Náttúrufræðingurinn - 2003, Blaðsíða 18

Ná ttúru fræðingurinn
5. mynd. Dr. Unnsteinn Stefánsson, prófessor emerítus og nestor íslenskra sjórann-
sókna, við rannsóknastörf á björgunar-, varð- og rannsóknaskipinu „Maríu Júlíu".
Myndin var tekin í svonefndu „Overflow"-verkefni Alþjóðahafrannsóknaráðsins íjúní
1960 á hafinu tnilli íslands og Færeyja. Ljóstn. Sv.A.M.
1965. Náin samvinna og vinátta var
milli íslenskra sjórannsóknamanna
og Jens Smed sem í krafti embættis
stóð dyggan og ötulan vörð um
gæði og vörslu gagna á sviði sjó-
rannsókna.
Af sjórannsóknum annarra en
Dana á Islandsmiðum á fyrri hluta
tuttugustu aldar skal að lokum
nefna leiðangra Norðmanna í Græn-
landssund 1929 og svo þýska leið-
angra á rannsóknaskipinu „Meteor"
í Grænlandshaf 1929-1935. í þýsku
leiðöngrunum var auk hafeðlis-
fræðilegra athugana mikil áhersla
lögð á efnamælingar, einkum á nær-
ingarsöltum.
Rannsóknir
ÍSLENDINGA
Ahrifa frá dönsku hafrannsóknun-
um á Norður-Atlantshafi og hér við
land gætti áfram á Islendinga eins
og dr. Bjarna Sæmundsson, fiski-
og náttúrufræðing (1867-1940).
Bjarni lét sér einnig annt um hafið
sjálft. Auk hinnar kunnu bókar
Fiskarnir (1926) ritaði hann m.a.
bækurnar Sjór og loft (1919) og Sjór-
inn og sævarbúar (1943). Næstur
kom dr. Arni Friðriksson, fiskifræð-
ingur (1898-1966) til skjalanna.
Hann var fyrsti forstöðumaður ís-
lenskra haf- og fiskirannsókna, sem
hófust á vegum Fiskifélags íslands
1931 en færðust síðan til Fiskideild-
ar Atvinnudeildar Háskólans 1937.
Arni varð aðalritari Alþjóðahaf-
rannsóknaráðsins í Kaupmanna-
höfn (1954-1965). Ráðið var stofnað
1902, m.a. að frumkvæði sumra
þeirra norrænu haffræðinga sem
nefndir hafa verið. Ráðið stuðlaði
mjög að skipulegum haf- og fiski-
rannsóknum á norðanverðu Norð-
ur-Atlantshafi. Islendingar gengu í
ráðið 1937.
Að loknu seinna stríði hófust
rannsóknir að nýju. Þá störfuðu fyrst
aðeins tveir náttúrufræðingar eða líf-
fræðingar á Fiskideild, en 1946 bætt-
ist einn við og 1949 kom til starfa
fyrsti sjófræðingurinn, Unnsteinn
Stefánsson, prófessor emerítus og
reyndar brautryðjandi íslenskra sjó-
rannsókna (5. mynd). Hann var efna-
fræðingur frá bandarískum háskóla
6. mynd. Varðskipið „Ægir" í Patreksfjarðarhöfn í september 1963. Ljósm. Sv.A.M.
94