Morgunblaðið - 02.12.2007, Síða 14

Upp á loft fóru hann og fimmtugur
sonur hans og höfðust við í þrjá
daga, borðuðu dósamat, veltu fyrir
sér hvað í ósköpunum hefði gerst og
vonuðu að þeim yrði komið til bjarg-
ar. Augu heimsbyggðarinnar voru á
fólki eins og þeim feðgum, en sjálfir
voru þeir úr tengslum við umheim-
inn – símar dottnir úr sambandi,
ónýt útvörp, engin sjónvörp. Munir
og minningar seinustu áratuga á
kafi í brúnleitu vatni blönduðu
skólpi.
Á endanum björguðu sjálf-
boðaliðar þeim út um baðherberg-
isgluggann og gamli maðurinn var
fluttur beint á spítala í öðru fylki.
Hann var kominn með alvarleg ein-
kenni ofþornunar. Næstu tvo mán-
uði dvaldist hann á sjúkrahúsi en
gerir raunar lítið úr því. „Við urðum
öll fyrir Katrínu,“ segir hann.
Og sumir lifðu ekki af – margir
reyndar. Rannsóknarnefnd á vegum
Hvíta hússins segir 1.330 hafa látist
af völdum Katrínu. Ýmsar tölur eru
þó á reiki – allt upp í 1.800.
„Já, já, margir sem ég þekki
höfðu það ekki,“ muldrar gamli
maðurinn og klórar sér í höfðinu.
Margir sem þú þekkir? „Já. Tólf.“
Hundsbit og húsvagnar
Frá nærliggjandi húsum heyrast
hamarshögg. Þó nokkrir eru að end-
urbyggja en enn er ekki neinn flutt-
ur inn í húsin í kring. Mörg eru yf-
irgefin en litlir húsvagnar frá
bandarísku almannavörnunum,
FEMA, fyrir utan önnur. „Ég mun
koma aftur!“ stendur á litlu skilti á
lóðinni á móti. Búið er að negla fyrir
gluggana. „Ég mun endurbyggja.
Ég er frá New Orleans!“
Þegar ég spyr Willis hvernig sé að
búa í húsvagni til langs tíma svarar
hann glottandi að enginn viti hvern-
ig sé að vera bitinn af hundi fyrr en
hann lendi í því. „Þetta er nú bara
staður til að sofa á,“ segir hann síð-
an, hugsar sig um og minnist aftur á
hundsbitið.
Ég fæ að líta inn. Þetta eru um 20
fermetrar og þarna hafa hann og
sonur hans búið í eitt og hálft ár. Í
vagni sem hannaður er fyrir tíma-
bundna dvöl – helgarferðir og sum-
arfrí. Þessi er samt fyrir fjögurra
manna fjölskyldu. Séu fleiri í fjöl-
skyldunni eru vagnarnir einfaldlega
fleiri. Húsvagnarnir voru viðbrögð
FEMA við því að hundruð þúsunda
höfðu skyndilega ekki þak yfir höf-
uðið. Willis þurfti reyndar að bíða í 9
mánuði eftir sínum vagni.
36% umsækjenda fengið fé
Allt í einu verður mér svo í mun
að koma gamla manninum inn í
stóra húsið sitt að ég iða öll af óþol-
inmæði. Hvað segirðu, hvað gerist
næst, hvenær getið þið fengið smiði,
hvaða herbergjum byrjið þið á, held-
urðu? Maðurinn skynjar óþolinmæði
mína og horfir fast í augu mér. „Þú
sérð hversu mikið er eftir. Ég verð
að vera raunsær. Ég á eftir að fá
bæði bætur og iðnarmenn. Það þýð-
ir ekki fyrir mig að telja mér trú um
að ég muni flytja út úr húsvagninum
fljótlega.“
Willis og sonur hans eru ekki þeir
einu sem enn búa í húsvögnum frá
FEMA. Það gera 46.000 fjölskyldur
fylkinu. Þegar mest var í júlí í fyrra
var fjöldinn yfir 70.000. Ekki ein-
ungis er löng bið eftir iðnaðarmönn-
um heldur bíða 118.000 umsækj-
endur eftir fjárhagsaðstoð frá Road
Home-áætluninni sem alrík-
isstjórnin kom á laggirnar. Áætlunin
miðast að því að hjálpa íbúum borg-
arinnar að endurbyggja hús sín.
Tveimur árum og þremur mánuðum
eftir Katrínu hafa einungis 36% um-
sækjenda fengið greitt fé.
„Engin áætlun“
Þar sem ég hvessi augun á hús-
vagna og lóðir í órækt spyr ég sjálfa
mig eitt andartak af hverju ég sé að
velta mér upp úr þessu. Hvað ertu
að gera, stúlka, í borg sem varð fyrir
fellibyl fyrir meira en tveimur ár-
um?
Síðan minni ég sjálfa mig á að
hingað er ég komin því mig langar
að skyggnast inn í það hvernig lífið
heldur áfram á stað þar sem öllu því
sem býr til samfélag var skolað í
burtu – fólki, húsum, skólum, heilsu-
gæslu, vegum og verslunum.
Mig langar að vita meira um
harmleikinn sem hefði í raun ekki
þurft að verða sá harmleikur sem
hann varð. Vandamálið var ekki ein-
ungis fellibylurinn – vandinn var að
varnargarðarnir héldu ekki. Og
vandinn var að ekki var búið að
skipuleggja hvað gera skyldi kæmi
sú staða upp. Slæleg viðbrögð í kjöl-
far fellibylsins urðu að öðrum og
nýjum harmleik.
Þrátt fyrir að borgarbúum hafi
verið gert að yfirgefa borgina dag-
inn áður en Katrína gekk á land
voru engar alhliða ráðstafanir gerð-
ar til að aðstoða þá sem ekki höfðu
aðgang að bíl – um fjórðungur heim-
ila í New Orleans, yfir 100.000
manns. Rútufyrirtækið Greyhound
og lestarfyrirtækið Amtrak hættu
ferðum sínum tveimur dögum áður
en fellibylurinn gekk á land. Sjúk-
lingar og eldra fólk var heldur ekki
skipulega flutt í burtu. Samkvæmt
Samtökum hjúkrunarheimila í Loui-
siana voru tveir þriðju sjúklinga enn
á hjúkrunarheimilum í New Orleans
þegar Katrína gekk á land. Seinna
fundust þar lík af að minnsta kosti
200 manns. Mikið af fólkinu sem dó
var eldra fólk – samkvæmt Knight
Ridder voru 74% af þeim sem dóu í
New Orleans og borin voru kennsl á
raunar 60 ára og eldri.
Þrátt fyrir að morgunljóst væri að
þúsundir manna yrðu enn í borginni
þegar Katrína gengi á landi var
hjálpargögnum ekki komið skipu-
lega fyrir. Eins og Michael Brown,
fyrrum yfirmaður FEMA, orðaði
það síðar: „Það var engin áætlun til
staðar“.
Mistök á öllum stigum
Nefnd sem skipuð var af hálfu
Bandaríkjaþings til að fara í saum-
ana á því sem gerst hafði kallaði
Katrínu síðar „þjóðarklúður“ og
benti á að „mistök hefðu átt sér
 
