Morgunblaðið - 02.12.2007, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Á
dögunum skaust ég aust-
ur í Hveragerði. Vegurinn
hafði verið færður til
norðurs í Svínahrauni og
gufustrókar stigu upp til
himins frá hinni nýju Hellisheið-
arvirkjun. Hvort tveggja kemur Reyk-
víkingum vel. Og það verð ég að segja
náttúruverndarfólki til hróss, að ekki
vildi það leggja stein í götu þessa.
Fólk verður að komast leiðar sinnar
og fólk verður að fá að nýta þá orku
sem er rétt við bæjarvegginn. Það er
næg gufuorka á Reykjanesskaga fyrir
álver í Helguvík og ef hún dugir ekki
er í undirbúningi hjá Orkuveitu
Reykjavíkur að virkja Farið sem renn-
ur úr Hagavatni. Svo að vel er fyrir
öllu séð.
Nú víkur sögunni norður í land.
Kísiliðjan var lögð niður, sem ýmsir
glöddust yfir. Margir hafa flust búferl-
um en aðrir sótt vinnu í önnur héruð.
Börnum í grunnskóla fer fækkandi.
Mývetningar líkja þessu við harðindi.
Ferðamenn áttu leið um Hólsfjöll á
öndverðri síðustu öld. Þetta var á
sauðburði. Sigurður bóndi bauð þá vel-
komna á hlaðinu í Hólseli. „Næsta vor
verður gott,“ sagði hann þar sem hann
stóð úti í hríðinni og komið fram í
júní.
Yngvi Ragnar Kristjánsson rekur
og á með fjölskyldu sinni Sel-Hótel
Mývatn. Honum hefur tekist að
byggja reksturinn upp með dugnaði
og hörku, og með frjóum hugmyndum
á sviði afþreyingar, sem hann hefur
fylgt eftir. Hann einsetti sér að gera
veturinn í Mývatnssveit jafn eftirsókn-
arverðan fyrir ferðafólk og sumarið.
Og honum hefur vel tekist. Ég nefni
jólasveinana í Dimmuborgum, dorg-
veiði, kappreiðar á ís, vélsleðamót,
norðurljósin og Dettifoss í vetr-
arklæðum. Hótelið er fullt allar helgar
að kalla og alltaf einhverjir næt-
urgestir.
En það er við ramman reip að
draga. Jafnvel í mildu árferði eins og í
haust hefur verið ófært að Dettifossi
að vestan, þessa niðurgröfnu troðn-
inga sem þangað liggja. Og snemma í
nóvember tepptist vegurinn að austan
og helst svo til vors. Þó bíða útboðs-
gögnin tilbúin á borði vegagerð-
arinnar. Og þó er yfir jafnlendi og
eyðisand að fara, sem hverfur undir
gróður um leið og hætt er að beita fé
á Austurafrétt. Þannig hafa árin liðið,
en kærum linnir ekki og enginn vegur
er lagður. Þetta hefur m.a. þær afleið-
ingar, að sómasamleg snyrtiaðstaða er
engin við Dettifoss og er þó ekki van-
þörf á.
Sömu sögu er að segja af veginum
yfir Lyngdalsheiði frá Þingvöllum að
Laugarvatni. Og dæmin eru fleiri.
Þarfir ferðaþjónustunnar og þess fólks
sem hefur lifibrauð sitt af henni um
land allt víkja fyrir lítt rökstuddum
kærum borgarbúans. Heimamenn hafa
sýn á vernd náttúrunnar. Um það
efast enginn. En sú sýn er oft önnur
en sýn þeirra sem kenna sig við nátt-
úruvernd. Slíkur klofningur þjóð-
arinnar kann ekki góðri lukku að stýra
og er ekki í þágu náttúruverndar.
Vatnajökulsþjóðgarður er í und-
irbúningi, sem heimamenn sjá fyrir
sér að verði fólkvangur, þar sem gest-
ir og gangandi geti notið útivistar og
kyrrðar, – en þá verða þeir líka að fá
þjónustu og að geta komist leiðar
sinnar. Um það verður að nást sátt,
sem felur í sér skilning á þörfum
heimamanna og ferðaþjónustunnar.
Jafnframt sé ég fyrir mér að gesta-
stofa verði í Mývatnssveit og tengist
Náttúrurannsóknastöðinni þar, opni
hana fyrir almenningi. Það á að vera
auðvelt að sameina þetta tvennt: sjálf-
stæðar rannsóknir og fræðslu fyrir þá
sem fræðast vilja.
PISTILL » Þarfir ferðaþjónust-
unnar og þess fólks
sem hefur lifibrauð sitt af
henni um land allt víkja
fyrir lítt rökstuddum kær-
um borgarbúans.
