Morgunblaðið - 28.09.2008, Blaðsíða 52

52 SUNNUDAGUR 28. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Á aðalfundi LR 15. október 2007 var stofnaður
Leikritunarsjóður Leikfélags Reykjavíkur og
formaður skipaður frú Vigdís Finnbogadóttir,
heiðursfélagi félagsins. Meðal markmiða
sjóðsins er að efla nýsköpun og fjölbreytni
í íslenskri leikritun, auka vægi leikritunar í
samfélaginu og stuðla að því að hún njóti virð-
ingar í samfélagi lista. Meðal leiða að mark-
miðum þessum er að tryggja að alltaf verði
að minnsta kosti eitt leikskáld starfandi við
Borgarleikhúsið.
Stjórn sjóðsins velur skáld úr hópi umsækjenda
og því boðið eins árs samningur við Borgarleik-
húsið. Laun, sem taka mið af starfslaunum
listamanna, eru greidd mánaðarlega. Skáld
sem valið er skal þegar hafa sýnt árangur við
ritstörf og skáldskap, þó reynsla af leikritun sé
ekki skilyrði. Skáldið fær aðstöðu í leikhúsinu,
vinnur þar á samningstímanum og verður hluti
af starfsliði Borgarleikhússins. Leikskáldið
mun njóta aðstoðar, leiðsagnar og stuðnings
leikhússtjóra og leiklistarráðunauta og sækir
reglubundið fundi þeirra. Aðgangur að allri
starfsemi Borgarleikhússins, þ.á.m. æfingum,
verður í boði og markmiðið að skáldið kynnist
eiginleikum leiksviðsins og töframætti þess.
Unnið skal að ritun leikverks á tímabilinu með
uppsetningu í huga, auk þess sem skáldið
kynnir sér leikhúsformið. Stefnt er að því að
leikverk, eitt eða fleiri, sem unnin eru á samn-
ingstíma, verði sviðsett í Borgarleikhúsinu.
Þetta er þó ekki skilyrði.
Umsækjendur skulu leggja fram með umsókn
sinni ferilskrá en einnig er heimilt að leggja
fram hugmynd að verkefni sem viðkomandi
hefur í hyggju að vinna að, leiktexta eða
annað það sem umsækjandi kýs að koma á
framfæri. Farið verður með allar innsendar
hugmyndir sem trúnaðarmál og öll gögn end-
ursend umsækjendum að loknu vali.
Umsóknir skulu stílaðar á Borgarleikhúsið
/ Leikritunarsjóður Leikfélags Reykjavíkur,
Listabraut 3, 103 Reykjavík fyrir 1. nóvember
2008.
Leikritunarsjóður
Leikfélags Reykjavíkur
auglýsir eftir umsóknum
LEIKSTJÓRINN Costa-Gavras hlýtur heiðursverðlaun
Alþjóðlegu kvikmyndahátíðarinnar í Reykjavík, fyrir
ævistarf í þágu kvikmyndalistarinnar. Costa-Gavras mun
í dag, sunnudag, klukkan 13 standa fyrir fyrirlestri á Há-
skólatorgi. Fjallar hann þar um kvikmyndagerð, ásamt
konu sinni, Michéle Gavras, en hún er jafnframt framleið-
andi mynda hans. Þau hjónin munu ræða sögu og þróun
kvikmynda og hvert kvikmyndagerð stefnir. Einnig mun
Costa-Gavras lýsa tækni sinni í kvikmyndagerð og kvik-
myndaframleiðslu.
Leikstjórinn fæddist í Grikklandi fyrir 75 árum. Var
hann þá nefndur Constantinos Gavras. Faðir hans var
harður andstæðingur stjórnvalda, sem gerði það að verk-
um að ómögulegt var fyrir Costa-Gavras að fara í háskóla
í Grikklandi. Hann fór því í kvikmyndaskóla í Frakklandi,
en myndir hans hafa annaðhvort verið gerðar á frönsku
eða ensku. Hann hefur leikstýrt 19 kvikmyndum.
Pólitískur drifkraftur
Pólitíkin sem leiddi hann til Frakklands hefur alla tíð
verið drifkraftur í kvikmyndagerð Costa-Gavras, en leit-
un mun vera að jafn þjóðfélagslega þenkjandi kvik-
myndagerðarmanni. Costa-Gavras er þekktur fyrir að ná
að blanda saman í eina heild „erfiðum“ og umdeildum
stjórnmálum og kvikmyndamáli sem höfðar til almenn-
ings. Löglegt eða ólöglegt ofbeldi og pyntingar er algengt
þema í kvikmyndum hans, og hann hefur iðulega beint
sjónum að fasískum eða hægri-öfgasinnuðum stjórnvöld-
um.
„Ég held að það besta sem geti gerst með kvikmynd sé
að hún skapi umtal eða deilur,“ segir Costa-Gavras. „Ég
hef ekki trú á því að kvikmyndir geti breytt samfélaginu,
sem betur fer, og ég vona að þær geti heldur ekki breytt
fólki. Fólk verður að sjá myndirnar og lesa bækurnar, síð-
an getur það myndað sér sjálfstæða skoðun.“
Hann er ekki alltaf sáttur við þann stimpil að mynd-
irnar séu pólitískar.
„Það væri réttara að segja að í myndunum birtist fé-
lagslegar staðhæfingar. Eða samfélagsleg könnun. Ég
reyni að skilja hvað gerist í lífi okkar. Allar kvikmyndir
eru vitaskuld pólitískar, á einhvern hátt. Það er pólitík
hvernig þú kýst að lifa lífi þínu,“ segir hann. efi@mbl.is
Best ef kvikmynd skapar
umræður eða deilur
 Leikstjórinn Costa-Gavras hlýtur heiðursverðlaun Riff
 Flytur fyrirlestur á Háskólatorgi í dag
Alþjóðleg kvikmyndahátíð í Reykjavík
Leikstjórinn Constantinos Gavras, betur þekktur sem
Costa-Gavras, hlýtur heiðursverðlaun Alþjóðlegu kvik-
myndahátíðarinnar í Reykjavík.
