Morgunblaðið - 02.12.2007, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Guðrúnu Sverrisdóttur
É
g hitti hjónin Hönnu
Halldórsdóttur og
Kristján Friðbergsson
fyrst árið 1965, en þau
veittu uppeldisheim-
ilinu á Kumbaravogi forstöðu.
Frændsystkini mín, fimm og níu ára
gömul, voru vistuð á Kumbaravogi og
ég hélt eins og staðan var að þetta
væri börnunum fyrir bestu. Ég var
unglingur og tók gæfuleysið á heimili
þeirra afskaplega nærri mér. Við
bjuggum í sama fjölbýlishúsinu
og þau voru eins og systkini mín.
Engan óraði fyrir að þau yrðu þarna
næstu 10 árin. Að-
dragandi vistunar
barnanna á veg-
um barnavernd-
arnefndar spann-
aði tvö til þrjú ár.
Ástæðan var
áfengisdrykkja
foreldranna, brot-
ið heimilislíf, veik-
indi, yfirvofandi
hjónaskilnaður og
fátækt. Úrræði
voru ekki mörg á
þessum árum.
Stuðningur kerf-
isins við „brotin heimili“ var af-
skaplega fálmkenndur og ófaglegur.
Börn voru miskunnarlaust tekin af
foreldrum og systkinum sundrað, úr-
ræði þeim til stuðnings voru lítil sem
engin. Réttarstaða foreldra gagnvart
„kerfinu“ og barnaverndarnefnd með
upptöku mála og endurmat var af-
skaplega fjarlæg og veik, – rétt-
arstaða barnanna sjálfra minni en
engin.
Ég bar mjög mikla virðingu fyrir
Kumbaravogshjónunum, sem voru
aðventistar og ráku þetta upptöku-
heimili. Forstöðukonan, Hanna,
fannst mér vera afskaplega viðkunn-
anleg með góða nærveru. Fjölskylda
mín hélt að þarna fengju börnin gott
atlæti og öryggi. Ég hélt alla tíð, öll
þessi ár, að þau hjónin gerðu þetta af
manngæsku og trúarlegri hugsjón.
Heimsóknir fyrir aðstandendur voru
eingöngu leyfðar fyrsta sunnudag
hvers mánaðar. Mér var afskaplega
vel tekið af húsráðendum og barna-
skaranum. Þetta voru alltaf gleði-
stundir að sjá barnahópinn, hitta og
faðma litlu frændsystkinin, sem
hvorki kvörtuðu né sögðu frá neinu
misjöfnu. Mikilvægasta mótunar-
skeið barna er frá vöggubarni til ung-
lingsáranna. Litlu frændsystkini mín
voru alla barnæskuna og unglings-
árin vistuð fjarri foreldrum og tveim-
ur eldri bræðrum og setti það mark
sitt á þau öll ævilangt. Bænarbréfi
móður þeirra til „háttvirts Barna-
verndarráðs“ þar sem hún reyndi að
fá börnin sín „lánuð“ um jól var synj-
að. Þau fengu aldrei leyfi öll þessi ár
til að dvelja hjá eða heimsækja dag-
langt foreldra sína og bræður.
Hvorki á jólum, páskum, afmæl-
isdögum né öðrum tyllidögum. Beiðni
foreldranna um að þau kæmu í ferm-
ingu næstelsta bróðurins var synjað.
Það var ekki talið óhætt að leyfa litlu
systkinunum að fara í fermingu eldri
bróður. Þannig voru Kumbaravogs-
reglurnar. Á sama tíma var barnaníð-
ingurinn Karl Vignir Þorsteinsson,
sem dvaldi árlega á Kumbaravogi, að
misnota og nauðga litla frænda mín-
um, Einari Þór, átta ára gömlum,
innan veggja upptökuheimilisins.
Þagnarmúrinn var ekki rofinn fyrr
en nýverið. Enginn vissi neitt fyrr en
nú 40 árum síðar – eða hvað? Að sögn
Kristjáns á Kumbaravogi „sendi“
hann Karl Vigni á einhverjum tíma-
punkti, af því að hann hafði einhverja
„ónáttúru“, til Þórðar Möller geð-
læknis. Fáfræðin á fósturheimilinu
virðist allsráðandi og blinda auganu
snúið að börnunum. Barnaníðing-
urinn var sendur til geðlæknis en
ekki börnin. Karl Vignir var „heim-
ilisvinur“ og þrátt fyrir „ónáttúruna“
leyfðist honum áframhaldandi að-
gangur að Kumbaravogi og börn-
unum. Eitt af mörgum vistbörnum
Kumbaravogs var Elvar Jakobsson.
