Morgunblaðið - 28.09.2008, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 28. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Síðari áfangi rammaáætlunar um nýtingu vatnsafls og jarðvarma skal liggja fyrir á
næsta ári. Fyrri áfangi var unninn á árunum 1999-2003. Í dag og næstu daga verður
gerð grein fyrir þeim virkjunarkostum sem hafa komið og gætu komið til skoðunar í
rammaáætlun, auk annarra virkjana þegar við á. Frásögnin verður ekki tæmandi. Enn
er verið að bæta við listann, sem nær nú yfir um sextíu virkjunarkosti þegar allt er tal-
ið, svo sem friðlönd og stækkun á eldri virkjunum.
Rammaáætlun byggir ekki á lögum, heldur á að byggja stefnu Alþingis á henni. Enn
er óákveðið hvernig það verður gert, svo enginn veit hvernig niðurstaðan af tíu ára
vinnu verður notuð. Hefur hún einhver áhrif á framtíðina, á forgangsröðun fram-
kvæmda og nýtingu auðlindanna? Eða er mögulegt að niðurstaðan verði hunsuð? Áð-
ur en lengra er haldið er rétt að virða fyrir sér orkuauðlindina sjálfa; íslenska náttúru.
Hvar á að virkja?
Beggja vegna friðlands
Í DAG Fyrir nokkrum vikum höfðu
fæstir heyrt um Bjallavirkjun.
Áætlanir um hana hafa þó verið
til í hartnær 30 ár. Friðlandið að
fjallabaki er eitthvert dáðasta
útivistarsvæði landsins. Innan
þess er nýtanlegur háhiti, en
áhrifasvæði Bjallavirkjunar yrði
á mörkum þess. Við suðurmörk
friðlandsins eru líka til hugmyndir
um uppistöðulón í efstu drögum
Markarfljóts. Á meðan náttúru-
verndarsamtök segja ómögulegt
að virkja í anddyri friðlandsins
segja aðrir anddyrið einmitt
staðsett þannig, að þar megi
virkja. Hvar lenda þessi svæði í
forgangsröðun rammaáætlunar?
4 3
8
2 1
7
6
5
1
28.
sept.
Á milli jökla
SUNNUDAGUR Í Vonarskarði, milli
Vatnajökuls og Tungnafells-
jökuls, er háhitasvæði. Svo er
einnig í Hágöngum, þar sem
þegar er komið miðlunarlón.
Neðan þess er möguleiki á virkjun
í Köldukvísl. Við rætur Hofs-
jökuls er friðlandið í Þjórsárver-
um, þar sem hin umdeilda
Norðlingaölduveita var ráðgerð.
Í Kerlingarfjöllum og á Hvera-
völlum eru háhitasvæði, sem
sérstakur áhugi er á að vernda. Á
vatnasviði Hvítár í Árnessýslu eru
tveir möguleikar, við Gýgjarfoss
og Bláfell. Þá hefur Orkuveita
Reykjavíkur virkjun við Hagavatn
til skoðunar, svo eitthvað sé nefnt.
8
5.
okt.
Reykjanesskaginn
MIÐVIKUDAGUR Reykjanesgosbeltið
býður upp á marga möguleika, allt
frá Reykjanesvirkjun, Eldvörpum
og Svartsengi yfir að Sandfelli og
Krýsuvíkursvæði. Nokkru austar
eru Brennisteinsfjöll, sérstak-
lega vernduð í stjórnarsáttmála.
Hitaveita Suðurnesja rannsakar
ósnert svæði en hefur lent í töfum
vegna skipulagsmála við Krýsuvík.
Þar á Hafnarfjarðarbær jarðhita-
réttindi og gerir kröfu um ská-
boranir á viðkvæmum svæðum.
Þær boranir sem hafa farið fram,
t.d. í Trölladyngju, hafa mis-
heppnast. Enn er óvíst hvort orku
til síðari áfanga álvers Norðuráls í
Helguvík verður aflað á heima-
slóð.
4
1.
okt.