COSTA-GAVRAS hlaut heimsfrægð fyrir þriðju
kvikmynd sína, Z, árið 1967. Myndin er laus-
lega dulbúin frásögn af atburðum í Grikklandi í
kjölfar morðs á foringja demókrata. Z vann til
Óskarsverðlauna sem besta erlenda kvikmynd-
in.
Í kjölfarið gerði Costa-Gavras myndir um
alræðisstjórnir í Tékkóslóvakíu og Úrúgvæ.
L’Aveau (Játningin) frá 1970 fjallar um ráð-
herra í Tékkóslóvakíu sem var ákærður og
dæmdur í „sýndarréttarhöldum“ fyrir njósnir,
en State of Siege frá 1973 gerist í Úrúgvæ.
Starfsmanni bandaríska sendiráðsins, sem leik-
inn er af Yves Montand, er rænt af skæruliðum.
Missing, frá 1982, var fyrsta kvikmynd
Costa-Gavras á ensku og er víðkunn. Hún
byggist á sönnum atburðum, og er um banda-
rískan blaðamann sem hvarf í blóðugri upp-
reisn Augusto Pinochets í Chile árið 1973. Jack
Lemmon og Sissy Spacek leika aðalhlutverkin.
Þeir Donald Stewart fengu Óskarsverðlaun fyr-
ir handritið.
Í Music Box, frá 1989, er virtur bandarískur
ríkisborgari sakaður um að vera nasisti og
stríðsglæpamaður. Kvikmyndin Amen, frá
2003, er lauslega byggð á umdeildu leikriti þar
sem fram kemur að Píusi páfa tólfta hafi verið
kunnugt um neyð gyðinga í útrýmingarbúðum í
síðari heimsstyrjöldinni.
Í Mad City frá 1997 leikur Dustin Hoffman
sjónvarpsfréttamann sem hefur áhrif á þróun
mála í gíslatöku, til að fá betri sögu.
Helstu
kvikmyndir
Costa-Gavras
Hanna K er sýnd 1.10., 3.10.; Missing er sýnd 29.9.;
The Ax er sýnd 04.10. Allar sýningar fara fram í
Regnboganum.
ÍRANSKA listakonan Shirin Neshat
er handhafi verðlauna Alþjóðlegrar
kvikmyndahátíðar í Reykjavík fyrir
framúrskarandi listræna kvik-
myndasýn árið 2008. Það var Þór-
unn Sveinbjarnardóttir umhverf-
isráðherra sem veitti Neshat
verðlaunin við hátíðlega athöfn í
Ráðherrabústaðnum á föstudags-
kvöld.
Neshat fetaði þar með í fótspor
kvikmyndagerðarmannannna Akis
Käurismakis og Atoms Egoyans
sem báðir hafa hlotið sömu verð-
laun.
Shirin Neshat fæddist í Íran árið
1957 en býr og starfar í New York.
Hún er einn þekktasti íranski lista-
maðurinn á Vesturlöndum, en í list-
sköpun sinni hefur hún fengist við
kvikmyndir, myndbandsverk og
ljósmyndir. Shirin vakti fyrst al-
þjóðlega athygli fyrir ljós-
myndaseríuna Women of Allah árið
1996, en þar sýndi hún myndir af
konum sem voru þaktar persneskri
skrautskrift. Árið 1999 vakti hún
mikla athygli fyrir myndabands-
verkið Rapture og varð þá að al-
þjóðlegri stjörnu í listaheimum.
Shirin ólst upp við vestræna siði
og heimilishald á menntaheimili í
Íran og horfði þar til fordæmis Ír-
anskeisara. Jafnrétti kynjanna var
virt á heimilinu sem hluti vest-
rænna lifnaðarhátta og fjöl-
skyldufaðirinn, sterkefnaður lækn-
ir, hvatti dætur sínar til að taka
áhættu, læra og skoða sig um í
heiminum. Shirin fór til Los Angel-
es til að læra myndlist og lauk þar
BA-, MA- og MFA-gráðum frá
Berkeley-háskóla skömmu eftir
stjórnarbyltinguna í Íran. Eftir
byltinguna varð Íran íslamskt lýð-
veldi og fjölskylda hennar bjó ekki
lengur við það frelsi eða kjör sem
hún hafði áður notið.
Shirin Neshat hefur meðal ann-
ars vakið athygli á banni við söng
kvenna og þeirri staðreynd að geð-
sjúkar konur þurfa ekki að hylja
hár sitt, og eru þetta ágæt dæmi um
vökult auga hennar fyrir sérkenn-
um ríkjandi skipulags, sem hún
átelur fyrir tvískinnung og kvenna-
kúgun. Þetta geta gestir kynnt sér
á Listasafni Íslands sem sýnir ljós-
myndir og myndbandsverk Shir-
inar Neshat á meðan á kvik-
myndahátíðinni stendur og er
sýningin skipulögð af Listasafninu í
náinni samvinnu við hátíðina. Nán-
ari upplýsingar fást á listasafn.is.
Shirin Neshat heiðruð
Morgunblaðið/Golli
Við afhendinguna Dimitri Eipides, dagskrárstjóri kvikmyndahátíðar,
Hrönn Marinósdóttir, stjórnandi hátíðarinnar, Shirin Neshat og Þórunn
Sveinbjarnardóttir umhverfisráðherra.