Morgunblaðið - 28.09.2008, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 28. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson
orsi@mbl.is
J
óhann R. Benediktsson fráfarandi
lögreglustjóri á Suðurnesjum segir
nær óhugsandi að hann væri á útleið
úr embætti ef Haraldur Johannessen
ríkislögreglustjóri hefði reynt að
hjálpa til við að jafna hinn alvarlega ágreining
milli Jóhanns og dómsmálaráðuneytis und-
anfarin misseri. Jóhann fer þungum orðum um
tómlæti ríkislögreglustjóra og segir að hann
hafi þvert á móti unnið gegn lögreglustjór-
anum á Suðurnesjum og hamast í honum með
þeim hætti að Jóhann segist orðlaus.
Jóhann gerir einnig í þessu viðtali upp hinn
alvarlega samskiptavanda við dómsmálaráðu-
neytið og segir harða baráttu lögreglustjóra
við ómálefnalega málsmeðferð ráðherra vera
mjög dýrkeypta. „Það hvernig ráðherra og
ráðuneyti hans hafa dregið úr okkur máttinn á
sama tíma og við erum að reyna að hvetja alla
til dáða er í raun svo hryggilegt - að ég á ekki
til nein orð til að lýsa því,“ segir Jóhann. „Við
eigum að vera að berjast við glæpamenn og
þurfum á allri okkar orku að halda til þess. Við
höfum ekki umframorku í að slást við ráðherra
og embættismenn.“
Jóhann telur að ef ríkislögreglustjóri hefði
tekið „slaginn“ með honum, „þá hefði dóms-
málaráðherra að sjálfsögðu hlustað,“ segir
hann. „En ríkislögreglustjóri hefur aldrei
hringt eða sagt neitt. Mér vitanlega hefur hann
aldrei hringt í neinn lögreglustjóra og spurt
hvort hann eigi að taka upp einhver mál fyrir
hans hönd við dómsmálaráðherra. Hvers vegna
ekki? Vegna þess að ríkislögreglustjóri er í
samkeppni við okkur um öll sín verkefni og
peninga. Þar sem ráðuneytin eru rekin á
rammafjárlögum en eiga stundum „ferska“
peninga utan þeirra, þá eiga undirstofnanir
möguleika á að sækja um fé þar. Setjum sem
svo að dómsmálaráðuneytið eigi 200 „ferskar“
milljónir og ríkislögreglustjóri sækir um 100
milljónir fyrir eitthvert lögregluembætti, þá er
bara minna eftir í pottinum. Af hverju ætti rík-
isilögreglustjóri þar með að ná í fé fyrir aðra?
Kerfið er þannig uppbyggt að það tryggir að
hann geri það ekki og það er ekki hans sök. En
kerfið, eins og það er, verður best lýst með einu
orði: galið. Ef öll sú umræða sem orðið hefur
um erfiðleika lögreglustjóraembættisins á Suð-
urnesjum verður til þess að opna augu ráða-
manna fyrir þeim vanda sem er hér við að etja,
þá mun ég una glaður við mitt.“
Jóhann segist hafa skynjað upphafið að
endalokunum snemma í ágúst, þegar hann
fékk bréf frá ráðuneytinu um að hann væri
sviptur umboði til að sitja í stjórnarnefnd
Landamærastofnunar Evrópu, FRONTEX.
„Ég var skipaður í nefndina af dóms-
málaráðherra árið 2005, þó svo að ég væri und-
ir utanríkisráðuneytinu á þeim tíma. Það var
einfaldlega vegna þess að embætti mitt, að mér
persónulega meðtöldum, þekkti þennan mála-
flokk gerst. Þetta er mjög vaxandi verkefni og
FRONTEX, sem hefur aðsetur í Varsjá er
mikilvæg stofnun. Allur kostnaður við ferðir og
annað er greiddur af ESB. Ég áttaði mig á því
að mjög undarlegir hlutir voru að gerast þegar
ég fékk bréfið heim til mín þar sem sagt er
stutt og laggott að ég sé sviptur umboði til setu
í nefndinni og mér þökkuð góð störf.
