Morgunblaðið - 28.09.2008, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 28. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
SAMEIGINLEGT íslenskt/norskt
fiskveiðistjórnunarkerfi fyrir Norð-
austur-Atlantshafið gæti orðið væn-
legur þáttur í hugsanlegum við-
ræðum Íslands, Noregs og
Evrópusambandsins (ESB) um aðild
landanna tveggja að ESB. Þetta
kemur fram í grein sem Þórólfur
Matthíasson, prófessor við Hag-
fræðideild HÍ og Sverre Jervell,
gestafræðimaður hjá Norsk ut-
enrikspolitisk institutt, rita í nýjasta
tölublað Herðubreiðar. Báðir sátu
þeir í starfsnefnd á vegum Norsk ut-
enrikspolitisk institutt og Alþjóða-
málastofnunar HÍ sem hafði það að
markmiði að bera saman fisk-
veiðistefnu Íslands, Noregs og sam-
eiginlega fiskveiðistefnu Evrópu-
sambandsins.
Undanþágur ólíklegar
Í grein sinni benda Þórólfur og
Jervell á að Ísland og Noregur kunni
að þurfa að endurskoða stöðu sína
gagnvart ESB innan skamms. Bæði
lönd eigi í umfangsmiklum við-
skiptum með fiskafurðir á mörk-
uðum ESB. Það sé því einboðið að
hefji annað landið aðildarviðræður
muni hitta landið þurfa að endur-
skoða stöðu sína gagnvart ESB jafn-
framt. Að sögn greinarhöfunda gætu
löndin tvö samið um aðildarskilmála
hvort fyrir sig.
„[En við] teljum að meiri líkindi
séu að viðunandi niðurstaða fáist í
samningaviðræðum ef löndin sýna
frumkvæði og leggja fram hug-
myndir um nýtt fiskveiðistjórn-
unarkerfi fyrir NA-Atlantshafið,“
segja greinarhöfundar og benda á að
mun líklegra sé að ESB fallist á að
fela svæðisráði stjórnun fiskveið-
anna í NA-Atlantshafi en að Ísland
fái umfangsmiklar og varanlegar
undanþágur frá sameiginlegri fisk-
veiðistefnu ESB. Benda þeir á að
endurskoðuð fiskveiðistefna ESB,
sem gildi tók um áramótin 2002-
2003, heimili að komið sé á svæð-
isbundinni fiskveiðistjórnun.
Vænlegast gegn ofveiði
Á það er einnig bent að verði Ís-
land og Noregur meðlimir í ESB
muni landaður afli á Evrópusam-
bandssvæðinu nánast tvöfaldast að
magni til. Innan vébanda stækkaðs
ESB yrði því einhver öflugasti og
stærsti fiskveiðifloti veraldar. „Stór-
veldi [...] verða að ganga á undan
með góðu fordæmi. Stækkun fisk-
veiðigeirans í ESB við hugsanlega
inngöngu Íslands og Noregs í sam-
bandið myndi því að okkar áliti verða
til þess að auka vægi þeirra sem
leggja áherslu á að fiskveiðistjórnun
ESB sé rekin á ábyrgum og fagleg-
um grundvelli. Í aðildarviðræðum
hlytu Ísland og Noregur að þurfa að
leggja áherslu á að auðvelda stækk-
uðu ESB að vera öðrum þjóðum til
fyrirmyndar um fiskveiðistjórnun.“
Höfundar gera að umtalsefni ótta
margra við það að sameiginleg fisk-
veiðistefna ESB geti leitt til ofveiði.
„Ísland og Noregur gætu þá bent á
að með því að flytja ábyrgð á nýtingu
fiskistofna í NA-Atlantshafi til svæð-
isstjórnarráðsins væri verið að koma
í veg fyrir að fiskistofnar í norðri
hlytu sömu örlög og þorskstofnar í
Norðursjó og við Nýfundnaland.“
Eining Íslands
og Noregs
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Fiskar Að mati greinarhöfunda myndi sameiginlegt íslensk/norskt fisk-
veiðistjórnunarkerfi fyrir NA-Atlantshafið vera besta lausnin gegn ofveiði.