Norðurland/Vestfirðir
FIMMTUDAGUR Nokkrar vatnsaflsvirkjanir
eru ráðgerðar á Vestfjörðum
og Norðurlandi. Vesturverk ehf.
vill virkja Hvalá í Ófeigsfirði á
Ströndum. Orkubú Vestfjarða
hefur til skoðunar „þakrennu-
virkjun“ á Glámuheiði og vill veita
þaðan vatni að stöðvarhúsi í Hest-
firði. Frekari virkjanir væri hægt
að gera í Blönduveitu. Héraðs-
vötn ehf. hafa Jökulsár Skaga-
fjarðar til skoðunar og hugmyndir
eru um virkjun Skjálfandafljóts
við Hrafnabjörg og Fljótshnúk.
Vatn yrði þá tekið af Aldeyjarfossi
og flæðið í Goðafossi beislað.
Margir vilja friða Skjálfandafljót í
stað þess að virkja.
5
2.
okt.
Þjórsá og Tungnaá
MÁNUDAGUR Nærtækasta verkefni Landsvirkjunar
er að reisa fjórar rennslisvirkjanir. Byrjað verður
á þeirri efstu, Búðarhálsvirkjun, og röðin
svo tekin niður að Urriðafossi. Samninga-
viðræður standa yfir á milli Landsvirkjunar
og landeigenda, en hægast gengur að loka
samningum við Urriðafossvirkjun. Raforkan
verður þó mikil og engin ný miðlunarlón þarf á
hálendinu til að framleiða hana.
2
29.
sept.
Hengilssvæðið
ÞRIÐJUDAGUR Orkuveita Reykjavíkur og Sunn-
lensk orka athafna sig á Hengilssvæðinu.
Hellisheiðarvirkjun verður innan nokkurra ára
langstærsta jarðvarmavirkjun landsins, með
athafnasvæði frá Þrengslum inn í Hengladali.
Stækka á Nesjavallavirkjun. Stefnt er að virkjun í
Hverahlíð 2010 en óvíst hvernig fer um Bitru-
virkjun á endanum. Háhitinn er allt um kring, svo
sem í Grændal og næsta nágrenni Hveragerðis.
3
30.
sept.
Skaftárhreppur
LAUGARDAGUR Margvíslegar hugmyndir eru til um
nýtingu Skaftár. Að veita henni til Tungnaár
eða að virkja hana niðri í Skaftártungu. Hin
fyrrnefnda hugmynd felur í sér að Langisjór
yrði miðlunarlón eða efstu kvíslum árinnar
yrði veitt beint í Tungnaá með göngum upp við
jökulrætur. Þetta eru þó ólíklegar framkvæmdir.
Hægt er að virkja Hólmsá við Snæbýli. Sömu-
leiðis Hverfisfljót og Djúpá í Fljótshverfi.
7
4.
okt.
Háhiti Norðausturlands
FÖSTUDAGUR Háhita er víða að finna á Norðaustur-
landi. Á Þeistareykjum undirbýr samnefnt
fyrirtæki virkjun vegna álvers, en fleiri svæði
eru skoðuð af sömu ástæðu. Rannsóknarhola
í Gjástykki var sett í sérstakt umhverfismat í
sumar. Þá á að stækka Kröfluvirkjun og reisa nýja
í Bjarnarflagi. Sunnar er háhiti í Fremrinámum
og Hrúthálsum, Öskju og Kverkfjöllum. Litlu
austar rennur Jökulsá, friðuð að mestu.
6
3.
okt.
Hluti vinnunnar við síðari áfanga
rammaáætlunar er að endurskoða vinnu
þess fyrri. Hér verður vísað til einkunna-
gjafar í skýrslunni frá 2003, óháð því á
hvaða gögnum einkunnirnar byggðust á
sínum tíma. Gögnin voru misnákvæm og
skyldu lesendur hafa þann fyrirvara á.
Einnig verður vísað í sérstaka vernd
svæða í stjórnarsáttmálanum. Þar er
upptalning á svæðum sem eru undan-
skilin nýtingu og jarðraski þar til fram-
tíðarflokkun hefur farið fram í samræmi
við staðfestar niðurstöður endurskoð-
aðrar rammaáætlunar.
Smávirkjanir undir 20 MW standa al-
mennt utan umfjöllunarinnar, en Orku-
stofnun vinnur að afrennsliskorti fyrir
landið, sem mun sýna möguleika til smá-
virkjanagerðar.
Við lesturinn