Halldór
Blöndal
Hljóðpistlar Morgunblaðsins,
Halldór Blöndal les pistilinn
HLJÓÐVARP mbl.is
Löngu ófært að Dettifossi
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
FRAMKVÆMD og árangur
hjartaþræðinga og kransæða-
víkkana hér á landi er sambæri-
legur við það sem gerist á sjúkra-
húsum í Svíþjóð. Þá er tíðni
fylgikvilla svipuð í þessum tveim-
ur löndum. Slíkur samanburður
er nú í fyrsta sinn mögulegur því
í upphafi árs hófst skráning í
sænska gæðaskrá – SCAAR
(Swedish Coronary Angiography
and Angioplasty Registry) á
kransæðaþræðingum og krans-
æðavíkkunum á Landspítala.
Hjartalæknar á spítalanum geta
nú fylgst með meðferð og árangri
og borið saman við sjúkrahús í
Svíþjóð samdægurs.
Gæðaskráin er hluti af raf-
rænni sjúkraskrá Landspítalans
og er með þessu brotið blað í
þróun hennar, segir Þórarinn
Guðnason, hjartasérfræðingur á
Landspítala sem jafnframt er
ábyrgðarlæknir SCAAR-
gæðaskrárinnar á Íslandi. Í hana
færa öll sænsk sjúkrahús, sem
stunda kransæðaþræðingar og
víkkanir, upplýsingar um aðgerð-
ir. Þar eru m.a. skráðar upplýs-
ingar um aðferðir, tækni, lyf og
árangur. Gagnagrunnur SCAAR
hefur vakið heimsathygli og er
Landspítali fyrsta erlenda
sjúkrahúsið til að skrá upplýs-
ingar um hjartasjúkdóma í kerf-
ið.
Auka gæðaeftirlit
„Samstarfið veitir mikla mögu-
leika til gæðaeftirlits en einnig
vísindarannsókna,“ segir Þórar-
inn. „Jafnframt hefur skráningin
sýnt fram á þætti sem má bæta
og því gefið upplýsingar sem
unnt er að nýta til að bæta þjón-
ustu við hjartasjúklinga á Ís-
landi.“
Í tíu mánaða uppgjöri Land-
spítala kom nýverið fram að hlut-
fallslega fleiri sjúklingar eru
þræddir á Íslandi en í Svíþjóð.
Þórarinn bendir á að mikill mun-
ur sé milli Suður- og Norður-
Svíþjóðar og þræðingafjöldinn
hér á landi sé sambærilegur við
suðurhluta Svíþjóðar. Tæplega
þriðjungur (29%) sjúklinganna
sem þræddur er í báðum löndum
er með annaðhvort vægan krans-
æðasjúkdóm eða eðlilegar krans-
æðar. Íslensku sjúklingarnir sem
hafa kransæðaþrengsli eru þó að
meðaltali með alvarlegri sjúkdóm
en þeir sænsku, því fleiri sjúk-
lingar hér á landi eru með
þriggja æða sjúkdóm eða höfuð-
stofnsþrengsli sem eru alvarleg-
ustu form kransæðasjúkdóms.
„Þetta bendir ótvírætt til að ekki
sé verið að hjartaþræða sjúklinga
á Íslandi að óþörfu, þrátt fyrir
aukningu þræðinga á síðustu ár-
um,“ segir Þórarinn.
Heldur meiri skuggaefnis-
notkun er á Landspítala en í Sví-
þjóð á hverja þræðingu en geisl-
unartími er sambærilegur.
Þórarinn segir að sennilegasta
skýringin sé að hjartaþræðinga-
tæki Landspítala séu orðin gömul
og því þörf á meira skuggaefni til
að ná viðunandi myndum. „Nú er
í undirbúningi að kaupa ný þræð-
ingatæki á Landspítala og með
nýrri tækni má vonandi minnka
skuggaefnisnotkun og minnka
hættu á fylgikvillum,“ segir Þór-
arinn. „Því er brýnt að af þessari
endurnýjun verði sem fyrst.“
Árangur hjartaþræðinga
sambærilegur og í Svíþjóð
Morgunblaðið/ÞÖK
Hjartaþræðing „Nú er í undirbúningi að kaupa ný þræðingartæki á Landspítala og með nýrri tækni má
vonandi minnka skuggaefnisnotkun og minnka hættu á fylgikvillum,“ segir Þórarinn Guðnason læknir.
Ekki er þrætt að óþörfu þrátt fyrir aukningu þræðinga á síðustu árum
SVÍAR hafa verið framarlega í staðlaðri gæða-
skráningu í heilbrigðiskerfinu og halda úti fjöl-
mörgum gæðaskrám í samvinnu sjúkrahúsa, há-
skóla og heilbrigðisyfirvalda. Langflest sænsk
sjúkrahús skrá upplýsingar í þær enda gera yf-
irvöld kröfu um lágmarksskráningu við gerð þjón-
ustusamninga og fjármögnun sjúkrastofnana.