Í HNOTSKURN
»Noregur hefur í tvígangsótt um aðild að ESB.
»Samningar um fiskveiðarreyndust erfiðir og flóknir
í bæði skiptin.
»Norsk stjórnvöld kröfðustvaranlegrar undanþágu
frá sameiginlegri fisk-
veiðistefnu ESB.
» Ísland hefur ekki sóst eftiraðild að ESB og hefur því
ekki reynslu af viðræðum.
Hugsanleg lausn á sjávarútvegsvand-
anum við aðild að Evrópusambandinu
ÖRNÓLFI Thorlacius voru á Vísindavöku Rannís nú
fyrir helgi veitt verðlaun Rannís fyrir framlag til vís-
indamiðlunar. Þetta er í þriðja sinn sem verðlaunin eru
veitt, en samkvæmt upplýsingum frá Rannís er mark-
miðið með verðlaununum að vekja athygli á mikilvægi
þess að miðla þekkingu á vísindum og vísindastarfi til
samfélagsins og styðja við þá sem sýnt hafa frumkvæði
og verið í fararbroddi við miðlun vísinda.
Í niðurstöðu dómnefndar er á það bent að Örnólfur
hafi um langt árabil unnið ötullega að því að miðla ótal
sviðum náttúruvísinda til almennings með mjög fjöl-
breyttu efni fyrir sjónvarp, útvarp, dagblöð og tímarit
auk útgáfu fjölda bóka. Örnólfur kenndi um árabil
náttúruvísindi við Menntaskólann í Hamrahlíð. Hann
átti mikinn þátt í að byggja upp fyrstu náttúrufræði-
brautina við framhaldsskóla hérlendis. Hann hefur
skrifað fjölda kennslubóka og verið afkastamikill við
nýyrðasmíð. Hann var fyrsti umsjónarmaður sjón-
varpsþáttarins „Nýjasta tækni og vísindi“. Örnólfur
hefur lagt mikla áherslu á að fræða almenning og þá
sérstaklega yngsta fólkið með skrifum sínum, einkum í
tímaritinu Náttúrufræðingnum. silja@mbl.is
Örnólfur Thorlacius verðlaunaður á Vísindavöku
Morgunblaðið/Kristinn
Ötull í miðlun vísindanna
 Átti stóran þátt í að byggja upp fyrstu náttúrufræðibraut-
ina við framhaldsskóla hérlendis  Mikill nýyrðasmiður
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
ÞAÐ skiptir öllu
máli að varðveita
þá sérstöðu sem
Ísland hefur við
tungumála-
kennslu, en hér á
landi hefur lengi
verið lögð áhersla
á að nemendur
öðlist góða kunn-
áttu í a.m.k. þrem-
ur tungumálum, en ekki tveimur eins
og er víðast hvar í nágrannalöndum
okkar. Einnig þurfi að huga að auknu
vali, t.d. Asíumálum. Þetta kom fram
á málþingi sem haldið var á evrópska
tungumáladeginum.
UNESCO hefur útnefnt árið í ár al-
þjóðlegt tungumálaár. Þorgerður
Katrín Gunnarsdóttir menntamála-
ráðherra var á tungumáladeginum
stödd á ráðstefnu í París og Vigdís
Finnbogadóttir sækir einnig alþjóð-
lega ráðstefnu í París í næstu viku í
tengslum við tungumálaárið.
