Náttúrufræðingurinn - 2003, Blaðsíða 7

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
4. mynd. Láréttar jarðskorpuhreyfingar frá júni 2001 til mars 2003. Örvarnar sýna færslu GPS-mælipunkta, hringir sýna mælió-
vissu. Stjarnan sýnir áætlaða legu kvikuhólfs. - Horizontai displacements of GPS-points measured between June 2001 and March
2003. The circles show the measurement uncertainty. The star shows the inferred position of the inflating magma chamber.
miklu breiðara svæði. Hægt er að
reikna út hverjar hreyfingarnar ættu
að vera fyrir kvikuhólf á tilteknu
dýpi. Það er gert með reiknilíkani
sem kennt er við japanska eldfjalla-
fræðinginn Mogi, sem fyrstur beitti
þessari aðferð. Útreiknaðar hreyf-
ingar má svo bera saman við mæld-
ar hreyfingar og finna þannig hvaða
dýpi gefur besta samsvörun. 3.
mynd sýnir reiknaðan feril fyrir lóð-
réttar færslur á yfirborði jarðar yfir
kvikuhólfi á 4,9 km dýpi.
Með GPS-landmælingum má
ákvarða hreyfingar sem nema fáein-
um millimetrum. Til þess þarf sér-
staka gerð GPS-viðtækja og viða-
mikla úrvinnslu mæligagna. GPS-
mælingarnar umhverfis Kötlu á síð-
ustu árum sýna ótvírætt að land rís
um miðbik eldstöðvarinnar. Líkleg-
asta túlkun mælinganna er að risið
5. mynd. Mælingamenn á Entu, Halldór Ólafsson og Jónas Erlendsson. GPS-mæling-
arnar verður að gera á föstu bergi sem kemur fram í jökulskerjum. Hreyfingarnar mæl-
ast mestar á Entu og Austmannsbungu, sem eru næstu mælipunktar við Kötluöskjuna.
- Surveyors on the Enta nunatak, Halldór Ólafsson and Jónas Erlendsson. Nunataks
provide outcrops of bedrock where GPS-measurements can be made. The largest dis-
placements are measured on the Enta and Austmannsbunga nunataks. Ljósm./Photo:
Erik Sturkell.
83