Morgunblaðið - 02.12.2007, Blaðsíða 31

hugsað upphátt
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 2007 31
„Það bjargast ekki neitt, það ferst,
það ferst.
Það fellur um sig sjálft og er ei lengur.
Svo marklaust er þitt líf og lítill
fengur,
og loks er eins og ekkert hafi gerst.“
Maður gæti haldið að Steinn Stein-
arr hefði ort þetta kvæði um ástandið
í Kauphöll Íslands síðustu daga.
Sennilega hefur skáldið verið að
hugsa um eitthvað allt annað en mað-
ur veit samt aldrei almennilega hvað
skáld eru að hugsa þegar þau yrkja
því þetta eru víst tveir ólíkir hlutir en
samt þeir sömu og ég þekki skáld
sem myndu hiklaust segja: Ég yrki,
þess vegna er ég.
En ástandið í Kauphöllinni ku
semsé vera nokkuð alvarlegt. Þar
hefur árum saman tíðkast að gengi
hlutabréfa hreyfist aðeins í eina átt,
nefnilega upp, og lunginn úr starfs-
liði Kauphallarinnar hefur því aldrei
séð íslensk hlutabréf falla á starfs-
ferli sínum. Menn standa eðlilega
ráðþrota yfir þessum ótíðindum og
eru eiginlega bæði krossbit og
stúmm, svo maður sletti nú dönsku
fyrst Jónas er búinn að eiga afmæli.
Sérfræðingar greiningardeilda ís-
lensku bankanna hafa heldur aldrei
fyrr á starfsferli sínum séð íslensk
hlutabréf falla. Þeir hafa til þessa
getað nokkuð rólegir spáð öllum fé-
lögum rífandi velgengni og það hefur
gengið eftir. Nú þurfa þeir að halda
því fram að verðhrun á hlutabréfum
feli í sér alveg sérlega góð kaup-
tækifæri. Þetta er eins og ef hrossa-
prangari segði að sérlega góð kaup
væru í þessum hesti því hann væri
fárveikur og þú fengir hann á góðu
verði.
Á góðum degi segja menn að kaup
og sala á hlutabréfum séu flókin vís-
indi sem lúti ákveðnum reglum sem
eru kallaðar markaðslögmál og ein-
ungis þrautmenntaðir og skarpgáf-
aðir bestu menn hverrar þjóðar geti
fengist við störf í fjármálaheiminum.
Menn fá greiddar fúlgur fjár fyrir að
segja að hlutabréf muni hækka eða
lækka. Veðurfræðingar á snærum
hins opinbera segja okkur daglega að
annaðhvort rigni eða ekki en engum
dettur í hug að borga þeim bónus fyr-
ir.
Það semsagt ríkir fum og an í
kauphöllinni því þar hrapar allt sem
hrapað getur. Menn í teinóttum
jakkafötum sitja fölir og þöglir og
stara á tifandi vísitölur á skjánum
meðan peningar gufa upp og brostn-
ar vonir þéttast í þungum dropum í
myrkrinu.
Mér verður hugsað til hans afa
míns sem var bóndi og búhöldur
vestur á fjörðum á fyrri hluta tutt-
ugustu aldar. Stundum þegar veðrið
var alveg sérstaklega gott og bænd-
ur og búalið kættust yfir þurru heyi
og góðri sprettu þá leit afi áhyggju-
fullur til lofts og sagði: „Þetta á eftir
að hefna sín“.
Ég var orðinn svo stúrinn yfir
bágri afkomu FL-group og Exista að
ég settist niður og fór að lesa í
Brekkukotsannál til að hressa mig
við en annállinn sá er ein fyndnasta
bók sem hefur verið skrifuð á Íslandi.
Þar las ég um ævintýri Álfgríms litla
í Brekkukoti sem hoppaði mörg
hundruð sinnum yfir gaddavírsgirð-
inguna í Hvammskoti og græddi
stórfé því hann var ekki sektaður
eins og lög gerðu þó ráð fyrir. Álf-
grímur reiknaði auðlegð sína í vet-
urgömlum sauðum því enga kauphöll
var að hafa. Svo varð hann eins og
aðrir auðmenn hálfleiður á öllu þessu
ríkidæmi í sauðslíki þar til honum
datt í hug að umreikna veldið yfir í
allt súkkulaði og karamellur sem
keyptar höfðu verið til landsins síðan
á dögum Ingólfs og tók gleði sína aft-
ur.
Við lesturinn rann það upp fyrir
mér að auðvitað eru Hannesar
Smárasynir og Bakkavararbræður
okkar tíma eins og hverjir aðrir girð-
ingarhoppandi Álfgrímar því þeir
hafa tapað fimm hundruð milljörðum
sem aldrei voru til. Þar af leiðandi
hefur enginn skaði orðið því ímynd-
aðir peningar verða engum að gagni
og ástæðulaust er að skæla þótt þeir
gufi upp.
Svona kemur góður skáldskapur
manni alltaf til bjargar þegar útlitið
er svart. Amma Álfgríms í Brekku-
koti sendi hann með pottbrauð í poka
til Jóns í Hvammskoti í yfirbót-
arskyni fyrir girðingarhoppið. Ég
veit ekki hver snuprar piltana sem
áttu hina uppgufuðu fimm hundruð
milljarða og sendir þá í iðrunarleið-
angur en satt að segja myndi ég
varla þora að borða pottbrauð frá
manni á svörtum Range Rover í tein-
óttum jakkafötum.
Súkkulaði og karamellur
fyrir fimm hundruð milljarða
Páll Ásgeir Ásgeirsson
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
3
11
2
7