Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2003, Side 30

Náttúrufræðingurinn - 2003, Side 30
Náttúrufræðingurinn 10. mynd. Ytrafjall í Aðaldal, reitur í jaðri um 20 ára gamallar breiðu. Hér var lúpínan þéttust við jaðarinn þar sem hún breiddist út (til vinstri) en hörfaði fljótt og var mjög gisin í eldri hlutanum (til hægri). Fremur litlar breytingar urðu á gróðurfari í lúpínu- breiðum á Ytrafjalli og lítil færsla á reitum á hnitamynd. í þessum reit voru 36 tegundir plantna. - Ytrafjall site, a plot at the edge of a 20 year-old patch, 36 species where recorded within the plot. The lupin did not maintain a dense cover for many years at the site and the effects on ground vegetation where rather limited. Ljósm./Photo: BM. Hvaða gróðurbreytingar fylgja lúpínu? Við framvindu sem verður í kjölfar þess að lúpína nemur land er tals- vert breytilegum gróðri, sem ein- kenndi viðmiðunarreiti okkar á söndum, melum, mosaþembu og mólendi utan breiðna, þrengt til einsleitara gróðurfars (3. og 5. mynd). Innan lúpínubreiðna fækkar tegundum yfirleitt til muna (4. mynd, 2. tafla) þar eð miklu fleiri tegundir hverfa úr gróðri en þær sem nema land og geta vaxið með lúpínunni. Lágvaxnir runnar, starir, seftegundir, smávaxnar breiðblaða jurtir og fléttur hafast ekki við í lúpínubreiðum. Flestar grastegund- ir, hávaxnar breiðblaða jurtir, elfting- ar og mosar, sem eru skuggaþolin, geta hins vegar vaxið áfram með lúpínunni eða numið land í breiðun- um. A svæðum þar sem lúpína hef- ur vaxið lengi myndast því fremur tegundasnautt samfélag lúpínu og grastegunda sem oft er ríkt af elft- ingu og hávöxnum blómjurtum. Helstu einkennistegundir í gróðri þessara svæða eru eftir aðstæðum, auk alaskalúpínunnar, vallarsveif- gras, blásveifgras og túnvingull, brennisóley, túnfífill, túnsúra, blá- gresi, vallelfting, ætihvönn, geit- hvönn, skógarkerfill og mosarnir engjaskraut, móasigð og tildurmosi (12.-13. mynd). Það er hins vegar mikill svæðismunur, einkum á milli lúpínubreiðna á sunnan- og norðan- verðu landinu. A þurrum mela- svæðum inn til landsins á Norður- landi nær lúpína ekki að mynda þéttar, hávaxnar breiður. Þar eru áhrif lúpínu á gróður og jarðveg minni. Þar getur lúpínan jafnvel ýtt undir tegundafjölbreytni og land- nám tegunda, (Borgþór Magnússon, Sigurður H. Magnússon og Bjarni Diðrik Sigurðsson 2001), þeirra á meðal birkis sem að jafnaði á erfitt með að vaxa upp af fræi í þéttri lúpínu (Ása L. Aradóttir 2000). Á sunnanverðu landinu reyndist fjöldi plöntutegunda í reitum á viðmiðun- arlandi utan lúpínubreiðna vera á bilinu 20-60 en hann féll niður í 5-25 inni í elsta hluta breiðna. Á norðan- verðu landinu voru hins vegar 10-55 tegundir í reitum á viðmiðunar- landi, en 3-62 tegundir inni í elsta hluta breiðna. Gróðurframvinda sem fylgir landnámi alaskalúpínu hér á landi, og vísbendingar hafa áður komið fram um (Halldór Þorgeirsson 1979), er fremur lík því sem lýst er í rann- sóknum erlendis þar sem lúpínur leika lykilhlutverk. Samfélög sem myndast í hárri og þéttri lúpínu eru yfirleitt fremur tegundafá og rík af grösum og stórvöxnum blómjurtum en fjölbreytni er meiri þar sem lúpín- 106

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.