 

   



   
  


 
%&& ' ( 

)
*&
Flóð Katrína ruddi með sér miklu magni af sjó, sem flæddi yfir borgina í gegnum Pontchartrain-vatn.
+ , - "* 

 
 

  


 
  
 
 

  




.&
'$
%/
"
&' 0$ $ 1" && '"

2 34
  5
( 6'
2 5 7# 8
2 7 6!&9
2 :# ;# :  1
5
2 : <4
%&  + = > &"-, ?
%' " $

 $
%' " //

14 SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
HVER VILL BÚA Í YFIRGEFNU HVERFI?
Í HNOTSKURN
» Fyrir ágúst 2005 Varnargarðarnir í kringum New Orleans eru ekkifullnægjandi að mati sérfræðinga.
» 26. ágúst 2005 Bandaríska veðurstofan spáir því að fellibylurinnKatrína verði af stærðargráðunni 4 þegar hann gangi á land og að
hann stefni á New Orleans.
» 27. ágúst Borgarstjórinn íNew Orleans lýsir yfir neyð-
arástandi og hvetur fólk til að
fara frá borginni og úthverfum
hennar, alls 1,4 milljónum
manna.
» 28. ágúst Í fyrsta skipti ísögu New Orleans er gefin út tilskipun um að öllum íbúum beri að yf-
irgefa borgina. Engu að síður eru ekki gerðar ráðstafanir til að flytja í
burtu þá sem ekki geta komið sér sjálfir.
» 29. ágúst Fellibylurinn Katrína gengur á land kl 6:10 að morgni. Tal-ið er að enn séu allt upp í 100.000 manns í New Orleans. Á einungis
nokkrum klukkutímum kemur skarð í varnargarðana á mörgum stöðum.
  