Uppsalaháskóli, Akademiska sjúkrahúsið í Upp-
sölum og sænsk heilbrigðisyfirvöld hafa samvinnu
um slíkar gæðaskrár í stofnun sem nefnist Upp-
sala Clinical Research Center (UCR). Nokkrar
þeirra tengjast sjúkdómum í hjarta- og æðakerfi
og ein þeirra er um kransæðaþræðingar og víkkanir og kallast hún
SCAAR. Í hana færa öll sænsk sjúkrahús sem stunda kransæðaþræð-
ingar og víkkanir upplýsingar um aðgerðirnar.
Með birtingu á niðurstöðum úr þessari yfirgripsmiklu skráningu
hefur SCAAR vakið heimsathygli í umræðum um nýjungar í hjarta-
lækningum og árangur þeirra, að sögn Þórarins Guðnasonar sér-
fræðings á LSH. Skráningin í SCAAR gefur t.d. möguleika á eftir-
fylgni varðandi langtímaárangur stoðneta við kransæðavíkkanir.
Bandaríska lyfjastofnunin kallaði nýverið forsvarsmenn SCAAR til
ráðgjafar um notkun stoðneta með hliðsjón af niðurstöðum gæða-
skráningarinnar. Þá hafa greinar með niðurstöðum úr SCAAR
einnig birst í virtustu læknatímaritum, t.d. New England Journal of
Medicine.
Sænska gæðaskráningin
hefur vakið heimsathygli
Þórarinn
Guðnason
HINN 28. nóvember
voru liðin 60 ár síðan
dómsmálaráðuneytið
löggilti Hilmar Foss
sem dómtúlk og
skjalaþýðanda „úr og
á ensku“ eins og það
var orðað,“ segir
Hilmar í samtali við
Morgunblaðið en
Hilmar er enn að
störfum.
„Ég veit ekki betur
en ég hafi verið fyrst-
ur íslenskra manna til að gera þetta að aðal-
atvinnu og reka eigin skrifstofu,“ segir Hilm-
ar Foss dómtúlkur og skjalaþýðandi, en
sextíu ár eru liðin síðan dómsmálaráðuneyti
löggilti hann sem slíkan.
En hefur umhverfið í þessum efnum breyst
mikið á þessum árum?
„Það hefur breyst mjög mikið og margir
hafa tekið upp þetta starf en ánægjulegast er
að vita til þess hversu marga góða vini maður
hefur eignast í lögfræðingastétt og meðal
embættismanna, sem ég hef aðallega starfað
fyrir,“ segir hann.
En er mikið að gera enn í þessum geira?
„Nei, það hefur minnkað talsvert á síðasta
áratug. Það eru orðnir svo margir ágætir
menn í svona störfum og viðfangsefnin
skiptast því sem því nemur.“
Hvað hefur þér þótt skemmtilegast við
þetta?
„Ég hef haft almenna ánægju af þessum
störfum og sérstaklega af því að aðstoða fólk
sem átti í vandræðum hérlendis og erlendis.“
Þess má geta að enn er Hilmar Foss með
opna skrifstofu, nú í Garðastræti 34 en
lengstum var skrifstofa hans í Hafnarstræti
11 svo sem mörgum er kunnugt.
Sextíu ár frá
löggildingu
Hilmar Foss
FULLTRÚAR matvælasviðs Starfsgreina-
sambands Íslands (SGS) kynntu fulltrúum
Samtaka atvinnulífsins (SA) kröfur sínar er
snúa að kjörum fiskvinnslufólks í nú vikunni.
Að sögn Aðalsteins Árna Baldurssonar, for-
manns Verkalýðsfélags Húsavíkur og sviðs-
stjóra matvælasviðs SGS, var fundurinn góð-
ur og líst honum ekki illa á samningavið-
ræður. „Það er samdóma álit SA og SGS að
lyfta þurfi upp lægstu laununum. Kauptaxtar
fiskvinnslufólks falla undir þetta því að hæstu
laun í fiski í dag eru rétt um 135 þúsund krón-
ur á mánuði,“ segir Aðalsteinn og bendir á að
lág laun hafi leitt til flótta fólks út greininni.
Aðspurður segist Aðalsteinn vilja sjá að
launataxtar hækki hinn 1. janúar nk. um 20
þúsund krónur og aftur um 15 þúsund að ári,
en SGS miðar að því að gera kjarasamning til
tveggja ára. Meðal nýmæla í kröfugerð mat-
vælasviðs SGS er að settur verði sérkafli í að-
alsamninga um beitningu, þ.e. þau hundruð
manna landið um kring sem starfa við að beita
bjóð.
Líst vel á viðræður
♦♦♦