Náttúrufræðingurinn - 2003, Síða 31

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
11. mynd. Hveravdlir í Reykjahverfi, þar sem lúpína breiddist út í aðalbláberjalyngsdæld til hægri, innfellda myndin sýnir gróður-
breytingu af völdum lúpínu (niður til vinstri). í reit ílyngdældinni voru 24 tegundir en 13 innan breiðunnar. - Hveravellir site, lup-
in invading a Vaccininum-heathland, where 24 species were recorded in a control plot (right) while 13 species were found within the
lupin plot. Ljósm./Photo: BM.
ur mynda lágvaxnari og gisnari
breiður (Douglas og Bliss 1977,
Morris og Wood 1989, del Moral og
Bliss 1993, Pickart o.fl. 1998). Dæmi
eru til þess erlendis að lúpínur búi í
haginn fyrir framandi tegundir sem
finna sér góð uppvaxtar- og út-
breiðsluskilyrði í frjósömum jarð-
vegi lúpínubreiðna (del Moral og
Bliss 1993, Warren 1995, Maron og
Connors 1996, Pickart o.fl. 1998).
Þetta hefur einnig komið á daginn
hér á landi og er hraðfara aukning í
útbreiðslu skógarkerfils í lúpínu-
breiðum undanfarin ár besta dæmið
um það (14. mynd).
Hörfar lúpína með tímanum?
Rannsóknirnar benda til að alaska-
lúpínuplöntur geti verið langlífar
þar sem vaxtarskilyrði eru góð. A
flestum rannsóknasvæðunum voru
10-30 ár liðin frá því að lúpína
myndaði breiður (1. tafla). A flestum
þeirra var þéttleiki lúpínunnar mest-
ur nokkra metra innan við jaðarinn.
I elsta hluta breiðnanna var þéttleiki
lúpínunnar yfirleitt niimii og á
nokkrum svæðum, svo sem í Heið-
mörk, Haukadal, Vaðlareit og á
Hálsmelum, hafði lúpínan hörfað í
elsta hluta breiðna. Margt bendir til
að á þurrum svæðum inn til lands-
ins á Norðurlandi taki lúpína að
hörfa 10-15 árum eftir að hún mynd-
ar breiður. Hún hefst hins vegar
mun lengur við á snjóþungum og
rökum svæðum á Norðurlandi og
sunnanlands þar sem úrkoman er
meiri. A nokkrum svæðanna sem
rannsökuð voru, þ.e. í Múlakoti, á
Kvískerjum og í Hrísey, óx lúpínan
enn í þéttum breiðum sem voru
orðnar 25-30 ára gamlar. Þó að það
hafi ekki verið staðfest teljum við lík-
legt að þar hafi að uppistöðu verið
um að ræða lúpínuplöntur sem upp-
haflega námu land á þessum stöð-
um, þar eð vaxtarskilyrði fyrir ungar
lúpínuplöntur upp af fræi inni í þétt-
um breiðum eru ekki góð. Þetta
bendir til að æviskeið lúpínuplantna
geti eftir skilyrðum verið frá um 10
til meira en 30 ár, sem er tiltölulega
langt miðað við þekkt æviskeið
nokkurra annarra fjölærra lúpína.
Þannig lýkur dverglúpína (Lupinus
lepidus) æviskeiði sínu á 3-5 árum
(Braatne 1989, del Moral og Bliss
1993), runnalúpína á 7-10 árum
(Pitelka 1977, Maron og Connors
1996) og breiðblaðalúpína (Lupinus
latifolius), sem er náskyld alaska-
lúpínu, verður 8-15 ára gömul
(Braatne 1989, del Moral og Bliss
1993).
Saga alaskalúpínu er ekki löng
hér á landi og á flestum svæðum þar
sem hún vex hefur fyrsta kynslóð
plantna vart lokið lífsferli sínum.
Það er því fremur erfitt að alhæfa
urn hversu lengi lúpínan mun hafast
við á hverju svæði, hvort hún muni
hörfa alveg eða vera í gróðri áfram.
107