Þurfum að varðveita sérstöðu
Íslands í tungumálakennslu
Auður Hauksdóttir, forstöðumaður
Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur,
segir engan vafa leika á að kunnátta í
ensku skipti miklu máli, en hún sé
ekki nægjanleg ein og sér. Hér á landi
hafi kennsla í ensku verið aukin á
seinni árum en á sama tíma hafi
áherslan á aðrar tungur, t.d. dönsku,
orðið minni. Af þessu hafi menn
áhyggjur. Þá hafi kennsla í þriðja
tungumálinu ekki eins mikið vægi nú
og áður. Ekki er búið að birta nýja
námsskrá fyrir grunn- og framhalds-
skóla, en verið er að vinna í þeim mál-
um. Auður segist vonast eftir að í nýj-
um námsskrám verði þess gætt að
varðveita sérstöðu Íslendinga varð-
andi þriðja tungumálið og að áfram
verði lögð áhersla á haldgóða þekk-
ingu í dönsku vegna tengsla við Norð-
urlönd. Auður segir að það sé kannski
erfitt að mæla með skýrum hætti ár-
angur af þeim áherslum sem við höf-
um haft í tungumálakennslu. Það sé
hins vegar enginn vafi að þekking á
þriðja tungumálinu skipti miklu máli
fyrir tækifæri einstaklinga til náms
og starfa, sem og fyrir atvinnulífið.
Það víkki ennfremur okkar menning-
arlegu sýn að læra fleira en bara
ensku.
„Það skiptir miklu máli að hafa eitt-
hvað haldgott í farteskinu þegar lagt
er af stað út í heim og þá skiptir þekk-
ing í t.d. þýsku, frönsku eða spænsku
sem aflað er í grunn- og framhalds-
skóla miklu máli,“ sagði Auður. Þeir
sem búa yfir tungumálakunnáttu og
menningarlæsi séu naskir á að sjá
tækifæri víða um lönd. Í því felist
mikil verðmæti.
Kunnátta í
ensku ekki nóg
Í ár er alþjóðlegt tungumálaár
Í HNOTSKURN
»Evrópski tungumáladag-urinn var haldinn 26. sept-
ember. Markmiðið með deg-
inum er fyrst og fremst að
vekja athygli á þeim fjöl-
mörgu tungumálum sem töluð
eru í Evrópu og fagna menn-
ingarlegum fjölbreytileika.
» Til evrópskra mála teljastyfir 200 tungumál, u.þ.b.
3% af tungumálum heimsins.
Með auknum fjölda innflytj-
enda hefur tungumálaflóran
aukist talsvert. Samt sem áður
segjast 44% (samkvæmt könn-
un í febrúar 2006) þegna Evr-
ópusambandsins aðeins kunna
sitt eigið móðurmál.
Auður Hauksdóttir
SKÁTAR munu í
dag hylla Björg-
vin Magnússon,
fyrrverandi
skólastjóra á
Jaðri og skáta-
foringja, á 85 ára
afmæli hans og
um leið 70 ára
skátaafmæli
Björgvins.
Skátar halda
sínum aldna skátaforingja afmæl-
ishóf á Úlfljótsvatni og hefst at-
höfnin með fánaathöfn kl. 13. Skát-
ar og aðrir velunnarar Björgvins
eru hvattir til að mæta. Boðið verð-
ur upp á staðarskoðun og báts-
ferðir á Úlfljótsvatni. Afmælishóf
verður síðan haldið í Strýtunni,
samkomuhúsi staðarins, og verða
bornar fram veitingar.
Björgvin Magnússon var um ára-
tugaskeið staðarhaldari, skólastjóri
og stjórnandi margra foringja-
námskeiða að Úlfljótsvatni. Auk
þess var hann lengi vel einn helsti
forsvarsmaður Gilwell-þjálfunar á
Íslandi sem er alþjóðlegt for-
ingjaþjálfunarkerfi sem Baden
Powell stofnaði til snemma á síð-
ustu öld, á upphafsárum skáta-
hreyfingarinnar. Björgvin hefur
með starfi sínu markað merk spor í
sögu skátastarfs og uppeldismála á
Íslandi. Fyrir það hefur hann m.a.
hlotið íslensku fálkaorðuna og silf-
urúlfinn, æðstu orðu íslenskra
skáta, segir í fréttatilkynningu frá
Gilwell-hringnum á Íslandi.
Hylltur á
70 ára skáta-
afmælinu
Björgvin
Magnússon