Hann opnaði umræðuna í blaðaviðtali
í febrúar sl. og sagði frá kynferðism-
isnotkun barnaníðingsins Karls Vign-
is á sér og öðrum börnum vistuðum á
heimilinu. Elvar lagði fram ákæru á
hendur Karli Vigni, sem í kjölfar yf-
irheyrslu hjá lögreglu viðurkenndi
kynferðislega misnotkun sína til
margra ára á Elvari og tveimur öðr-
um 8-10 ára gömlum drengjum á
Kumbaravogi. Samviskulaus barna-
níðingurinn var stundum með dreng-
ina þrjá samtímis. Hvernig varð svo
lífshlaup litlu fórnarlambanna, sem
engan talsmann höfðu? Tveir af þeim
eru látnir, Þorsteinn Karl Eyland og
frændi minn, Einar Þór Agnarsson,
sem lést 24 ára gamall. Þeir voru báð-
ir kynferðislega misnotaðir frá unga
aldri á Kumbaravogi og skemmdir
fyrir lífstíð. Sá þriðji, sem lifir, Elvar
Jakobsson, byggði upp einskonar
sjálfsvarnarkerfi svo hann gæti lif-
að áfram og reynt að vera hamingju-
samur eins og hann segir. Jafnframt
að skuggi æskuáranna sé aldrei langt
undan, sem slái hann ofan í botnlaust
svartholið.
Karl Vignir talaði um börn á
þessum aldri sem konfektið sitt
Ummæli Kristjáns á Kumbaravogi
í DV frá 30. maí sl. um kynferðislega
misnotkun Karls Vignis á börnunum
eru mjög misvísandi og ótrúverðug.
Þar neitar Kristján „… að hann hafi
nokkurn tíma grunað Karl Vigni um
barnagirnd“. Síðar „úthýsir“ hann
Karli Vigni frá uppeldisheimilinu
„… en ekki vegna barnagirndar
mannsins“. Ástæðan er ekki gefin
upp. Samt sem áður segir Kristján
„… það ekki hafa komið sér á óvart
að Karl Vignir hafi játað að hafa
margsinnis misnotað kynferðislega
dreng sem var vistaður á heimilinu“.
Illmennið Karl Vignir hefur ekki of-
talið fórnarlömbin og segir ekki frá
ódæðisverkum á öðrum börnum frá
Kumbaravogi í Vestmannaeyjum.
Það skipti hann ekki máli hvort í hlut
áttu stúlkur eða drengir. Í DV 30.
maí sl. er sagt frá því að Karli Vigni
hafi verið „vikið úr söfnuði“ aðvent-
ista fyrir um 10 árum, vegna stúlku
sem hann misnotaði „margsinnis
bæði áður og eftir að hún varð kyn-
þroska“. Málið var ekki kært. Í sama
blaði er haft eftir fyrrverandi að-
ventupresti að „Karl Vignir talaði um
börn á þessum aldri sem konfektið
sitt“. Hvað skyldi hann hafa misnotað
mörg börn, skaddað margar barns-
sálir og lagt mörg líf í rúst undanfarin
40-50 ár? Karl Vignir var aldrei
stoppaður af! Hvert sem hann fór
skildi hann eftir sig sviðna jörð.
Óþokkaverkin voru hvorki kærð né
barnaníðingnum fylgt eftir. Einfald-
lega var honum sagt upp störfum
vegna „ónáttúru“ en þá skipti hann
bara um vinnustað! Karl Vignir vissi
sem var „að þeir fiska sem róa“. Hvar
voru bestu miðin? Hvar var helst lít-
ilmagnann að finna? Hvar er ósk-
astaður barnaníðings? Starfa við eft-
irlit og umönnun á Sólheimum í
Grímsnesi? Vinna við umsjón í kirkju
sem fjöldi barna sækir? Vaða um óá-
reittur á barnaheimilinu Kumb-
aravogi? Vera yfirmaður unglings-
drengja, töskubera, á hóteli hér í bæ?
Hvað skyldi barnaníðingurinn aðhaf-
ast í dag? Karl Vignir getur lagst á
bæn og þakkað fyrir það að búa í
vernduðu umhverfi íslenskra laga.
Hvað skyldi hafa verið gert við mann
Kumbaravogsbö
Í minningu
Einars Þórs
Agnarssonar –
og allra hinna
Fagnaðarfundir Einar Þór hleypur fagnandi á móti frænku sinni, Guðrúnu Sverrisdóttur, þegar hún kom í heim-
sókn á Kumbaravog, en heimsóknir voru aðeins leyfðar fyrsta sunnudag hvers mánaðar.
Guðrún
Sverrisdóttir,
hjúkrunarkona,
átti tvö frænd-
systkin, sem vistuð
voru á Kumb-
aravogi.
» Oftar en ekki var höndum snúið aftur fyrir bak
enda var hann alla tíð að fara úr axlarlið. „Brotnu
börnin“ urðu „brotnir unglingar“.