæfi“.
Regluleg úttekt
Í reglugerð um lyfjaauglýsingar
sem heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytið gefur út segir í 16. grein
að óheimilt sé að bjóða læknum gjaf-
ir, fé eða fríðindi nema um óveruleg
verðmæti sé að ræða og tilboðið
tengist læknisstörfum. Regína Hall-
grímsdóttir, sviðsstjóri eftirlitssviðs
Lyfjastofnunar, segir það þekkt að á
ráðstefnum fái læknar oft smágjafir
sem tilheyra þeirra starfssviði. „En
þetta á ekki að vera þannig að það
geti haft áhrif á mat læknisins,“ seg-
ir hún. Spurð um eftirlit Lyfjastofn-
unar segir Regína að stofnunin geri
reglulega úttekt á starfi markaðs-
fyrirtækja í lyfjageiranum. „Stofn-
unin tekur þau út með tilliti til allra
þeirra krafna sem eru í reglugerð
ráðuneytisins,“ segir hún.
Fá ekki greitt frá
lyfjafyrirtækjum
Morgunblaðið/Arnaldur
Fá greitt Í Bandaríkjunum hafa
læknar fengið greitt frá lyfjafyrir-
tækjum fyrir að gefa sjúklingum lyf
sem þau framleiða við járnskorti.
Í HNOTSKURN
»Markaðsheiti lyfjanna sembandarísku læknarnir
hafa vísað sjúklingum sínum á
og fengið greitt fyrir eru Ara-
nesp, Epogen og Procrit.
»Þau eru meðal mest seldulyfja í heimi samkvæmt
frétt New York Times.
»Lyfið Aranesp er á skráLyfjastofnunar yfir lyf
sem hafa markaðsleyfi hér.
Laugavegi 84 • sími 551 0756
Bómullar- og hörfatnaður
í úrvali