Ég fékk engar skýringar
Þarna skildi ég að eitthvað verulega mikið
væri að í samskiptunum. Þegar ég leitaði skýr-
inga á því hvers vegna ekki hefði verið farið
eftir eðlilegum kurteisisreglum, þá var svar
ráðuneytismanna: „Eigum við ekki að orða það
svona: ráðherra ákvað að gera þetta með skýr-
um og afgerandi hætti.“ Ég fékk hinsvegar
engar skýringar á því hvers vegna ég var tek-
inn úr nefndinni og það sem verra var; ég fékk
ekki að kveðja vini og félaga í nefndinni sem ég
hafði suma hverja þekkt í 14 ár. Framlagi Ís-
lendinga á þessum vettvangi hefur verið mjög
hælt og ef einhver ætlar að halda því fram að
ráðherra hafi afgreitt þetta mál með málefna-
legum hætti, þá fallast manni hendur, vægast
sagt,“ segir Jóhann.
„Fjórum vikum síðar, þegar ég fékk bréfið
um að embætti lögreglustjórans á Suð-
urnesjum yrði auglýst, var mér ekki mjög
brugðið. Það var í raun rökrétt framhald þeirr-
ar atburðarásar sem var hafin. Ég ætla ekki að
nota nein orð um framkomu af hálfu ráðuneyt-
isins, en þung orð sem sumir samstarfsmanna
minna hafa látið falla í þessu sambandi, koma
mér ekkert á óvart. Því miður er margt í sam-
skiptunum við ráðuneytið í þeim anda sem ég
var að lýsa og samstarfsfólk mitt hefur orðið
vitni að. Þess vegna eru viðbrögðin svona hörð
og undiraldan í málinu svona þung,“ segir
hann.
„Þegar allt sprakk í loft upp í mars, þegar
dómsmálaráðuneytið ákvað að skipta embætt-
inu upp í þrennt, þá fór allt á annan endann í
öllum hlutaðeigandi hagsmunafélögum hér á
Suðurnesjum. Dómsmálaráðherra vildi per-
sónugera þennan vanda í mér, eins og ég hefði
stýrt þessum óróa. Mér fannst með ólíkindum
að hann skyldi ekki hafa litið í eigin barm með
hvernig hann stóð að málum en þess í stað bað
hann, og fleiri úr ráðuneytinu mig að kalla
þessa „varðhunda“ mína inn. Það var gerð sú
krafa til mín að ég ætti að róa þetta ástand með
öllum mögulegum og ómögulegum ráðum. Ég
var þá sakaður um að stjórna allri fjölmiðlaum-
fjöllun með skipulögðum hætti. En á þessum
tímapunkti gaf ég hins vegar engin viðtöl við
fjölmiðla. Framganga ráðherra og ráðuneyt-
isins í þessu endurspeglaði að mínu mati
stjórnunarstíl sem ég tel að muni brátt líða
undir lok. Mér hugnast ekki sú sýn sem þarna
birtist, að menn telji virkilega að aðrir gangi
fram með þessum hætti og get ekki dregið aðra
ályktun en þá að þetta séu vinnubrögð sem
menn hafi viðhaft sjálfir. Þetta finnst mér graf-
alvarlegur hlutur og ég spyr sjálfan mig að því
hvort stjórnunarstíll eins og hér var lýst, sé
eitthvað sem við viljum hafa í þessu landi?,“
segir hann.
„Staðreyndin er sú að þegar Stefán Eiríks-
son fyrrverandi skrifstofustjóri í dóms-
„Eigum að vera að ber
„Við höfum ekki umframorku
í að slást við ráðherra og emb-
ættismenn,“ segir Jóhann R.
Benediktsson fráfarandi lög-
reglustjóri um samskipti við
yfirboðara sína sem hann seg-
ir hafa verið dýrkeypt