» 29. ágúst-1.sept. Algjör ringulreið ríkir.Fólk er fast í húsum sínum og uppi á hús-
þökum, og tugþúsundir haldast við matar- og
vatnslausar í Superdome leikvanginum, ráð-
stefnusal borgarinnar og úti undir berum
himni á I-10 hraðbrautinni. Fjölmiðlaflutn-
ingur af gríðarlegum fjölda morða og nauðg-
ana reynist síðar vera stórlega ýktur en
ómannúðlegar aðstæður fólks eru engar ýkjur.
2000 manns hafast við á einu af aðalsjúkrahúsi
borgarinnar, sem er rafmagnslaust.
» 1. sept. Vatnshæðin í New Orleans nærsömu hæð og Lake Pontchartrain og 80%
sveitarfélagsins er nú undir vatni.
» 2. sept. Enn eru um 5.500 manns í Super-dome leikvanginum. Samt eru þrír dagar
síðan US Department of Health and Human Services lýsti leikvanginn
„óíbúðarhæfan“.
» 4. sept. Á sjöunda degi er lokið við að flytja í burtu flesta frá Super-dome leikvanginum og ráðstefnuhöllinni.
» 12. sept. Yfirmaður FEMA, Michael Brown, segir af sér eftir miklagagnrýni á störf sín. Hann hafði enga reynslu af neyðaraðstoð og
stjórnun hennar áður en hann byrjaði hjá FEMA.
» 15. sept. Bush forseti heim-sækir New Orleans. Hann er
víða gagnrýndur fyrir að hafa ekki
komið fyrr. Bandaríska full-
trúaráðið samþykkir sama dag að
hefja opinbera rannsókn á und-
irbúningi fyrir fellibylinn og við-
brögðum við honum.
AP
MARTRÖÐIN SEM
VARÐ AÐ VERULEIKA
 New Orleans er „stórslys sem bíður eftir að eiga sér stað“
varaði New York Times við í ágúst 2001. „Stór fellibylur get-
ur kaffært New Orleans … og þúsundir fólks gætu látið lífið,“
sagði í Scientific American í október sama ár. Þetta voru ekki
fyrstu viðvaranirnar um hættuna sem New Orleans stafaði af
fellibyljum – hættan var raunar vel þekkt.
 Bandarísku almannavarnirnar, FEMA, bentu fyrri hluta
árs 2001 á að þær hættur sem helst steðjuðu að bandarísku
þjóðinni væru hryðjuverkaárás á New York, sterkur jarð-
skjálfti í San Francisco og stór fellibylur sem færi yfir New
Orleans.
 Sumarið 2004 fullyrti yfirmaður almannavarna í Jefferson,
sem er við hliðina á New Orleans, að svo virtist sem peningar
til flóðvarna hefðu frekar runnið til heimavarna og Íraks-
stríðsins. „Við gerum allt sem við getum til að sannfæra þá
um að þetta sé öryggisatriði fyrir okkur,“ sagði hann. Árin á
undan hafði verulega dregið úr fjárframlögum til verk-
fræðideildar bandaríska hersins, sem falið hafði verið að end-
urhanna varnargarðana í kringum borgina eftir að fellibyl-
urinn Betsy olli miklum skaða á 7. áratugnum.
 Rannsóknarnefnd verkfræðideildar bandaríska hersins
benti síðar á að sökum skorts á fjárframlögum hefðu margir
hlutar varnarkerfisins ekki verið tilbúnir þegar Katrína gekk
yfir.
 Ítrekað hefur einnig verið bent á hrein og klár mistök verk-
fræðinga stofnunarinnar í hönnun garðanna.
ÍTREKAÐ VARAÐ VIÐ „ÞEIM STÓRA“
» „Já, já,
margir sem
ég þekki höfðu
það ekki,“
muldrar gamli
maðurinn og
klórar sér í
höfðinu. Margir
sem þú þekkir?
„Já. Tólf.“